چالش‌های رفاهی پیش روی دانشگاه‌ها در آستانه بازگشایی

در حالی از 15 آبان ماه آموزش حضوری دانشگاه ها آغاز شده که وضعیت وخیم بودجه ای و از طرفی پیش خور شدن اعتبارات به دلیل اجرای قانون همسان سازی، چالشهای عدیده ای را پیش روی مدیران قرار داده است.

به گزارش خبرنگار مهر، سال تحصیلی 1400-1401 همانند سال تحصیلی گذشته به صورت مجازی آغاز شد اما با سرعت گرفتن واکسیناسیون در کشور وزرای علوم و بهداشت از حضوری شدن کلاس های آموزشی از نیمه های آبان خبر دادند و همین خبر نگرانی هایی را برای دانشگاه ها ایجاد کرد. روسای دانشگاه ها از ماه ها قبل در جلسات مختلف نسبت به چالش های رفاهی، کسری بودجه تغذیه ای و مشکلات خوابگاهی هشدار دادند و همزمان وزارت علوم اعلام کرد پیگیری های خود را از سازمان برنامه و بودجه آغاز کرده است.

در همین حال اجرای قانون همسان سازی حقوق اساتید، دانشگاه ها را وارد چالش جدیدی کرده است؛ چرا که قرار بود بودجه این طرح با فروش اموال دولت به دانشگاه ها تخصیص داده شود اما این امر محقق نشد و دانشگاه ها از سهم بودجه جاری خود به این امر اختصاص دادند؛ اقدامی که هم اکنون دانشگاه ها را با چالش اساسی تری رو به رو کرده و آن ها را در تنگنا قرار داده است.

نگرانی دانشگاه ها از افزایش قیمت مواد غذایی

معاونان دانشجویی دانشگاه های منطقه یک چندی پیش در جلسه ای، دغدغه های خود را نسبت به افزایش قیمت مواد غذایی و هزینه‌های تغذیه دانشجویی اعلام کردند و در همان جلسه بود که رئیس صندوق رفاه تاکید کرد پیگیری‌های لازم از سازمان برنامه و بودجه و مراکز ذیربط برای تأمین کسری بودجه تغذیه دانشگاه‌ها در حال انجام است.

این در حالی است که براساس شواهد و آنطور که مدیران دانشگاه ها می گویند وضعیت تخصیص بودجه به دانشگاه ها هنوز مساعد نیست.

برنج پاکستانی جایگزین برنج ایرانی!

قیمت مواد غذایی به حدی افزایش یافته که دانشگاه ها مجبور به استفاده از برنج پاکستانی و یا مواد اولیه ارزان قیمت تر و در واقع با کیفیت پایین تر شده اند اما مدیران می گویند چاره ای نداریم؛ معاون سابق دانشجویی دانشگاه تهران در این رابطه می گوید: هزینه تمام شده غذا به طور میانگین برای دانشگاه 34 هزار تومان است این در حالی است که ما از دانشجویان بابت هر ناهار و هر شام در مدل کم هزینه 2 هزار و 100 تومان، مدل متوسط هزینه 3 هزار تومان و مدل پرهزینه 3 هزار و 500 تومان دریافت می کنیم و مابقی را دانشگاه پرداخت می دهد. به این ترتیب باید در نظر گرفت که اگر بخواهیم از برنج ایرانی استفاده کنیم، هزینه تمام شده هر پرس غذا برای دانشگاه حدود 40 یا 45 هزار تومان می شود.

85 درصد بودجه دانشگاه ها به حقوق اختصاص می یابد

از سوی دیگر عدم تخصیص بودجه همسان سازی، مشکلات دانشگاه ها را مضاعف کرده تا جایی که در حال حاضر 85 تا حتی 90 درصد بودجه دانشگاه‌ها به حقوق اختصاص می یابد و در حالی که آموزش حضوری از 15 آبان به تدریج آغاز شده است، بودجه رفاهی دانشگاه ها پیش خور شده و در صورت حضور دانشجویان مشخص نیست دانشگاه ها توان مدیریت خواهند داشت یا خیر؟

نامه انتقادی به وزیر علوم / دانشگاه ها دارند ورشکسته می شوند

در همین رابطه رحیم حب نقی رئیس دانشگاه ارومیه به خبرنگار مهر می گوید: در نامه ای به وزیر علوم مواردی را درباره وضعیت نامناسب بودجه دانشگاه و اجرای قانون همسان سازی مطرح کرده ام؛ در شرایط کنونی درصد زیادی از بودجه دانشگاه ارومیه به حقوق اختصاص یافته است و اجرای بخش دوم و ویژه همسان سازی (60 درصد)، این رقم را به بیش از 95 درصد خواهد رساند.

