پیشینه 120ساله ایران در المپیک / اولین حضور رسمی با وام یک میلیونی

اولین حضور ایران در المپیک مربوط به 120 سال پیش می‌شود اما نیم قرن طول کشید تا این حضور به شکل رسمی و طبق دعوت‌نامه دریافتی ازکمیته بین‌المللی المپیک انجام شود وبه صورت مستمر ادامه پیدا کند.

خبرگزاری مهر - گروه ورزش:اولین دوره بازی های المپیک تابستانی سال 1896 به میزبانی آتن یونان برگزار شد. با این حساب 125 سال از آغاز بازی های المپیک به شیوه نوین می‌گذرد و طی این مدت 31 دوره این بازی ها به سرانجام رسیده است.

ایران در اولین دوره این بازی ها حضور نداشت اما همزمان با برگزاری دومین دوره المپیک در فرانسه (1900 پاریس) شمشیربازی از ایران هم در بازی ها شرکت کرد. بنابراین نقطه آغاز ایران برای شرکت در بازی های المپیک مربوط به 120 سال پیش می شود؛ موضوعی که پیش از این خبرگزاری مهر در گزارشی با عنوان «جرقه حضور ایران در المپیک از کجا زده شد؟/ پرنس اولین المپین شد» به آن پرداخت.

با این حال اما باید بازی های 1948 لندن را مبدایی برای حضور رسمی ورزش ایران در این بازی ها قرار داد، جاییکه ورزش ایران در قالب یک کاروان متشکل از چند ورزشکار از رشته های مختلف در بازی ها حاضر شدو این روند را به صورت مستمر تا به امروز ادامه داده است.

دریافت اولین دعوتنامه حضور در المپیک بعد از عضویت در IOC

تشکیلات ورزشی ایران تقریبا از پیش از بازی های المپیک 1936 برلین (1315 شمسی) به وجود آمد. آن زمان ایران در کمیته بین المللی المپیک (IOC) عضویت نداشت اما طبق دعوتنامه دریافتی در اردویی با نام «همایش تربیت بدنی و ورزش» در آلمان که محل برگزاری بازی های المپیک بود، شرکت کرد.

بعد از اتمام جنگ جهانی دوم اوضاع اجتماعی ایران به تدریج آرام شد و مسابقه های قهرمانی کشور که از سال 1318 شروع شده بود پس از مدتی وقفه مجدد از سر گرفته شد. در جریان این رقابت ها ورزشکاران ایران به خصوص در دو رشته وزنه برداری و کشتی نشان دادند که قادر به نبرد و رقابت در صحنه های بین المللی هستند به خصوص که حضور تیم وزنه برداری ایران در مسابقات اروپایی 1947 - به صورت میهمان - نشان داد که ایران در این رشته می تواند جزو 10 تیم اول جهان باشد. در کشتی هم رقابت های داخلی و به خصوص حضور مربی با تجربه و بین المللی از ترکیه به نام «صاییم اریکان» نوید بخش آینده موفق ورزشکاران این رشته بود.

سازمان ورزش کشور که در آن روزها «انجمن تربیت بدنی و پیشاهنگی» نامیده می شد در سال 1325 مبادرت به تشکیل فدراسیون های ورزشی کرد. همزمان فدراسیون های تازه تاسیس با تلاش افرادی همچون دکتر علی کنی و ابوالفضل صدر و فتح الله امیرعلایی به عضویت فدراسیون های بین المللی در آمدند. در همین راستا و در تیرماه 1325 (1947 میلادی) کمیته بین المللی المپیک درخواست ایران را برای عضویت در این کمیته پذیرفت.

همزمان کمیته ملی المپیک در ایران تشکیل شد و اساسنامه آن هم طبق منشور المپیک تدوین شد. دکتر علی کنی هم به عنوان اولین رئیس این کمیته منصوب شد و هیات اجرایی هم با حضور افرادی مانند مهندس حسین صادق، نصرت الله شاهمیر، سرهنگ مبشری، سروان محمد خاتمی و حمید محمدپور شکل گرفت.

اینگونه راه برای ورود به صحنه بازی های المپیک هموار شد طوریکه نخستین کاروان رسمی ایران 13 ماه بعد از عضویت ایران در IOC در بازی های 1948 لندن شرکت کرد. (بعد از المپیک 1936 که ایران در اردوی جانبی آن شرکت داشت دو المپیک 1940 و 1944 به علت جنگ برگزار نشد)

لوگوی المپیک 1948 لندن و عکس مربوط به محمد جعفر سلماسی تنها مدال آور ایران در آن بازی ها

اولین حضور رسمی در المپیک با وام یک میلیون ریالی!

حضور ایران در المپیک 1948 لندن طبق دعوتنامه دریافتی از کمیته بین المللی المپیک انجام شد اما زمانیکه این دعوتنامه برای ایران ارسال شد دولت از لحاظ بودجه در مضیقه بود. در لایحه دولت قرار بود مجلس سه میلیون ریال برای کمک به تربیت بدنی تصویب کند اما در نهایت به دلیل اوضاع متشنج داخلی و کسری بودجه تمام لوایح دولت در مجلس رد شد.

