پیش‌بینی مصرف انرژی تا سال 2050

شماره نخست این یادداشت هفته گذشته منتشر شد و به پیش‌بینی مصرف انرژی تا سال 2050 پرداخت. آنچه در ادامه می‌خوانید، قسمت دوم این نوشتار است. باتوجه به نکات کلیدی پیش‌گفته و در بررسی اجمالی پایگاه‌های خبری و مطالعاتی حوزه انرژی، آژانس بین‌المللی انرژی در آخرین گزارش بازار میان‌مدت که ماه ژوئن منتشر شد، پیش‌بینی کرد؛ تقاضای جهانی نفت بین سال‌های 2023 تا 2030 رشد 6 درصدی داشته و به حدود 106.7 میلیون بشکه در روز برسد که حدودا 6.9 میلیون بشکه در روز نسبت به سطح سال 2022 بیشتر است.

این رشد با تقاضای بالای بخش‌های پتروشیمی و هوانوردی رقم خواهد خورد. با این حال، آژانس بین‌المللی انرژی خاطرنشان کرد؛ بخش پتروشیمی جهانی نیز محرک اصلی رشد تقاضای جهانی نفت باقی خواهد ماند، زیرا انرژی‌های گاز مایع، اتان و نفتا بیش از نیمی از افزایش بین سال‌های 2023 تا 2030 و نزدیک به 90 درصد از این افزایش را در مقایسه با سطوح قبل از همه‌گیری کرونا به خود اختصاص داده‌اند. براساس این گزارش، با پایان کرونا بازگشایی مرزها، سفرهای خطوط هوایی افزایش یافته است و این امر منجر به افزایش تقاضا در تامین سوخت موردنیاز خواهد شد. از طرفی، در گزارش چشم‌انداز انرژی سال 2020 نیز شرکت بریتیش پترولیوم (BP) به بررسی 3 سناریو کلیدی در این حوزه پرداخته و براساس آن مسیرهای گوناگونی برای سیستم انرژی جهان در سال 2050 ارائه کرده است. طبق این بررسی‌ها، سهم برق از مصرف نهایی کل انرژی در جهان از بالای 20 درصد درسال 2020 به 50 در سناریو «گذار سریع» از مصرف سوخت‌های فسیلی به سوخت‌های پاک خواهد رسید. همچنین، در صورت برنامه‌ریزی برای دستیابی به «کربن صفر» به‌عنوان سناریو دوم، مصرف این برق به بالای 50 درصد خواهد رسید. در سناریو «پایه» نیز مصرف این انرژی تا سال 2050 تنها به 30 درصد خواهد رسید.

همچنین، تولید و مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر در سناریو‌گذار سریع و کربن صفر حدود 10برابر بیشتر شده و سهم آن از مصرف انرژی اولیه از 5 درصد در سال 2020 به بالای 40 درصد در سال 2050 در سناریوگذار سریع می‌رسد. در سناریو کربن صفر تولید و مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر نیز به حدود 60 درصد سناریو می‌رسد. هرچند باید توجه داشت این سناریوها به‌معنی پیش‌بینی اتفاقات آینده در بازار انرژی نیست، بلکه طیفی از تمامی نتایج احتمالی طی 30 سال آتی را به‌تصویر می‌کشد. سناریو‌گذار سریع مجموعه‌ای از خط‌مشی‌های سیاسی را به‌دنبال دارد. این برنامه‌ها در نتیجه افزایش قابل‌توجه قیمت‌های کربن ایجاد شده و در نتیجه آن، انتشار کربن ناشی از مصرف انرژی تا سال 2050 حدود 70 درصد کاهش می‌یابد. این کاهش انتشار، همگام با سناریوهایی است که افزایش دمای کره زمین تا سال 2100 را کمتر از 2 درجه سلسیوس بالاتر از سطوح پیش از صنعتی شدن، محدود می‌کند. سناریو کربن صفر فرض می‌کند اقدامات سیاستی قرار داده شده در سناریو‌گذار سریع با تغییرات قابل‌توجه در رفتارها و ترجیحات اجتماعی همراه شده که کاهش انتشار کربن را در سناریو «گذارسریع» تسریع می‌کند. در این سناریو، انتشار کربن ناشی از مصرف انرژی تا سال 2050 بیش از 95 درصد کاهش می‌یابد که تا حدود زیادی همراستا با سناریوهایی است که گرمایش جهانی را تا 1.5درجه محدود می‌کند. اما باتوجه به آنچه از نظر گذشت و در کلام پایانی، می‌توان گفت تغییر ساختار تقاضای مصرف انرژی جهانی برای هریک از منابع انرژی شامل سوخت‌های فسیلی، تجدیدپذیرها و برق در نگاه کلی و تحلیلی زیر است:

