چرا «کریستین بوبن» در ایران مشهور شد؟

کریستین بوبن، از چهره‌های سرشناس ادبیات معاصر فرانسه که روز شنبه (5 آذر 1401) در سن 71 سالگی درگذشت، از اوایل دهه هشتاد کار نویسندگی را آغاز کرد و در دهه نود به عنوان یکی از نمایندگان شاخص ادبیات امروز فرانسه شناخته شد.

او گفته بود: «زندگی‌ام در کتاب‌ها سپری شده، به دور از دنیا، و بدون اینکه بدانم با مطالعاتم همان کاری را کردم که پرندگان از روی غریزه با شاخه‌های درخت؛ آنها را می‌شکنند و می‌سایند تا شاخه نازکی را جدا کنند که به زود به دیگر شاخه‌ها می‌پیوندد و لانه‌شان را می‌سازد.»

بوبن نویسنده‌ای بود که در درون نوعی سنت ادبی می‌گنجید که در آن، گرایش‌های معنوی قوی است و میان آثار او و متون دینی مسیحیت، ارتباطی پیوسته و آشکار به چشم می‌خورد.

او همچنین در گونه ادبی‌ای می‌گنجید که نویسندگان سرشناسی را در دل خود جای داده است، البته اکثر این نویسندگان در ایران شناخته شده نیستند و ناشران و مترجمان ما متاسفانه کمتر به سراغ آنها رفته‌اند. در این گونه ادبی به نویسندگانی همچون سیمون وی، شارل پگی، ژرژ برنانوسریا، پل کلودل و... برمی‌خوریم. حتی اگر به عقب‌تر برگردیم، باید از نویسنده‌ای همچون شاتوبریان یاد کنیم که در کتاب مشهور خود با عنوان «نبوغ مسیحیت» که در 1802 انتشار یافت، درباره تاثیر دین مسیحی بر جهان ادبیات به تفصیل بحث کرده و از دستاوردهای این دین برای هنرهای گوناگون ماننند نقاشی و موسیقی و پیکره‌سازی نیز سخن به میان آورده است. (سیار: 104)

شواهدی که از ترجمه و تجدید چاپ آثار کریستین بوبن در ایران وجود دارد، نشان‌دهنده استقبال گرم خوانندگان ایرانی از این نویسنده فرانسوی است. اعتبار و شهرت مترجمان و ناشران سهمی در اقبال ادبی نویسنده دارد که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. همچنین با توجه به ذائقه ادبی خوانندگان ایرانی می‌توان ادعا کرد درمجموع مضامین آثار بوبن برای آنها ملموس بوده و توانسته است انتظاراتشان را به خوبی برآورده کند. درواقع از زمان اولین ترجمه از اثر او و چاپ‌های مجدد آن، میان انتظارات خواننده و آنچه اثر در اختیارش قرار داده، تضادی وجود نداشته است. وجود برخی از ویژگی‌های آثار عامه‌پسند در کتب این نویسنده از یک سو و وجود مضامینی همچون طبیعت، عشق و کودکی و همچنین اثرپذیری از متون مذهبی از سوی دیگر توانسته است با برآورده کردن انتظارات خوانندگان، به پذیرش هرچه بهتر آثار بوبن در ایران کمک کند. شرایط تاریخی، سیاسی و فرهنگی ایران نیز در اقبال ادبی نویسنده بی‌تاثیر نبوده است. (فارسیان و قاسمی: 63 و 64)

منابع:

سیار، پیروز، کریستیان بوبن: از رفیق اعلی تا نور جهان، کتاب ماه ادبیات و فلسفه اسفند 1381 و فروردین 1382 شماره 65 و 66.

فارسیان، محمدرضا، قاسمی، قاسمی، پذیرش ادبی کریستین بوبن در ایران، پژوهش‌های ادبیات تطبیقی، دوره هشتم، تابستان 1399، شماره 2 (پیاپی 24).

5555