چشم‌انداز 1000 سینما برای ایران / آیا سینما رقابت را به پلتفرمها می‌بازد؟
طبق اعلام وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، تا پایان سال آینده تعداد سالن‌های سینما در ایران به 1000 سینما می‌رسد. با توجه به اینکه شیوع ویروس کرونا، استقبال مردم به سامانه‌های اینترنتی را افزایش داد، آیا نهضت سینماسازی می‌تواند همچنان اثرگذار باشد؟ 3 فعال حوزه سینما به این پرسش، پاسخ داده‌اند.
به گزارش فارس، در حال حاضر بیش از 600 سالن سینما در ایران وجود دارد که تعدادی در اختیار بخش خصوصی و تعدادی در اختیار ارگان‌های دولتی و حاکمیتی است. به عنوان نمونه، موسسه بهمن سبز وابسته به حوزه هنری برای دستیابی به 220 پرده سینما در پایان فروردین 1401 برنامه‌ریزی کرده است.
بخش خصوصی هم همچنان سالن‌های خود را در پاساژ‌ها و مجتمع‌های تجاری افتتاح می‌کند که از جمله جدیدترین آن‌ها می‌توان به لوتوس‌مال و معین مال در سال جاری و شمیران سنتر و هدیش مال در سال گذشته اشاره کرد.
اما در این میان یک پرسش در ذهن سینمادوستان ایجاد شده است مبنی بر اینکه با توجه به گسترش و فراگیری روزافزون VODها و سامانه‌های اینترنتی و تماشای آسان‌تر فیلم‌ها در خانه، آیا مخاطبان همچنان تمایلی به حضور در سالن‌های سینما خواهند داشت؟
در این باره با 3 فعال حوزه سینما گفت‌وگو کردیم.
* فرحبخش: می‌تواند باعث رونق فضای تجاری شود، حتی اگر خودش درآمد نداشته باشند
محمدحسین فرحبخش، تهیه‌کننده سینما درباره جریان تاسیس مال‌ها و پردیس‌های سینمایی در سال‌های اخیر و تاثیرگذاری‌شان بر صنعت سینما عنوان کرد: در سال‌های اخیر شاهد بودیم حتی آن گروه از مجتمع‌های تجاری و مال‌ها که سینما نداشتند هم سالن سینمایی به مجموعه خود اضافه کردند و به این واسطه باعث رونق فضای فعالیت خود شدند. بنابراین سینما می‌تواند باعث رونق گرفتن فضای تجاری شود، حتی اگر خودش درآمدی نداشته باشد.
وی افزود: بحران کرونا ضربه‌ای همه‌گیر بود و آسیب‌های جدی را به کشورهای مختلف دنیا وارد کرد. اگر از این دو سال و شرایط ویژه اش بگذریم، در سال 80 قانونی تصویب شد تا در کنار فضاهای تجاری، ساخت سالن‌های سینما نیز در دستور کار قرار بگیرد، در این صورت عوارضی به مجتمع‌ها تعلق نمی‌گیرد. این قانون در دوران مدیریت زنده‌یاد سیف‌الله داد مصوب شد و در چند سال اخیر رونق گرفته است. به نظرم اگر مال‌ها نبودند، شاید بسیاری از سینماهای قدیمی در حال حاضر همه از رده کیفی خارج شده بودند و این به صنعت سینما ضربه می‌زد.
فرحبخش با ذکر مثال بیان کرد: به عنوان نمونه، حوزه هنری دو اقدام خوب را در یکی دو سال اخیر رقم زده است؛ نخست اینکه در دوران کرونا سالن‌های سینما را باز نگه‌داشت و کارکنان سالن‌هایش هم سر کار بودند تا به همان عده محدودی هم که می‌خواستند فیلم ببینند، خدماتی ارائه کنند. این اقدام حوزه هنری کاری جهادی بود. دومین اقدام جالب توجه اضافه شدن بیش از 110 سالن سینما و بازسازی تعدادی دیگر از سالن‌ها از سوی بهمن سبز برمی‌گردد که اتفاقی تحسین‌برانگیز و به اصطلاح باقیات الصالحاتی برای سینمای ایران است. شاید این یک وظیفه برای سازمان‌های فرهنگی دولتی باشد، اما در شرایطی که برخی از آن‌ها وظایف خود را از یاد برده‌اند، حوزه هنری به سینما کمک زیادی کرد و باید از آن تشکر کرد.
