چقدر سینما خوب است...

عصر ایران؛ نهال موسوی - 21 شهریور ماه روز ملی سینماست و در تقویم کشورمان این روز ثبت شده است، همه ما با سینما ارتباطی عمیق و درونی داریم، شاید بتوان بدون اغراق گفت هر شخصی در درون خودش یک لحظات بیادماندنی، تاثیرگذار و احساسی با فیلم یا لحظاتی از فیلمی داشته است که هر گاه یادش می‌افتد انگار بخشی از زندگی خودش را مرور می‌کند.

این اتفاق شامل فیلم‌های خارجی و ایرانی می‌شود و اساسا چه کسی هست که با شخصیت یا فیلم‌هایی از سینمای کشور خودمان هم چنین لحظاتی را نداشته باشد.

از لوطی‌گری ناصر ملک مطیعی در فیلم‌هایش گرفته تا مردانگی‌های محمد علی فردین که همه گیر شد و اصطلاح معروف «فردین بازی» را وارد فرهنگ عامه مردم کرد، تا جایی که حتی فروغ فرخزاد در شعر «کسی که مثل هیچ کس نیست» می‌گوید:

چقدر دور میدان محمدیه چرخیدن خوب است چقدر روی پشت بام خوابیدن خوب است چقدر باغ ملی رفتن خوب است چقدر مزه پپسی خوب است چقدر سینمای فردین خوب است و من چقدر از همه چیزهای خوب خوشم می‌آید

جالب توجه است که ایران در سینما تاریخچه‌ای طولانی دارد و به 119 سال می‌رسد، 5 سال بعد از اختراع این فن جدید مظفر‌الدین‌شاه در فروردین سال 1279 از تهران به مقصد اروپا حرکت کرد و در این سفر بود که با سینما آشنا شد.

در سفرنامه مظفرالدین‌شاه آمده است که شاه روز یکشنبه هفدهم تیر 1279 به اتفاق میرزا ابراهیم خان عکاس‌باشی به تماشای دستگاه سینموفتوگراف و لانترن ماژیک رفته است. این حادثه 5 سال پس از رواج اختراع برادران لومیر در پاریس رخ داد (شاه این دوربین را اشتباها سینموفتوگراف می‌نامید.)

حدود یک ماه پس از اولین دیدار مظفرالدین‌شاه با سینما، در سه‌شنبه 23 مرداد 1279 در شهر اوستاند در ساحل دریا در بلژیک، جشن روز عید گل برگزار شد و میرزا ابراهیم‌خان عکاس‌باشی مشغول سینموفتوگراف‌اندازی از شاه شد. به این ترتیب بانی ورود نخستین دوربین فیلم‌برداری و نمایش فیلم، در سال 1279 شمسی مصادف با 1900 میلادی مظفرالدین‌شاه بوده و نخستین فیلم‌بردار ایرانی نیز ابراهیم خان عکاس‌باشی محسوب می‌شود.

در سال 1309، اوانس اوگانیانس نخستین فیلم بلند صامت سینمایی ایران را به نام «آبی و رابی» ساخت. حاجی آقا آکتور سینما (1312) دومین فیلم ایرانی از اوانس اوگانیانس است. این فیلم به مدت چهار روز از چهارشنبه 11 بهمن تا شنبه 14 بهمن 1312 در تهران اکران شد.

در همین سال 1312 با فیلم «دختر لر» عبدالحسین سپنتا نخستین «فیلم ایرانی ناطق» موجودیت یافت. از این فیلم بعدها بنام جعفر و گلنار یاد می‌شد. نقش اساسی در تهیه این فیلم، به سپنتا تعلق داشت، گرچه ساخته اردشیر ایرانی ذکر شد و در واقع کارگردانی هنری با سپنتا و کارگردانی فنی با اردشیر ایرانی بود. فیلم دختر لر در مهر 1312 آماده نمایش شد و در 30 آبان 1312 نمایش فیلم در سینما مایاک در خیابان لاله‌زار آغاز شد و با استقبال بی‌سابقه‌ای روبرو شد و پس از 37 روز نمایش، موفقیت بی‌نظیری کسب کرد.

سپس از دی ماه به مدت 120 روز در سینما سپه اکران شد و حتی سال بعد یک ماه در سینما مایاک و 50 روز در سینما سپه نمایش مجدد یافت. و نمایش سومی نیز در سینما سپه داشت. توفیق دختر لر فیلم‌های صامت را از رونق انداخت.

97 سال بعد از ورود سینما به ایران اولین جشن خانه سینما در تاریخ 19 تیرماه سال 1376 در تهران برگزار شد که اکبر نبوی، ابوالحسن داوودی، احمدرضا درویش، محمدرضا موئینی و منوچهر شاهسواری اعضای شورای برگزاری آن بودند.

در آن مقطع زمانی ابوالحسن داوودی اعلام کرده بود که موضوع «روز سینما» در جلسات خانه سینما مطرح و مقرر شده که یک روز از سال با عنوان «روز ملی سینما» نامگذاری شود.

در نهایت چهار سال بعد در سال 1379 در چهارمین جشن بزرگ سینمای ایران و همزمان با بزرگداشت صدمین سال ورود سینما به ایران بود که 21 شهریور ماه به عنوان «روز ملی سینما» شناخته شد و هر سال جشن خانه سینما در این روز برگزار می شود و 21 شهریور ماه به عنوان روزی نمادین وارد تقویم شد.

اتفاق عجیب و جالب این بود که در سال 91 روز ملی سینما از تقویم حذف شد، این اتفاق واکنش های بسیاری را در میان هنرمندان و سینماگران در پی داشت که همگی این افراد اعتقاد داشتند روز سینما باعث همبستگی سینماگران و یادآوری زحمت های افرادی که در سینما مشغول به فعالیت هستند، است بنابراین حذف آن بی انصافی در حق سینما محسوب می‌شود.

دبیر وقت شورای فرهنگ عمومی درباره این انتقال در گفت وگویی مطرح کرده بود: این روز از تقویم حذف نشده بلکه از صفحات اصلی تقویم به ضمایم انتقال یافته و ثانیا امسال دومین سالی است که این امر اجرایی می‌شود.

به هر حال تقویم رسمی ما بیش از حد شلوغ شده بود و برای همین باید برخی مناسبت‌ها را حذف و برخی را نیز به ضمایم منتقل می کردیم. روز سینما هم از جمله مواردی بود که به بخش ضمایم منتقل شد.

حذف نام روز سینما از تقویم های رسمی تا سال 1393 ادامه داشت تا اینکه علی جنتی وزیر فرهنگ دولت یازدهم در اولین مراسم جشن ملی سینما که بعد از بازگشایی خانه سینما در دولت رییس جمهور روحانی برگزار شده بود از بازگشت مجدد روز سینما به تقویم خبر داد که باعث خرسندی اهالی سینما شد.

بعد از گذشت کمتر از دو ماه از صحبت‌های وزیر صبح یکشنبه 4 آبان ماه بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی روز سینما رسما به تقویم کشور بازگشت.