چگونه جلوی فاجعه بزرگتر در سیل امام‌زاده داود گرفته شد؟ + عکس و فیلم

به گزارش مشرق، سیل ویرانگر نیمه‌شب 5 مرداد در امامزاده داود (ع)، خاطره تلخ 68 سال قبل را برای مجاوران و زائران این آستان مقدس، تازه کرد. موسپیدان روستای امامزاده داود (ع) خوب یادشان است آن روز مرداد ماه سال 1333 را که آب آمد و دیوانه‌وار هرچه سر راهش بود، شست و با خود برد؛ حتی ضریح فلزی امامزاده را و تلخ‌تر از همه، داغ‌هایی بود که بر جا گذاشت. به روایت قدیمی‌های روستا، سیل آن سال حدود 500 کشته داشت! که اغلب آنها زائران امامزاده بودند...

سیل مرداد 1401 در امامزاده داود (ع) با اینکه با غم از دست دادن 22 هموطن و خسارت‌های مالی فراوان همراه بود اما به شهادت مدیر آستان امامزاده، چیزی شبیه معجزه، از تبدیل شدن این اتفاق به یک فاجعه انسانی مشابه سال 33 جلوگیری کرد. «سید جعفر بهشتی»، مدیر آستان امامزاده داود (ع) در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، از زاویه‌ای جدید و بازگونشده به روایت سیل هفته قبل پرداخت و برای اولین بار با روایت 2 پرده از اتفاقات قبل و بعد از جاری شدن سیل که مانع از افزایش تعداد قربانیان شد، تاکید کرد در سیل مردادماهی قرن جدید در امامزاده داود (ع)، معجزه اتفاق افتاد...

*اکثر قریب به اتفاق روایت‌هایی که در یک هفته اخیر از سیل امامزاده داود (ع) منتشر شده، به شرح ماوقع بعد از سیل اختصاص داشته. اما شما به‌واسطه مسئولیت و حضور مستمری که در امامزاده دارید، حتماً از حال و هوای امامزاده در زمان وقوع سیل و حتی قبل از آن مطلع هستید. برای شروع برای ما و مخاطبان فارس بفرمایید قبل از جاری شدن سیل، در امامزاده چه خبر بود؟

- روز چهارشنبه 5 مرداد رأس ساعت 12 شب، سیل خروشانی وارد امامزاده شد. و همه‌چیز آنقدر سریع اتفاق افتاد که کاری از هیچ‌کس ساخته نبود. امامزاده داود (ع) در پایین روستای امامزاده داود (ع) قرار گرفته و بازارچه قدیم، بازارچه جدید و تعدادی رستوران و مهمانسرا هم، قسمت بالایی روستا را تشکیل داده‌اند. جریان سیل هم دقیقاً از بالای روستا شروع شد و به سمت امامزاده آمد. همین ابتدا باید بگویم در خود امامزاده داود (ع) دو معجزه اتفاق افتاد که لازم است حتماً این موضوع را برای مردم بازگو کنم.

آن شب که سیل اتفاق افتاد، یک ساعت قبل از اینکه بارش باران شروع شود، ما کلیه زائران و مجاوران را از داخل حرم مطهر و داخل صحن‌های امام حسن (ع) و امام حسین (ع) تخلیه کردیم. با همکاری جمعیت زیادی که داخل دو صحن حضور داشتند، تقریباً ساعت یازده شب کل حرم تخلیه شد و زائران محترم یا به سمت ماشین‌هایشان رفتند که به سمت تهران یا مناطق اطراف حرکت کنند یا خودشان را به مهمانسرا و محل اسکان‌شان رساندند.

*چرا این کار را انجام دادید؟

- ما هر شب این کار را انجام می‌دهیم اما آن شب با توجه به هشدارهایی که هواشناسی و هلال احمر از قبل داده بودند، با حساسیت و دقت بیشتری پیگیر قضیه شدیم تا هیچ زائری در هیچ‌کجای حرم و صحن‌ها باقی نماند. با همکاری خوب زائران و با تخلیه سریع جمعیت، تمام 4، 5 در ورودی حرم را بستیم و قفل زدیم. به یک ساعت نرسیده، تقریباً ساعت یازده و نیم شب، بارش باران شروع شد. بعد از حدود 20 دقیقه بارش ممتد، متوجه شدیم سیل خروشانی از سمت شمال و از سمت دره‌های پشت امامزاده وارد حریم امامزاده شده. برای خیلی‌ها سئوال است که با وجود رودخانه در نزدیکی امامزاده داود (ع)، چرا آب باران به صورت سیل وارد روستا و امامزاده شد؟! بله، رودخانه عظیم «کن» از همین محدوده شروع می‌شود اما اتفاقات سریع بعد از آن بارش سیل‌آسا، اجازه نداد این رودخانه به جریان طبیعی سیلاب کمک کند.

