چه شد که کار برجام به تهدید متقابل رسید؟/ اروپا دست به ماشه شد؛ ظریف پای NPT را وسط کشید

به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ وزیر خارجه کشورمان در موضع گیری که در مجلس شورای اسلامی در توضیح برنامه وزارت امور خارجه در مقابله با تصمیم اخیر کشورهای اروپایی برجام مبنی بر پیگیری ساز و کار حل اختلاف، اتخاذر کرده است، اظهار داشت: «اظهارات اروپایی‌ها هیچ وجه قانونی ندارد؛ لذا ما از بلاوجه بودن اقدام اروپایی‌ها استفاده می‌کنیم. اگر اروپایی‌ها اقدام دیگری انجام دهند طبق نامه رئیس‌جمهور در همان اردیبهشت 1397، موضوع خروج ایران از NPT مطرح می‌شود.»

اما کارشناسان اعتقاد دارند که عدم برخورد درست و متقابل با اروپا سبب گستاخی قاره سبزی ها در قبال ایران شده است تا جایی که ایران را بعد از برداشتن گام پنجم و نهایی تهدید به اعمال مکانیسم ماشه کرده اند. مکانیسم ماشه (Snapback) در راستای حل‌اختلاف پیش بینی شده در برجام، فرآیندی است که اگر یکی از طرف‌های برجام به این جمع‌بندی برسد که طرف دیگر به تعهدات ذکر شده در این توافق پایبند نیست، می‌تواند به کمیسیون مشترک شکایت کند. این کمیسیون، در چارچوب برجام و با هدف نظارت بر اجرای آن تاسیس شده است. اگر در بازه زمانی 35 روزه، موضوع شکایت آنگونه که شاکی می‌خواهد حل و بررسی نشود، شاکی می‌تواند موضوع حل نشده را به عنوان دلیلی برای توقف اجرای تعهدات برجام در نظر بگیرد. همچنین شاکی می تواند با آگاه‌سازی شورای امنیت سازمان ملل درباره حل نشدن موضوع شکایت، عدم اجرای چشمگیر آن را متضمن شود. پس از آن، شورای امنیت نیز 30 روز فرصت دارد تا درباره استمرار تعلیق تحریم‌ها یا بازگرداندن آن‌ها قطعنامه صادر کند. جالب اینجاست که در این مکانیسم آمده است اگر طرف های برجام به این جمع بندی برسند که دیگری تعهدات خود را انجام نمی دهند به این مکانیسم روی می آورند. دیپلماسی ظریف پس از خروج یکطرفه آمریکا از برجام اقدامات لازم در جهت پایبند کردن این کشورها را به درستی انجام نداد. گام های مختلفی که در این حوزه برداشته شد نه تنها اروپا را که به نوعی تکمیل کننده پازل فشار آمریکا بر ایران است به تعهدات برجامی خود بازنگرداند بلکه حالا ایران را به بکارگیری مکانیسم ماشه تهدید کرده اند. هرچند که کارشناسان اعتقاد دارند که اروپایی ها به هیچ وجه دوست ندارند ایران از برجام خارج شود و در این راستا تنها با تهدید سعی دارند دوباره ایران را در این سند با همین وضعیتی که مطلوب آنهاست نگاه دارند. اروپایی ها برای جبران خسارت خروج یکطرفه آمریکا از برجام وعده دادند که کانال های مالی را در این راستا راه اندازی می کنند. کانال مالی spv که بعدها به اینتسکس تقلیل یافت، یکی از این موارد بود که حتی وزیران خارجه سه کشور اروپایی هم برای راه اندازی آن گرد هم جمع شدند و بیانیه صادر کردند اما این موارد مانند اغلب کارهای اروپایی ها نمایشی بود و هیچ عایدی برای ایران در بر نداشت و هیچگاه راه اندازی نشد. اهمال کاری اروپا و فشارهای آمریکا در حالی بوده است که حتی وزارت خارجه روسیه نیز به این موضوع واکنش نشان داده و طی بیانیه‌ای به شدت از ادعاهای «برایان هوک»، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در خصوص معیارهای سازمان‌ملل که ایران را از فعالیت‌های غنی سازی منع می‌کند انتقاد و آن را اسطوره سازی و تحریف واقعیت توصیف کرد. با وجود گام های پنجگانه تقلیل تعهدات برجامی ایران به نظر می رسد اروپایی ها می دانند که دیپلماسی کشورمان در این حوزه چندان علاقه ای به خروج از برجام نداشته است و از سوی دیگر این گام ها بایستی در حوزه دیپلماسی با مذاکرات جدی همراهی می شد که در این حوزه هم برای اروپایی ها این موضوع مجاب کننده نبوده است. جالب اینجاست که مسئولان دولتی ایران از جمله «اسحاق جهانگیری» هم به این نوع برخورد دیپلماسی معترف هستند و بیان می کنند که «اروپا می داند که ایران از برجام خارج نخواهد شد. معاون اول روحانی در این باره بیان می کند:«آمریکایی ها از برجام رفتند و ما گام های مختلفی برداشتیم. اروپایی ها حرف های عجیب و غریب می زنند با این که می‌دانند ما کشوری نیستیم که برجام را برهم بزنیم. رسما هم اعلام کردیم که ما در حد موادی که در برجام اختیار دادند که وقتی طرف مقابل به تعهدات خود عمل نکند اجازه و حق داریم به همان اندازه تعهداتمان را کاهش دهیم که تعهداتمان را به همان نسبت کاهش دادیم.» حالا از آن همه وعده های مختلف درباره برجام که دولتمردان آنرا «آفتاب تابان» می خواندند کار به جایی رسیده است که ظریف در مجلس عنوان می کند که اگر اروپا دست به کار دیگری علیه برجام بزنند ما از npt خارج می شویم. اینکه برجام از آفتاب تابان و همه مواهبی که دولت برای آن می شمردند حالا به این وضعیت رسیده است یک حلقه مفقوده دارد و آن عدم دیپلماسی جدی و اقدام متقابل در زمان مناسب بوده است که اینچنین اروپایی ها را در برابر ایران بی تعهد و گستاخ کرده است. انتهای پیام /