این تهیه‌کننده بر لزوم اکران محدود آثار سینمایی در جشنواره فیلم فجر تأکید و تصریح کرد: گسترش و اکران فیلم‌های جشنواره در سراسر کشور به هیچ وجه به معنای توسعه عدالت اجتماعی نیست. اکران‌های جشنواره باید محدود باشد و علاقمندان در دیگر شهرها نهایتا برای تماشای آثار به تهران بیایند. جشنواره در همه جای دنیا به طور محدود نمایش دارد و قرار نیست همه مردم به تماشای آثارش بنشینند و این نمایش‌ها برای افراد مشخصی باشد تا در فراغتی درباره آثار بنویسند و قضاوتشان کنند.
* اسماعیلی: راه‌اندازی جشنواره‌های کوچک سینمایی با نام سالن‌ها را پیشنهاد می‌کنم
حبیب اسماعیلی تهیه‌کننده و مدیر شرکت رسانه فیلمسازان مولود، پیرامون تجهیز سالن‌های سینما بیان کرد: ما همواره در حوزه اکران و نمایش فیلم‌ها با کمبود سالن مواجه بوده‌ایم، به ویژه اینکه عرضه و تقاضا در سینما در سال‌های گذشته یکسان نبوده است. حتی فیلم‌های پرمخاطب و به اصطلاح دارای گیشه هم گاهی با مشکل کمبود سالن و سانس رو به رو بوده‌اند، چه برسد به فیلم‌های خاص، هنری و آثاری که شاید به نظر برسد فروش کمتری نسبت به سینمای بدنه و تجاری خواهند داشت.
وی افزود: این محدودیت و اکران‌نشدن فیلم پر مخاطب در دو سال اخیر به واسطه کرونا طوری پیش رفت که برخی از سالن‌داران به فکر تغییر کاربری سینماها افتادند و خیلی از سینماها تعطیل شدند و با وجود ترافیک پشت اکران نیاز به سینماها و پردیس‌ها بیشتر شد. بنابراین هر گامی به سمت تأسیس مجموعه‌های سینمایی چه از سوی بخش خصوصی و چه از سوی دولت قطعا مفید خواهد بود. این گام توسط بخش خصوصی هم در این سال‌ها در تهران یا شهرستان‌ها با راه‌اندازی سالن‌های سینما برداشته شده است، به عنوان مثال حوزه هنری اقدامات درخور توجهی در توسعه سالن‌های سینمایی شهرستان‌ها داشته است.
اسماعیلی خاطر نشان کرد: ما همیشه آرزو داشته‌ایم تعداد سالن‌های سینما به قدری زیاد باشد که این سینماداران باشند که به دنبال فیلمی برای اکران در آن بگردند، نه اینکه فیلم‌های زیادی پشت صف اکران بمانند. رسیدن به این مرحله شرایط ایده‌آلی را برای رونق سینما فراهم می‌کند.
وی با اشاره به پیشنهاد راه‌اندازی جشنواره‌های کوچک سینمایی با نام سالن‌ها بیان کرد: چند سال گذشته پیشنهاد دادم به جای برگزاری جشنواره‌های متعدد، سالن به نام همان جشنواره‌ها ساخته شود. در حال حاضر شاید 200 فیلم در نوبت اکران مانده‌اند و نیاز به سالن‌هایی برای نمایششان را امروز بیش از هر زمان دیگری حس می‌کنیم. از طرفی لازم است همین سالن‌های محدود نیز از هر نوع فیلمی حمایت داشته باشند و فقط به سراغ فیلم‌های گیشه پسند نروند. سینما باید همه ژانرها و موضوعات را از فیلم‌های کودک و نوجوان و دفاع مقدس تا فیلم‌های اجتماعی و هنری و... دربرگرفته و هریک از آن‌ها سهمی از سالن‌ها داشته و رنگ اکران به خود بگیرند.