شدت جریان سیلاب به حدی بود که از روستا، باغ‌ها و جنگل‌هایی که عبور کرده بود، هرچه در مسیرش بود؛ تنه‌های درخت، آهن، سنگ، لجن و خیلی چیزهای دیگر را از جا کنده و با خودش آورده بود. وجود همین اشیای بزرگ متاسفانه باعث شد دهانه رودخانه مسدود شود و آب بالا بزند. از آن نقطه خروش و انحراف آب تا پشت در امامزاده تقریباً یک کیلومتر راه است اما سیلاب در زمانی کوتاه این مسافت را طی کرد و سر راهش به مغازه‌ها، رستوران‌ها و مهمانسراهای زیادی خسارت‌های سنگین زد. متاسفانه اغلب تلفات جانی سیل هم در همین محدوده اتفاق افتاد.

*یعنی اگر دهانه رودخانه مسدود نمی‌شد، هیچ‌کدام از این اتفاقات نمی‌افتاد؟

- نه. اگر سیلاب به داخل رودخانه هدایت می‌شد، هیچ کاری به داخل روستا نداشت و هیچ اتفاقی نمی‌افتاد. اما چون دهانه رودخانه مسدود شد، جریان سیلاب منحرف شد و پیچید داخل روستا و آمد پشت در امامزاده. و آنقدر فشار سیلاب سنگین بود و امواج خروشانی داشت که در امامزاده را از جا کند! دیوار را تخریب کرد و وارد صحن شد؛ همان صحنی که تا یک ساعت قبلش صدها نفر زائر در آن نشسته بود.

بنابراین معجزه اول این بود که وقتی این آب وارد صحن شد، هیچ‌کس داخل حرم و صحن‌ها نبود وگرنه تلفات چند صد نفری سیل سال 1333 تکرار می‌شد. آب هم می‌گویم، آب معمولی نبود. آب همراه با لجنی بود که حدود 2، 3 متر ارتفاع داشت و هرآنچه سر راهش بود را با خودش داخل امامزد آورده بود؛ وسایل مغازه‌ها، یخچال، تلویزیون، سردخانه، کپسول گاز، تنه درخت، آهن آلات و حتی خودرو! آن سیلاب خروشان، همه اینها را داخل امامزاده آورده بود و اگر کسی داخل صحن بود، سالم و زنده نمی‌ماند. این معجزه اول بود اما تنها معجزه آن شب نبود...

دانلود

*شکافته شدن صحن امامزاده داود (ع) و هدایت سیلاب به سمت رودخانه، از تخریب امامزاده جلوگیری کرد

*چه اتفاق دیگری افتاد؟

- همان‌طور که می‌دانید، صحن امامزاده روی رودخانه واقع شده است. اتفاقی که افتاد این بود که الحمدلله در همان یکی دو دقیقه اول جاری شدن سیل، کف صحن امام حسین (ع) امامزاده شکافته شد و این سیل خروشان از همان شکاف به سمت پایین و به طرف رودخانه هدایت شد. می‌دانید اگر این اتفاق نمی‌افتاد و آب همان‌طور بالا می‌آمد، چه می‌شد؟ آن سیلاب، کل امامزاده و ساختمان سه طبقه‌اش را تخریب می‌کرد. گنبد را می‌برد، صحن را ویران میکرد، ضریح را می‌برد... هیچ‌چیزی را باقی نمی‌گذاشت. ولی آب وقتی به سمت پایین و به طرف رودخانه هدایت شد، فشار آب از طرف صحن به سمت داخل حرم کم شد و آرام‌آرام آب از همان قسمت شکافته‌شده تخلیه شد. این واقعاً معجزه بود...

*شما خودتان این صحنه‌ها را می‌دیدید؟

- بله. من ساکن تهران هستم و هر روز صبح زود به امامزاده می‌آیم و آخر شب برمی‌گردم. اما معمولاً شب‌های چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه که جمعیت زیادی برای زیارت می‌آیند، در امامزاده می‌مانم. آن شب هم چهارشنبه بود و من همراه خادمان حرم در ساختمان امامزاده بودیم و از بالکن طبقه بالا، تمام این صحنه‌ها را می‌دیدیم. تمام ماجرای غافلگیرکننده و ترسناکی که تعریف کردم، کلاً 4 دقیقه طول کشید! خلاصه بعد از ایجاد آن شکاف، تقریباً 70 درصد آب جمع‌شده در صحن امامزاده پایین رفت اما حدود دو یا سه متر لجن و گل و لای در صحن، داخل حرم، داخل ضریح مطهر و داخل آن صحن پایینی که به سمت رودخانه بود، جا ماند...

