چگونه باید حق‌مان را از طالبان بگیریم؟ / پیام دوخطی مشاور امنیتی روحانی به اغتشاش‌گران خیابانی
تنش‌های آبی چند سال اخیر در مناطق شمالی استان سیستان‌وبلوچستان، لزوم توجه ویژه به ریشه‌های شکل‌گیری این بحران عظیم است. بخشی از ریشه‌های این معضل به دوران حکومت پهلوی اول و دوم بازمی‌گردد.
سرویس سیاست مشرق -در میان انبوهی از گزارش‌ها و تیترهای خبری، در یک بسته کامل بانام «ویژه‌های مشرق» شمارا در جریان مسائل مهم و اثرگذار از نگاه روزنامه‌های کشور قرار می‌دهیم.
در این ویژه‌نامه، نگاهی به آخرین مواضع جناح‌های سیاسی و تحولات مهم داخلی، خارجی، اوضاع اقتصادی و اجتماعی کشور انداخته می‌شود که مخاطبان بامطالعه آن به رهیافت‌های مهم، نکات و تأملات از سیر وقایع اثرگذار دست خواهند یافت، در این بخش با ما همراه باشید.
*******
روزنامه‌های امروز شنبه 30 اردیبهشت ماه در حالی چاپ و منتشر شد که نگاهی به انسداد سهم ایران در هیرمند از سوی طالبان و اخطار رئیس‌جمهور به سران کشور همسایه، حضور بشار اسد در نشست اتحادیه عرب و اعدام تروریست‌های پرونده خانه اصفهان در صفحات نخست روزنامه‌های امروز برجسته شده است.
رئیسی به حاکمان افغانستان هشدار داد به تعهدات خود درباره حقابه ایران از رود هیرمند عمل کنند، تصاویر ماهواره‌ای هم ادعای طالبان مبنی بر خشکسالی افغانستان را رد کرده است، ماجرای حق‌آبه مورد توجه روزنامه‌ها قرار گرفته است، هر چند که روزنامه‌های اصلاح‌طلب نه با خط گرفتن حقوق مردم ایران بلکه ایجاد تنش میان دو همسایه به ماجرا می‌نگرند.
روزنامه هم‌میهن از جمله همین روزنامه‌ها است، در بخشی از گزارش این روزنامه رادیکال آمده است:
برخی این هشدار ابراهیم رئیسی به طالبان را با استیضاح وزیر امور خارجه کابینه‌اش مرتبط می‌دانند. حق‌آبه هیرمند نه‌تنها به مشکلی در منطقه، بلکه به چالشی برای دولت سیزدهم نیز تبدیل شده است. دیپلماسی آب در کشور فعال نیست. در دیپلماسی آب سه رکن اصلی وزارت امور خارجه، وزارت نیرو و سازمان حفاظت محیط‌زیست باید با یک طرح منسجم و یک مدیریت واحد نسبت به استیفای حقوق ایران اقدام کنند. اما دیپلماسی آب در حوزه وزارت امور خارجه و سازمان حفاظت محیط‌زیست بسیار منفعل است، به‌ویژه در برابر کشور افغانستان و طالبان. با وجود انعقاد معاهده‌ای در سال 1351 بین ایران و افغانستان، در دولت اشرف غنی با احداث سدکمال خان موضوع حق‌آبه هیرمند دچار چالش شد و اخیراً حکومت طالبان آن را به سمت گودزره منحرف کرده و اجازه ورود آب به ایران را نمی‌دهد. همین امر موجب شده که نمایندگان این استان خواهان استیضاح وزیر امور خارجه شوند. من معتقدم باید در برابر گروه طالبان که قائل به هیچ‌یک از اصول بین‌الملل نیست، همه گزینه‌ها روی میز باشد.
این روزنامه با ایجاد تحریک سیاسی و ارتباط مسائل مختلف به هم نوشته است:
این اولین بار نیست که طالبان که حتی نمی‌توان اسم دولت را روی آن گذاشت برای ایران چالش به وجود می‌آورد. 8 اسفند سال گذشته بود که فیلمی از رفتار بد طالبان با سربازان ایرانی مرزبانی منتشر شد. 19 مرداد سال گذشته نیز درگیری بین طالبان و مرزبانی فراجا در هنگ مرزی شهرستان تایباد منجر به شهادت یکی از سربازان وظیفه مرزبانی ایران شد. 14 اسفند سال گذشته نیز خبر درگیری و تیراندازی بین نیروهای طالبان و مرزبانان کشورمان منتشر شد که تلفات جانی و مالی نداشت. 24 اردیبهشت امسال نیز در منطقه مرزی نیمروز (در منطقه پاسولی، منطقه مرزی ایران و افغانستان) درگیری رخ داد.
روزنامه آرمان امروز دیگر روزنامه اصلاح‌طلب نیز نوشته است:
در رابطه با طالبان اشتباهاتی صورت گرفت و مردم افغانستان چه در داخل آن کشور و چه میلیونها نفر بیرون از کشور منتقد سیاست های جمهوری اسلامی هستند و اصلاح مواضع می تواند دل اکثریت مردم افغان را هم بدست آورد. کلا تهدیدی که از جانب جمهوری اسلامی صورت می گیرد احتمالا می تواند حمایت از جبهه مقاومت احمد مسعود باشد، باید صبر کرد و دید که چه حوادثی پیش می آید. به احتمال فراوان طالبان آبی را برای سیستان رها نخواهد کرد!