بودجه برخی دانشگاه ها تمام شده است

وی با اشاره به اینکه دانشگاه ها با این وضعیت دارند ورشکسته می شوند، گفت: ما داریم زیر فشار له می شویم؛ قطعا به انتهای سال که می رسیم کمبود بودجه خودش را نشان می دهد. برخی دانشگاه ها که پرداختی 60 درصدی داشته اند، در حال حاضر بودجه شان تمام شده و این فاجعه است.

حب نقی در ادامه به چالش های حضوری شدن آموزش در دانشگاه ها اشاره کرد و گفت: حضور دانشجو در دانشگاه هزینه دارد و دانشجو یارانه غذا می خواهد. در حال حاضر قیمت برنج و گوشت افزایش یافته و سوال اینجاست که آیا اصلا بودجه ای مانده که برای تغذیه هزینه کنیم؟ در حال حاضر دانشگاه ها با مشکل جدی رو به رو هستند و تدبیر نیاز است و دولت باید رسیدگی کند.

به دانشگاه ها می گوید اموالشان را بفروشند

رئیس دانشگاه ارومیه افزود: می دانیم، شرایط سخت است و دولت می گوید درآمد ندارم و به دانشگاه ها می گویند اموالشان را بفروشند. جای سوال دارد که چه چیز را بفروشیم؛ زمین دانشگاه یا دانشکده را؟ مساله بسیار بغرنجی است و امیدوارم بزرگان بنشینند و چاره ای برای شرایط کنونی دانشگاه ها بیاندیشند.

وزارت علوم خدمات رفاهی را محدودیت جدی برای آموزش حضوری دانشگاه ها می داند و تاکید دارد آموزش حضوری، با توجه به امکانات و محدودیت‌های هر دانشگاه با برنامه‌ریزی استانی انجام شود و برنامه‌ریزی برای حضور دانشجویان بر عهده دانشگاه‌هاست.

از طرفی در نخستین اجلاس روسای دانشگاه ها که با حضور محمد علی زلفی گل برگزار شد، روسا نسبت به مشکلات بودجه‌ای و افزایش هزینه‌ها هشدار دادند و تاکید کردند افزایش بودجه جوابگوی افزایش هزینه‌ها نیست. در این جلسه که 20 شهریور ماه برگزار شد، مقرر شد وزیر علوم در خصوص مشکلات بودجه‌ای دانشگاه‌ها با مجلس نشستی داشته باشند.

وزارت علوم که می داند اوضاع بودجه ای دانشگاه ها چندان رضایت بخش نیست، در تلاش است در لایحه بودجه 1401 بودجه دانشگاه ها را تقویت کند. علی خطیبی معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم در این باره می گوید: با توجه به محدودیت منابع اعتباری کشور و تخصیص کم اعتبارات، نظام آموزش عالی کشور با مشکلات اقتصادی فراوانی دست و پنجه نرم می‌کند.

کسری بودجه و کاهش اعتبارات / امیدواری برای بودجه 1401

وی ادامه داد: با کسری بودجه و کاهش اعتبارات، دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، مشکلات فراوانی در آماده‌سازی خوابگاه‌ها و سالن‌های غذاخوری و تجهیز یا تعمیر آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌ها برای حضور دانشجویان دارند که البته امیدواریم در لایحه بودجه سال 1401 با توجه به نیازسنجی‌هایی که از سیستم آموزش عالی صورت گرفته، شاهد حل مشکلات باشیم.

خطیبی در اظهارات خود در اولین جلسه هم‌اندیشی در موضوع «اقتصاد آموزش عالی» با محور تأمین منابع و مدیریت مالی دانشگاه‌های کشور اعضای کمیسیون مجلس را مورد خطاب قرار داد و از نمایندگانی که با مشکلات آموزش عالی مشکل دارند، درخواست همکاری کرده است. معاون ادارای مالی وزیر علوم در این جلسه از نمایندگان مجلس شورای اسلامی و دکتر خدابخشی نایب رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی که خود از بدنه دانشگاهی هستند و سال‌ها نیز در صندوق رفاه دانشجویان فعالیت داشته اند، درخواست کرد تعاملی سازنده با وزارت علوم برقرار کنند تا بتوان گام‌های اساسی و اثرگذار برای رفع مشکلات اقتصادی آموزش عالی کشور برداشت.

کاهش ظرفیت اسکان در خوابگاه ها و مشکلات غیربومی ها

با آغاز تدریجی آموزش حضوری از 15 آبان در دانشگاه ها، به دلیل رعایت پروتکل های بهداشتی بالطبع ظرفیت خوابگاه ها کاهش می یابد و دانشگاه ها باید ظرفیت اسکان دانشجویان در هر اتاق را به 50 درصد برسانند. در چنین شرایطی دانشجویان غیربومی دچار مشکل خواهند شد. هرچند دانشگاه ها در تلاش اند تدابیر لازم برای اسکان دانشجویان را اتخاذ کنند.

