چند پرسش و پاسخ برای شفاف‌سازی ثبت جهانی خوشنویسی
چهارشنبه هشتم دی ماه انجمن خوشنویسان ایران نشستی را با حضور تعدادی از مسوولان این انجمن و اصحاب رسانه برگزار کرد. در این نشست بر این نکته تاکید شد که موضوع ثبت هنر خوشنویسی به نام ایران به آن شکلی که در برخی رسانه‌ها و در فضای بیرون منتشر شد، نبوده است و دوستان یونسکو درواقع توانستند برنامه پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی ایران را به ثبت برسانند که همزمان کشورهای دیگری هم این درخواست را...
به گزارش ایسنا، این نشست که با حضور علی شیرازی (عضو شورای ارزش‌یابی انجمن)، علی اشرف صندوق‌آبادی (نایب رییس انجمن)، عارف براتی (مدیر اجرایی انجمن)، میرحیدر موسوی (شورای عالی انجمن) و حجت‌الله مرادخانی (پژوهشگر و استاد دانشگاه) همراه بود، حول محور برنامه پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی ایران برگزار شد و اصحاب رسانه در همین راستا پرسش‌هاییشان را مطرح کردند. روز خوشنویسی چگونه در تقویم ثبت شد؟
در ابتدای این نشست میرحیدر موسوی از اعضای شورای عالی انجمن سخنرانی کرد و ضمن اشاره به این نکته که اصحاب رسانه یک گام از همه افراد جلوتر هستند و بادقت و حساسیت بالاتری موضوعات را دنبال می‌کنند، اظهار کرد: «انجمن خوشنویسان ایران یک نهاد کاملا مردمی است که بدون دریافت کوچکترین بودجه‌ای از دولت مستقل کار خودش را دنبال می‌کند. انجمن خوشنویسان ایران الان در این شرایط و با وجود مشکلات اقتصادی‌ای که گریبان‌گیر مجموعه‌ی انجمن‌ها و فعالیت‌های فرهنگی و هنری است، ولی به لطف خدا و با توجه به ریشه‌ی عمیقی که به هر حال در فرهنگ و هنر این مرز و بوم دارد و با 71 سال سابقه‌ی فعالیت، کارهای خودش را مستقلا دنبال می‌کند و خدا را شاکریم که امروز می‌توانیم بگوییم انجمن خوشنویسان ایران به عنوان یکی از مقتدرترین انجمن‌های هنری نه فقط در ایران بلکه در دنیا می‌تواند مطرح باشد.» وی همچنین ادامه داد: «انجمن خوشنویسان که حدود 350 شعبه در سراسر کشور دارد چه در داخل کشور و چه در خارج از کشور فعالیتی را به صورت کاملا منسجم، هدفمند و با برنامه دنبال می‌کند و طیف وسیعی از علاقه‌مندان و کسانی که دغدغه هنر خوشنویسی را دارند پوشش می‌دهد.» موسوی اضافه کرد: «الان می‌توانیم بگوییم که انجمن خوشنویسان ایران این میراث گرانبهایی که گذشتگان برای ما به ارمغان گذاشته‌اند، به درستی هم حفاظت کرده، هم ترویج داده و هم اینکه واقعا امروز می‌توانیم ادعا داشته باشیم که جوانان برومندی وارد عرصه خوشنویسی شده‌اند که در این حوزه آثار بسیار درخشانی را از آنان می‌بینیم. نه فقط در پایتخت بلکه در تمام جای جای کشور.» وی ادامه داد: «به طوری که می‌توانیم ادعا کنیم در حال حاضر یکی از دوران طلایی خوشنویسی ایران امروز ماست که به همت همه استادان والامقام ما، شورای ارزش‌یابی و تمام استادانی که در جای جای ایران با همه مشکلات در کنار صداقت، عشق، علاقه و اشتقیاقی که به این حوزه هنری دارند، در کل کشور می‌بینیم که فعالیت این عزیزان به قدری گسترده شده که جوانان برومندی رشد کرده و آثاری را خلق کرده‌اند. این