چرا لیبی به آرامش نمی‌رسد؟
تهران - ایرنا - آتش بس در لیبی که اخیرا به ابتکار "دولت وفاق ملی" اعلام شد و امید تازه ای برای برقراری آرامش نسبی در حوزه مدیترانه ایجاد کرد، حتی چند روز نیز دوام نیاورد و لیبی باردیگر به صحنه رویارویی های مستقیم و نیابتی بازگشت.
"دولت وفاق ملی " لیبی به ریاست "فایزالسراج" در ابتکار جدیدی در سراسر این کشور آتش بس اعلام کرد و این درحالی است که به رغم استقبال جامعه بین الملل از اعلام آتش بس، ژنرال حفتر فرمانده نیروهای شرق لیبی، این توافق را رد کرد و چشم انداز صلح در لیبی بار دیگر در ابهام باقی ماند.
ژنرال حفتر" در شرایطی این آتش بس را رد کرده است که "عقیله صالح" رییس پارلمان طبرق که در جناح حفتر قرار دارد با آن موافقت کرده بود.
گرچه برخی قدرتهای حاضر در عرصه جنگ نیابتی لیبی ظاهرا از اعلام آتش بس در این کشور استقبال می کنند، ولی به نظر نمی رسد که در این نیت خود صادق باشند.
لیبی از زمان سرنگونی «معمر قذافی» دیکتاتور سابق این کشور در سال 2011 به دو دولت موازی در شرق و غرب تقسیم شد. «دولت وفاق ملی» به ریاست «فایز السراج» در طرابلس (غرب لیبی) مستقر است که در جهان و سازمان ملل به رسمیت شناخته شده و دیگری دولت «طبرق» در شرق لیبی که «خلیفه حفتر» ژنرال بازنشسته ارتش این کشور کنترل امور را در آن منطقه در دست گرفته است.
امارات، عربستان، مصر، فرانسه، یونان و روسیه از ارتش حفتر و دولت شرق لیبی حمایت می‌کنند؛ در حالی که ترکیه، قطر، الجزایر، ایتالیا و اتحادیه اروپا حامی دولت السراج هستند که در غرب این کشور مستقر و از سوی سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته شده است.
فایز السراج از دولت وفاق ملی و عقیله صالح رییس پارلمان طبرق موافقت کرده بودند که دو منطقه سرت و الجفره، مناطق خالی از سلاح تلقی شوند و در تمامی لیبی نیز آتش بس اعلام شود؛ این در حالی است که ژنرال حفتر به عنوان یک طرف درگیری با آن مخالفت کرده است.
"احمد المیسماری" سخنگوی نیروهای تحت فرمان ژنرال "حفتر" در واکنش به اعلام آتش بس از سوی طرابلس گفت، نیروهای دولت وفاق ملی در اطراف خطوط مقدم تجمع کرده اند و به ایجاد استحکامات می پردازند و این با روح آتش بس مغایر است.
وی افزود: آتش بس اعلام شده از سوی سراج یک تبلیغات رسانه ای است و واقعیت ندارد، زیرا اگر دولت وفاق ملی خواستار آتش بس بود، عقب نشینی می کرد و برای پیشروی به ایجاد استحکامات نمی پرداخت.
با توجه به اینکه ژنرال حفتر از سوی برخی قدرتهای منطقه ای و فرامنطقه ای حمایت می شود، بنابراین نمی توان قبول کرد که مخالفت وی با آتش بس چندان اصیل و مستقل باشد. براین اساس می توان چنین نتیجه گرفت که برخی قدرتها مایل به استقرار صلح و آرامش در لیبی نیستند.
این اولین بار نیست که ژنرال "حفتر" توافق آتش بس را رد می کند، وی ابتدای سال میلادی جاری نیز با طرح آتش بس ترکیه و روسیه که در مسکو به امضا رسید مخالفت کرد.
لیبی از یک دهه پیش درگیر جنگ داخلی است که به یک نبرد نیابتی گسترده بین نیروهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تبدیل شده و بیم آن می‌رود که به یک بحران بین المللی تبدیل شود.
ناتوانی و ناکارآمدی تشکل ها و سازمان های بین المللی در کنترل بحران لیبی موجب شده است که این کشور در کنار دیگر نابسامانی های ناشی از جنگ نیابتی قدرتهای مختلف، اخیرا به صحنه رویارویی دو عضو ناتو تبدیل شود.