علیرضا فارسی معاون دانشجویی دانشگاه شهید بهشتی در گفتگویی که با مهر داشت، درباره ملاحظات اسکان دانشجویان گفت: رعایت پروتکل ها در دانشگاه، یعنی حضور 40 یا 50 درصدی دانشجویان در خوابگاه ها و اماکن عمومی و پرتردد؛ به طور مثال اگر در خوابگاهی اتاقها 5 نفره است، با وجود پروتکلها امکان حضور بیش تر از 2 نفر وجود ندارد و یا اگر اتاقی 6 نفره است، 3 نفر باید در آن اتاق حضور داشته باشند.

برای حضوری شدن کامل، پاندمی باید از بین برود

این مقام مسئول دانشگاه شهید بهشتی با تاکید بر اینکه با توجه به شرایط فعلی، ظرفیت بازگشایی کامل خوابگاه ها و به تبع آن رستوران ها و همینطور کلاس های درس وجود ندارد، گفت: مگر اینکه شرایطی ایجاد شود که این پاندمی به طور کامل رفع شده باشد و یا بالای 80 درصد افراد جامعه واکسینه کامل دو دز شوند که هنوز این اتفاق نیفتاده است. اگر دانشگاه ها بخواهند پذیرای همه دانشجویان کارشناسی، ارشد و دکتری خود باشند، سوال این است که در چنین شرایطی رعایت پروتکل های بهداشتی رعایت خواهد شد یا خیر؟

اعزام نمایندگان صندوق رفاه به دانشگاه ها / هیچ درخواست وامی بی پاسخ نمی ماند

در پی چاره یابی برای حل مشکلات دانشگاه ها، صندوق رفاه دانشجویان تصمیم گرفت به دانشگاه هایی که در زمینه خدمات رفاهی مشکل دارند، نمایندگانی اعزام کرده است تا پس از بررسی در هیات رئیسه صندوق کمک های لازم در دستور کار قرار گیرد. صندوق رفاه البته این توصیه را به مدیران دانشگاهی داشته است که با توجه به اینکه شرایط و امکانات دانشگاه ها با یکدیگر متفاوت است، روسای دانشگاه‌ها باید براساس شرایط دانشگاه و خوابگاه خود در این زمینه تصمیم گیری کنند تا دانشجویان با کمترین مشکلی مواجه نشوند. مسعود گنجی رئیس صندوق رفاه دانشجویان وزارت علوم درباره وام های دانشجویی نیز این خبر خوب را اعلام کرده است که هیچ لیست وامی از سوی دانشگاه و دانشجویان بی پاسخ نماند و هیچ دانشجوی وام‌گیرنده واجد شرایطی از وام محروم نشود.

مشکلات دانشگاه ها احصا شد /3 راه برای تامین اعتبار

دانشگاه ها به تدریج وارد فاز بازگشایی حضوری شده اند و همزمان نگرانی ها از مدیریت و مقابله با چالش های رفاهی و بودجه ای افزایش یافته است؛ سرپرست معاونت امور دانشجویان داخل سازمان امور دانشجویان در گفتگویی که به تازگی با خبرنگار مهر داشت، می گوید یک سری از نیازها توسط دانشگاه‌ها ارسال شده که بیشتر آنها مشکلات مالی است؛ به عنوان مثال در زمینه قیمت غذا عنوان می‌شود که در بودجه یک قیمتی مطرح شده و در حال حاضر افزایش یافته است و مشکل دانشگاه‌ها تأمین ما به التفاوت این قیمت است که باید بخشی از آن را از درآمد اختصاصی پرداخت کنند و بخشی را هم سازمان کمک خواهد کرد.

اردوان ارژنگ این را هم اعلام کرد که در حال جمع بندی هستند که چه مقدار می‌توانند در زمینه‌های رفاهی به دانشگاه‌ها کمک کنند و چه مقداری را سازمان هدفمندی یارانه‌ها و یا صندوق رفاه دانشجویان می‌تواند کمک کند، و یا اینکه خود دانشگاه چقدر می‌تواند از درآمد اختصاصی به این کار اختصاص دهد تا مشکلات رفاهی را تا اندازه‌ای حل کرده و کارها را جلو ببرد.

دانشگاه ها متفق القول بر این باورند که از لحاظ بودجه ای در شرایط مناسبی قرار ندارند و با چالش های رفاهی متعددی دست و پنجه نرم می کنند اما شواهد نشان می دهد که وزارت علوم از طرق مختلف پیگیری های خود را آغاز کرده است اما اینکه کسری بودجه دانشگاه ها تا چه اندازه در شرایط حال حاضر که وضعیت بودجه ای دولت هم چندان مساعد نیست، ترمیم شود سوالی ست که پیش روی مدیران دانشگاه ها قرار دارد؟