کارنامه ارزشمند ماست؛ وقتی که می‌بینیم که در سطحی که عموما ترک‌ها میدان‌دار بودند، خوشنویسان ایرانی هستند که جایزه‌های ویژه را می‌برند و از کسانی که مدعی هستند، جلوترند.» موسوی در ادامه اظهار کرد: «یکی از کارهای ارزشمندی که انجمن خوشنویسان ایران انجام داد و حداقل سه سال برای آن تلاش شد، این بود که یک روز معین را در تقویم به نام روز خوشنویسی ثبت کند. به ما گفته شد که شما باید به مدت سه سال برنامه‌های مدون در این هفته را داشته باشید و پرونده‌ای تشکیل دهید تا به نتیجه برسید. به هر حال ما به همت مجموعه کشور و کمیسیون فرهنگی انجمن خوشنویسان، سه سال برنامه ریزی کردیم و توانستیم که این روز را ثبت کنیم و نام هنر خوشنویسی را در تقویم بیاوریم.» عارف براتی، مدیر اجرایی انجمن خوشنویسان نیز در ادامه این نشست صحبت کرد و گزارشی از فعالیت‌های انجمن خوشنویسان در این چند سال اخیر ارائه داد: «انجمن خوشنویسان یک انجمن مردم نهادی است که به بودجه دولت وابسته نیست و از سال 1329 آغاز به کار کرده است و امروزه در سراسر ایران و خارج از ایران شعبه دارد که تمام این شعب دارای مجامع هستند و از اعضای خود که فارغ التحصیل‌اند در مجامع شرکت می‌کنند و هیات مدیره خودشان را انتخاب می‌کنند و شورای خودشان را که انتخاب کردند از بین شورای مدیران انتخاب می‌شوند.»
ایران در محافل بین‌المللی وضعیت مناسبی ندارد علی شیرازی که در شورای ارزش‌یابی انجمن فعالیت دارد نیز در این نشست گفت: «همان‌طور که مطلع هستید حوزه فرهنگی و هنری ایران در دوره‌های گذشته بسیار فراگیر بوده است. حوزه فرهنگ فقط مرزهای جغرافیایی نیست لذا امروز ما دستاوردهایی داریم که مورد ادعای همسایگان ما قرار گرفته است. فرض کنید در مقام شعر و ادب ما شاعران بسیار زیادی داریم که به فارسی شعر گفته‌اند و در ایران مرکزی فعالیت می‌کردند امروزه اما مقبره برخی از این بزرگان در کشورهای همسایه هستند و این کشورها درصدد این برآمدند تا جایی که می‌توانند از این دستاوردها استفاده کرده و به اسم خودشان به ثبت برسانند.» وی ادامه داد: «ما ایرانی‌ها از اینجا به فکر افتادیم که دستاوردهای خودمان را حفظ کنیم. انجمن خوشنویسان که یک نهاد کاملا مردمی است، پیشنهاد داد که خوشنویسی و به ویژه خط نستعلیق، خط شکسته و خط تحریر را به نام ایران به ثبت برسانیم. منتها این کار فقط بر عهده انجمن نیست. به طور کلی در مجامع بین‌المللی وضعیت کشورها بستگی به آن تیمی دارد که از آن پرونده دفاع می‌کنند.» شیرازی همچنین اظهار کرد: «ما الان در محافل بین المللی وزن لازم را متأسفانه نداریم چراکه در بسیاری از کمیته‌های بین‌المللی ایران عضویت ندارد. مثلا ترکیه رییس یکی از این کمیسیون‌های بین‌المللی است یا ریاست یکی از جشنواره‌های مهم بین‌المللی که زیرمجموعه سازمان کنفرانس اسلامی است، را برعهده دارد. و اینها از این امکانات و محققان استفاده می‌کنند. این در حالی است که الان در کشور ترکیه، خوشنویسان فقط در استانبول هستند و شما در آنکارا یک خوشنویس درجه چهار هم نمی‌بینید و حتی اگر یک صفحه خوشنویسی به دست مردم بدهید، ممکن است برعکس در دست بگیرند.»