الف - سوخت‌های فسیلی: طی افق 2050، سهم سوخت‌های فسیلی از مصرف انرژی اولیه کاهش خواهد یافت. این مهم از حدود 85 درصد در سال 2020 به حدود 22 درصد در سال 2050 و در سناریو کربن صفر و حدود 40 درصد در سناریو گذار سریع و در نهایت حدود 67 درصد در سناریو پایه خواهند رسید.

ب - تجدیدپذیرها: با حرکت جهان به‌سمت منابع انرژی کم کربن، رشد مصرف انرژی طی افق چشم‌انداز عمدتا ناشی از انرژی تجدیدپذیر خواهد بود. انرژی‌های تجدیدپذیر از جمله بادی، خورشیدی، گرمایش زمین، انرژی زیستی به‌استثنای برقابی در سناریو‌گذار سریع و کربن صفر حدود 10 برابر بیشتر می‌شود و سهم آن از مصرف انرژی اولیه از 5 درصد در سال 2018 به بالای حدود 40 درصد در سال 2050 در سناریو «گذار سریع» و به 60 درصد در سناریو «کربن صفر» می‌رسد. اگرچه رشد تجدیدپذیرها در سناریو «پایه» کمتر مشاهده می‌شود، اما حدود 90 درصد رشد مصرف کل انرژی اولیه، طی 30 سال آینده را شامل خواهد شد.

ج - برق: بخش نیرو نقش مهمی در سیستم انرژی جهان ایفا می‌کند. رشد تقاضای نهایی برق در هر 3 سناریو تقریبا مشابه است و به‌طورمتوسط سالانه 2 درصد خواهد بود. مانند اینکه تقاضا تا سال 2050 حدود 80 درصد افزایش یابد. میزان برق‌رسانی سیستم انرژی در سناریو «گذار» و «کربن صفر» بیشتر است. در ضمن سهم برق از مصرف نهایی کل از بالای 20 درصد در سال 2018 به 45 درصد در سناریو «گذار» به بالای 50 درصد در سناریو «کربن صفر» به 34 درصد تا سال 2050 خواهد رسید.

باتوجه به آنچه از نظرگاه گذشت، می‌توان گفت که تولید انرژی و به‌ویژه برق به‌عنوان عامل اصلی رشد و پویایی تمامی سرزمین‌های این کره خاکی در آینده تحت‌تاثیر انرژی‌های تجدیدپذیر قرار دارد. انرژی تجدیدپذیر متاثر از انرژی بادی و خورشیدی (از جمله زیست‌توده و زمین‌گرمایی) بیش از کل رشد تولید جهانی برق در سناریو‌گذار سریع و کربن صفر و حدود سه‌چهارم آن در سناریو پایه را تشکیل می‌دهد. پیش‌بینی می‌شود سهم استفاده از انرژی خورشیدی و بادی در کل تولید برق جهان در سال 2050 در حالت سناریو پایه به حدود 35 درصد و در سناریو‌گذار سریع به 55 درصد و در سناریو کربن صفر به 64 درصد برسد. در کلام پایانی اینکه سوخت اصلی که باعث نابودی زمین می‌شود زغال‌سنگ است. سهم تولید نیرو توسط زغال‌سنگ از تولید نیروی جهانی از 38 درصد در سال 2020 به کمتر از 3 درصد در سال 2050 در سناریو‌گذار سریع و کربن صفر و در نهایت به 20 درصد در سناریو پایه خواهد رسید./ روزنامه صمت