روزنامه شرق نیز درباره حق‌آبه ایران همان خط تحریک و تشویش را پیش برده است؛ این روزنامه نوشته است:
ایران یک بار برای همیشه باید برنامه‌ای مدون، درست، علمی، کارشناسی و در عین حال جدی، پیگیر و مستمر را در قبال گرفتن حقابه خود از افغانستان داشته باشد. مفسر حوزه سیاست خارجی در ادامه آسیب‌شناسی خود نسبت به کم‌کاری دستگاه دیپلماسی و دولت‌های مختلف برای گرفتن حقابه ایران به موضوع ترکیه هم ورود می‌کند و یادآور می‌شود که با وجود هشدارها و کشاندن وزیر امور خارجه توسط برخی نمایندگان مجلس و مشخصا نماینده مهاباد به صحن علنی و تحرکات نماینده زابل، وزارت امور خارجه و شخص حسین امیرعبداللهیان تا قبل از اتفاقات اخیر نتوانسته است کاری برای گرفتن حقابه ایران انجام دهد. به همین دلیل این کارشناس تأکید دارد که مجلس یازدهم باید جدیت بیشتری در این رابطه داشته باشد و دولت و وزارت امور خارجه را ملزم به پاسخ‌گویی کند.
روزنامه فرهیختگان درباره ریشه بحران کم آبی در جنوب شرق کشور می‌نویسد:
تنش‌های آبی چند سال اخیر در مناطق شمالی استان سیستان‌وبلوچستان، لزوم توجه ویژه به ریشه‌های شکل‌گیری این بحران عظیم است. بخشی از ریشه‌های این معضل به دوران حکومت پهلوی اول و دوم بازمی‌گردد. دورانی که واگذاری بخش‌هایی از خاک ایران به کشورهای همسایه به یک مساله نسبتا رایج و عادت رضا و محمدرضا پهلوی تبدیل شده بود. حدود سال 1310 شمسی انگلیس به دنبال آن بود که یک خط دفاعی دربرابر شوروی با هدف تأمین منافع خود ایجاد کند که طبیعتا هزینه آن را هم باید خودش پرداخت می‌کرد اما هزینه این کار را درنهایت مردم ایران با اهدا شدن خاک کشورشان به خارجی‌ها دادند.
روزنامه همشهری نیز به نقل از ابوالفضل ظهره‌وند؛ سفیر پیشین ایران در افغانستان می‌نویسد:
ار سال‌های گذشته دولت‌های وقت در برابر اقدام‌های کارشکنانه طرف افغانستانی در این زمینه رویکرد «اغماض» را درپیش گرفتند؛ رویکردی که زمینه‌ساز مناقشه‌های کنونی شده‌است. جالب اینجاست که برخی در واکنش به انتقادها درباره عدم‌تحقق حقابه هیرمند، به خشک شدن هامون و بی‌تقصیری طالبان اشاره می‌کنند. این درحالی است که بخش زیادی از منابع هیرمند مربوط به آبی است که از اکوسیستم «هندوکش» سرچشمه می‌گیرد.
در ادامه این یادداشت آمده است:
با همه این بحث‌ها اما باید به یک نکته اساسی توجه داشت؛ اینکه تغییر اکوسیستم منطقه ازسوی طالبان تنها یک پرده از رویکردهای پرهزینه حاکمان جدید افغانستان است. روندی که ازسوی آنان درپیش گرفته شده، نشان می‌دهد طالبان راهبردهای بلندمدتی در حوزه تغییر ژئوپلتیک و ژئوکالچر منطقه تدوین کرده و درحال اجرایی‌سازی آن است. تصمیم‌سازان و سیاستگذاران دولتی باید به این نکته توجه داشته باشند که موضوع هیرمند تنها بخشی از سیاست‌های مخرب طالبان است و در عرصه‌های فرهنگی و مذهبی نیز شاهد اقدام‌های مخرب آنان هستیم.
ماجرای چرخه معیوب علی ربیعی
علی ربیعی مشاور امنیتی روحانی در یادداشتی نوشته است که وضعیت کشور به گونه‌ای است که باید بین آشوب و تسلیم در برابر آمریکایی‌ها یک گزینه را انتخاب کند!
در بخشی از این یادداشت که در روزنامه اعتماد چاپ شده آمده است:
چشم‌اندازی از بهبود سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی و معیشتی مردم نیز وجود ندارد. امروز دیگر حتی، تکذیب‌کنندگان دیروز با گوشت و پوست و استخوان درک کرده‌اند که رشد اقتصادی بدون سرمایه‌گذاری و حل مسائل بین‌المللی امکان‌پذیر نیست. من معتقدم امروز حل مسائل بین‌المللی نیز بدون حل مسائل اجتماعی در داخل کشور و افزایش اعتماد و سرمایه اجتماعی بین دولت و جامعه امکان‌پذیر نیست!
سیاه نمایی مطلق از وضعیت کشور گذاره مهم اصلاح‌طلبان در ماه‌های پس از اغتشاشات است، البته اقای ربیعی خوب می‌داند که کارکرد اقتصادی دولت آقای روحانی و تأثیر مخرب آن بر سفره مردم، عیان‌تر از آن است که نیاز به شرح و بسط در این مجال داشته باشد، با این وجود چهره امنیتی اصلاحات تمایل دارد این کژتابی را ادامه دهد، از نگاه مشاوران روحانی کشور قبل از رود به انتخابات باید به نقطه جوش برسد، این پیام را 4 سال قبل از زبان معدم نیما زم بیان شد، این بار سخنگوی میز بازی عوض شده است!