این تهیه‌کننده با بیان این که چراغ سینما با مخاطب روشن است، توضیح داد: اگرچه گاهی گفته می‌شود سطح کیفی فیلم‌ها نازل شده اما باید بگویم حتی کیفیت فیلم‌های تجاری ما از فیلم‌های شبکه‌های ماهوره‌ای بالاتر است. با وجود این که در دو سال اخیر سینماها در مقاطع مختلفی تعطیل بودند، اما امروز با بازگشایی‌شان شاهد هستیم که اکران فیلم‌های خوب رونق دوباره‌ای به سینما داده است. سینما با تماشاگرانش معنا می‌یابد، خود سرمایه‌گذاران نیز در حالی که می‌دانند برخی از فیلم‌ها گیشه ندارند، اما نباید از فرصت اکران محروم شوند. باید شرایطی فراهم باشد تا دست‌کم تعدادی از سالن‌ها به نمایش آن‌ها بپردازند. باید نگاه اولیه به همه فیلم‌ها در اکران داشته باشیم. به این منظور که فیلم‌های غیرتجاری و متعلق به بخش مستقل و هنری نیز فرصت اکران داشته باشند، اما با تعداد سالن‌های کمتر نه این که از این امکان اساسا بهره‌مند نشوند.
* عشیری: 25 میلیون جمعیت شهرنشین ایران دسترسی به سالن‌های سینما ندارند
یزدان عشیری، مشاور رئیس سازمان سینمایی و مدیرکل روابط عموم این سازمان گفت: سینما شاخص توسعه و پیشرفت هر کشوری است و در کشور ما هم این شاخص با توجه به نگاهی که مسئولان ارشد کشور دارند، مهم راهبردی است. با وجود گسترش پلتفرمها و اکران‌های آنلاین مطرح است، سینما و توسعه زیرساخت‌های آن باز هم یک نیاز اجتناب‌ناپذیر است.
وی ادامه داد: فیلم دیدن در سالن سینما و به صورت جمعی، برای خانواده‌ها یک فرهنگ تربیتی و خاطره جمعی به همراه دارد و از این رو بی‌جا نیست که گفته می‌شود سینما پیشران توسعه فرهنگ یک جامعه است. خوشبختانه کشورمان به دلیل نیروی انسانی و غنای فرهنگی، در مقایسه با بسیاری از کشورهای فرهنگی جهان از تمایزات ممتازی برخوردار است. بنابراین پلتفرمها جای فیلم‌دیدن در سالن های سینما را نمی‌گیرد و سینما یک نیاز فرهنگی و تفریحی خانواده‌ها تلقی می‌شود و ابزار تقویت فرهنگ عمومی جامعه است. در کشورهای صاحب تکنولوژی سینما که در حوزه پلتفرمها بسیار از ما جلوتر هستند، اما باز هم برای توسعه زیرساخت‌ها دغدغه دارند.
عشیری ادامه داد: مثلا چین 70 هزار سالن سینما دارد. یا در همسایگی ما ترکیه با جمعیتی نزدیک ما حدود 3600 سالن سینما دارد. اما در کشور ما نرخ رشد صنعت سینماسازی پایین است و از دغدغه‌های آقای خزاعی رئیس سازمان سینمایی و آقای اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی محسوب می‌شود.
مشاور رئیس سازمان سینمایی افزود: چه بخواهیم و چه نخواهیم، در ارزیابی در ارزیابی جامعه‌شناسی کشورها بر اساس چند شاخص از جمله تعداد مخاطبان سینما و توزیع جغرافیایی سالن‌های سینما بررسی می‌شوند و کشور ما از این حیث عقب است، چون در ایران برای هر 260 تا 300 هزار نفر، یک سالن سینما داریم، در حالی که آمارهای جهانی برای هر 10 هزار نفر یک سالن سینماست. ما بیش از هزار شهر داریم که فاقد سالن سینما هستند و 25 میلیون جمعیت شهرنشین ما دسترسی به سالن‌های سینما ندارند!
عشیری خاطرنشان کرد: بنابراین در کنار ضرورت توسعه پلتفرمها و اکران‌های آنلاین، باید به گسترش زیرساخت سالن‌های سینمایی در کشور نیاز داریم. این عزم راسخ وجود دارد و اقدامات تمهیدی و معین از سوی سازمان سینمایی رخ داده است و با برنامه‌ریزی و چشم‌انداز آماری این است که به عدد هزار سالن سینما برسیم که اگرچه چندان مطلوب نیست، اما می‌تواند امیدبخش و تأثیرگذار باشد.