فرانسه و ترکیه دو متحد ناتو در حوزه مدیترانه و بویژه در لیبی رویاروی یکدیگر قرار گرفته اند.
"چاووش اوغلو" وزیر امور خارجه ترکیه در تازه ترین اظهارات خود از فرانسه خواست از هرگونه اقدامات تنش زا در مدیترانه خودداری کند.
چاووش اوغلو این سخنان را یک روز پس از برگزاری تمرین نظامی مشترک فرانسه و یونان در حوزه مدیترانه ایراد کرد.
این در حالی است که "حامی آکسوی» سخنگوی وزارت خارجه ترکیه نیز ماه گذشته در واکنش به اظهارات «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه در مورد نقش ترکیه در لیبی گفت: مکرون عقل خود را از دست داده است.
آکسوی افزود: فرانسه با حمایت از نهادها و رژیم‌های غیرقانونی در لیبی، مسئول اصلی کشیده شدن این کشور به هرج و مرج است. در واقع این فرانسه است که در لیبی بازی خطرناکی می‌کند.
این در حالی است که رئیس جمهوری فرانسه پیشتر با انتقاد از نقش ترکیه در لیبی، اقدامات آنکارا در این کشور را «بازی خطرناک» خوانده بود.
تقابل قدرتهای منطقه ای و فرامنطقه ای در لیبی یک دهه است که ادامه دارد ولی این بار به نظر می رسد بحران لیبی وارد مرحله پیچیده و بغرنجی شده است.
ترکیه سال گذشته میلادی توافقنامه تعیین حریم دریایی با لیبی امضا کرد که موجب نگرانی و ناخرسندی یونان، مصر، قبرس و فرانسه شد و به تنش ها در حوزه مدیترانه و بویژه لیبی افزود.
وجود جزایر متعدد متعلق به یونان در نزدیکی سواحل ترکیه موجب شده که آنکارا در نگاه استراتژیک به حوزه مدیترانه احساس محدودیت کند و به همین خاطر به امضای توافق تعیین حدود دریایی با لیبی روی آورد.
افزایش تنش ها در حوزه مدیترانه بین قدرتهای منطقه ای و فرامنطقه ای خطر رویارویی را بشدت افزایش داده است تا حدی که چندی پیش فرانسه اعلام کرد نیروی دریایی ترکیه برای یک ناو متعلق به ناتو در مدیترانه شرقی مزاحمت ایجاد کرده است.
فرانسه مدعی شد که نیروی دریایی ترکیه سه بار رادارهای این ناو را از کار انداخته و این می تواند نشانه یک حمله موشکی باشد. با این وجود مقامات آنکارا با قاطعیت این ادعا را رد کردند.
از سوی دیگر ماه مارس گذشته نیز اعلام شد یک فروند ناو فرانسوی، یک کشتی ترکیه را که سلاح برای دولت مرکزی لیبی حمل می کرد در دریای مدیترانه توقیف کرده است.
به هر روی توافق آتش بس در لیبی که امید جدیدی برای استقرار آرامش نسبی در این کشور و حوزه مدیترانه ایجاد کرده بود با مخالفت برخی کانون های درگیر رد شد و به این ترتیب اینک حوزه مدیترانه بیش از هر زمان دیگری با خطر یک فاجعه بزرگ مواجه است.
گرچه برخی قدرتهای حاضر در عرصه جنگ نیابتی لیبی ظاهرا از اعلام آتش بس در این کشور استقبال می کنند، ولی به نظر نمی رسد که در این نیت خود صادق باشند. با توجه به اینکه ژنرال حفتر از سوی برخی قدرتهای منطقه ای و فرامنطقه ای حمایت می شود، بنابراین نمی توان قبول کرد که مخالفت وی با آتش بس چندان اصیل و مستقل باشد. براین اساس می توان چنین نتیجه گرفت که برخی قدرتها مایل به استقرار صلح و آرامش در لیبی نیستند.
با توجه به چشم انداز موجود، روشن نیست که قدرتهای درگیر در لیبی چه زمان پیرامون استقرار صلح واقعی در لیبی به توافق خواهند رسید.
*س_برچسب‌ها_س*