عضو شورای ارزش‌یابی انجمن خوشنویسان ایران گفت: «اگر امروز ایران جایگاهی دارد، هم به دلیل گذشته پررنگ و معتبرش و هم به دلیل فعالیت انجمن خوشنویسان است و هم کسانی که به صورت فردی و شخصی توانستند در این چند دهه‌ی اخیر از هنر خوشنویسی ما دفاع کنند. در بسیاری از جشنواره‌هایی که ما در خارج از کشور شرکت می‌کردیم که معمولا توسط امارات برگزار می‌شد، از هر کشوری یک خوشنویس و برخی اوقات دو خوشنویس را دعوت می‌کردند. مثلا از ایران دو خوشنویس را دعوت می‌کردند. در هر صورت در این جشنواره‌ها به گونه‌ای بود که مثلا ما می‌دیدم سفرای همه کشورهایی که دعوت شده‌اند، حضور دارند ولی از کشور ما یک نفر از طرف دولت حضور نداشت و ما یتیم بودیم و فقط به پشتوانه هنر هزار ساله‌مان می‌توانستیم جایگاه خوشنویسی‌مان را حفظ کنیم.»
اینگونه نبوده که هنر خوشنویسی به نام ایران ثبت شده باشد شیرازی ادامه داد: «موضوع این ثبت هم بر اساس آن چیزی که در برخی رسانه‌ها و در فضای بیرون منتشر شد، به گونه‌ای بود که هنر خوشنویسی به نام ایران ثبت شده است اما من فکر نمی‌کنم چنین چیزی بوده باشد. دوستان ما در یونسکو درواقع توانستند برنامه پاسداری از هنر سنتی خوشنویسی ایران را به ثبت برسانند که همزمان کشورهای دیگری هم این درخواست را داشتند. در این حد هم ما از دوستانی که این کار را کردند تشکر می‌کنیم؛ اما امیدواریم که به کمک شما دوستان اصحاب رسانه به گونه‌ای مطالب منتشر شوند که در آینده دست ما بازتر باشد که بتوانیم در این زمینه قدم‌هایی برداریم.» خوشنویسی را به‌صورت گسترده در سراسر ایران تبلیغ کردیم
در این نشست همچنین میرحیدر موسوی از اعضای شورای عالی انجمن انجمن خوشنویسان ایران سخنرانی کرد و ضمن عرض تبریک به مناسبت ثبت ملی پاسداشت از هنر سنتی خوشنویسی ایران گزارشی از عملکرد انجمن ارائه داد: «ما 350 شعبه در سراسر کشور داریم و در هر شهری یک شعبه داریم و خوشنویسی را به‌صورت گسترده در سراسر ایران تبلیغ کردیم و مردم می‌توانند از نزدیک با شعب ما ارتباط بگیرند.» وی ادامه داد: «برگزاری نمایشگاه‌ها، همایش‌ها، سخنرانی‌ها و جشنواره‌های مختلف در سراسر کشور و در استان‌های مختلف همگی بر رشد و شکوفایی این هنر تأثیر گذاشته است. اگر شما آثار دهه 30، 40 و 50 خوشنویسی ایران را رصد کنید، با خوشنویسان زیر 30 سال حال حاضر ما حتی قابل مقایسه نیست. خوشنویسان جوان ما درحال حاضر خیلی رشد و شکوفایی پیدا کرده‌اند.» موسوی همچنین اضافه کرد: «من 35 سال است که کار خوشنویسی انجام می‌دهم و انجمن خوشنویسان باعث شد تا من وارد این حوزه شوم. طی این مدت شاهد فعالیت‌های خیلی خوبی از سوی انجمن بودیم، خیلی خوب و البته نه در حد ایده‌آل؛ بالاخره باتوجه به امکانات و شرایط موجود و کم و کاستی‌ها توانستیم 6 دوره از برنامه دوسالانه خوشنویسی ایران را با مشکلات مالی بسیار زیاد برگزار کنیم. استقبال خوبی داشتیم. دوسالانه همچنین بخش حضوری داشت که از تمام ایران و از همه شعبات پا پیش گذاشتند و این رویداد بزرگ را رقم زدند. همه بزرگان خوشنویسی از همه دوره‌ها زحمت کشیدند و خوشنویسی را نسل به نسل به ما رساندند. ما نیز تا جایی که بتوانیم سعی کردیم که این هنر را انتقال دهیم و باعث رشد و شکوفایی آن شویم.» تکمیل می شود.