اینگونه شد که تیمسار جهانبانی رئیس وقت تربیت بدنی ایران به شاه متوسل شد و برای تشکیل اردو و اعزام کاروان به المپیک «یک میلیون ریال» وام گرفت. بعد از آن بود که اردوی ورزشکاران ایرانی شکل گرفت و در آخرین لحظات از مهلت باقی مانده ثبت نام آنها برای اعزام به بازی ها انجام شد. بدین ترتیب کاروان ایران در 6 رشته وزنه برداری، کشتی، مشت زنی، ژیمناستیک، بسکتبال و تیراندازی با 38 ورزشکار و 13 همراه برای نخسین بار در بازی های المپیک شرک کرد.

این کاروان با پرچمداری سرهنگ مصطفی بهارمست در مراسم رژه المپیک 1948 لندن شرکت کرد. در این بازی ها محمد جعفر سلماسی در دسته 60 کیلوگرم مسابقات وزنه برداری صاحب مدال برنز شد و نخسین نشان ورزش ایران در بازی های المپیک را به نام خود ثبت کرد.

در همین رقابت ها در کشتی یک رتبه چهارمی و یک رتبه پنجمی در سبک ترین و سنگین ترین وزن ها به دست آمد. در بسکتبال هم تیم ایران در میان 28 تیم شرکت کننده در رده 14 ایستاد اما در سایر رشته ها موفقیت قابل توجهی به دست نیامد.

پیشینه 120 سال حضور ایران در بازی های المپیک

بعد از حضور در المپیک 1948 لندن و تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، ورزش ایران در تمام ادوار برگزارشده بازی های المپیک شرکت داشت. بعد از پیروزی انقلاب 57 اما ایران در دو دوره بازی ها غیبت داشت. (1980 شوروی و 1984 لس آنجلس)

سال 1980 المپیک بیست و دوم به میزبانی شوروی در مسکو برگزار شد. آن بازی ها به دلیل اشغال افغانستان که کشور مسلمان و همسایه ایران است، از سوی کشورمان تحریم شد. مسئولان ورزش ایران المپیک بیست و سوم را هم به دلیل حمایتهای آمریکا از عراق که به خاک کشورمان تجاوز کرده بود، تحریم کردند. آمریکا میزبان این بازیها (1984) در لس آنجلس بود.

پیش برگزاری بازی های 1988 سئول اما مجدد شرکت در بازی های المپیک در برنامه ورزش ایران و دولتمردان قرار گرفت. اینگونه شد که کاروان ایران با 27 ورزشکار در آن دوره بازی ها شرکت کرد اگرچه نتیجه ای بهتر از کسب یک مدال نقره (عسگری محمدیان در کشتی آزاد) و جایگاه مشترک 26 با هفت کشور به دست نیاورد.

جعفر سلماسی دارنده مدال برنز المپیک 1948 لندن و اولین مدال آور ایران

بعد المپیک 1988 حضور ایران و ورزشکاران ایرانی در بازی های المپیک به صورت متوالی ادامه پیدا کرد.

در هر صورت اینکه تا به امروز ورزش ایران جدا از المپیک 1900 پاریس، به صورت رسمی در 16 دوره دیگر این بازی ها کاروان اعزامی داشته است و امروز هم در آستانه اعزام هفدهمین کاروان خود قرار دارد.

پیشینه 120 ساله ورزش ایران از حضور در ادوار مختلف بازی های المپیک به شرح زیر است:

بازی های المپیک تعداد ورزشکاران تعداد رشته ها تعداد مدال

جایگاه نهایی

1900 پاریس 1 یک - - 1948 لندن 38 6 یک 34 (آخر) 1952 هلسینکی 22 4 7 30 1956 مبلورن 17 3 5 14 1960 رم 25 6 4 28 1964 توکیو 58 11 2 35 1968 مکزیکوسیتی 14 4 5 19 1972 مونیخ 51 8 3 28 1976 مونترال 88 10 2 33 1988 سئول 27 5 (حضور غیررسمی تکواندو) یک 36 (مشترک با 7 کشور) 1992 بارسلونا 40 8 3 44 (مشترک با 2 کشور) 1996 اتلانتا 19 7 3 43 2000 سیدنی 35 13 4 26 2004 آتن 38 11 6 29 2008 پکن 54 14 2 51 2012 لندن 54 14 13 15 2016 ریو 63 14 8 25 2020 توکیو 66 17 ؟ ؟

حضور جدید ورزش ایران در المپیک در بازی های 2020 توکیو رقم می خورد. این بازی ها ازاول مردادماه به میزبانی ژاپن آغاز شده و تا 17 مردادماه ادامه خواهد داشت.