*از اینجا به بعد، چه کردید؟ شرایط به گونه‌ای بود که بتوانید برای کارهای امدادرسانی وارد عمل شوید؟

- ازآنجاکه احتمال می‌دادیم عمق فاجعه بسیار زیاد باشد، من و دوستان همان نیمه شب و بلافاصله بعد از این اتفاق، با هلال احمر، اورژانس، آتش‌نشانی، نیروی انتظامی، سپاه، بسیج، مسئولان اوقاف و همه مسئولان مرتبط تماس گرفتیم و اطلاع‌رسانی کردیم. اما خودمان هم بیکار نماندیم و تا صبح، زائرانی را که در مهمانسرای خود امامزاده و مهمانسراهای شخصی اطراف امامزاده مستقر شده بودند و به دلیل مسدود شدن راه ورود و خروج‌شان در آنجا حبس شده بودند، با کمک خادمان زحمتکش امامزاده، ماموران کلانتری روستا و تعدادی از مردم محلی از مهمانسراها خارج کردیم و به مسیری که به سمت تهران می‌رفت، هدایت کردیم.

با اینکه مهمانسرای امامزاده آسیبی ندیده بود، اما به دلیل هشدار درباره بارش های بعدی، برای رعایت احتیاط، زائران مستقر در مهمانسرای امامزاده را از روی پشت‌بام تخلیه کردیم. با توجه به اینکه دهانه رودخانه هم فرو ریخته بود، نگران بودیم نکند بعد از اتمام سیل، ساختمان امامزاده ریزش کند. به همین دلیل به سرعت زن و بچه و همه زائران را از روی پشت‌بام از امامزاده خارج و به آن سمتی که مسیر تهران بود، هدایت کردیم. البته بعد از سیل، تقریباً همه روستا تخلیه شد و اهالی به روستاهای اطراف مثل کیگا و سولقان و مسیر تهران هدایت شدند.

حضور وزیر کشور در امامزاده داود (ع) بعد از وقوع سیل

*گفتید در همان دقایق اولیه، موضوع جاری شدن سیل را به نهادهای مرتبط اطلاع دادید. این نهادها و مسئولان‌شان چه پاسخی به درخواست کمک شما دادند؟

- جا دارد همین‌جا تشکر ویژه داشته باشم از وزیر محترم کشور که ساعت 7 صبح خودشان را به روستای امامزاده داود (ع) رساندند و فرماندهی عملیات امدادرسانی را خودشان بر عهده گرفتند. آواربرداری، تخلیه آب و خارج کردن پیکر فوت‌شدگان از زیر چندین لایه گل و لای، کارهای مهمی بود که با حضور به‌موقع نیروهای امدادی و جهادی با سرعت انجام شد. از هلال احمر، اورژانس تهران، نیروی انتظامی، سردار اشتری که خودشان حضور داشتند، سردار رحیمی، فرمانده انتظامی تهران، ریاست محترم سازمان اوقاف، معاون اول رئیس جمهور، وزیر محترم راه، وزیر محترم اقتصاد، استاندار، فرماندار، فرماندهان سپاه به‌ویژه فرمانده قرارگاه ثارالله (ع) و فرمانده سپاه تهران و نیروهای سپاه و بسیج که با تمام توان خدمت‌رسانی کردند، شهردار تهران، دکتر زاکانی که با همکاران‌شان، شهردار منطقه 22، 5،20 و 12 در اینجا حاضر شدند، از همه تشکر می‌کنیم. بعد از سیل، کلاً بسیج عمومی اعلام شد برای کمک به اهالی روستای امامزاده داود (ع)...

*شما که در تمام مدت در محل حادثه بودید، حضور مسئولان در محل حادثه و پیگیری‌هایشان برای ساماندهی اوضاع را چطور دیدید؟ این حضور چقدر در تسهیل و تسریع امدادرسانی مؤثر بود؟

- اگر این اتفاق نمی‌افتاد، اگر حضور همه‌جانبه مسئولان مختلف و نیروهای امدادی و جهادی نبود، ما حالا حالاها اینجا گرفتاری داشتیم. الان که دارم با شما صحبت می‌کنم، روز چهارم بعد از سیل است اما لجن‌ها کاملاً تخلیه شده، بازارچه و مغازه‌ها تمیز شده، پیکرها از زیر گل و لای و آوار درآمده و یک وضعیت عادی در روستا و حرم امامزاده داود (ع) حاکم شده. گروهی از نیروها هم در حال تخلیه لجن‌ها از داخل حرم و بعضی مغازه‌ها هستند و در مرحله بعد، شست‌وشوی آنها انجام می‌شود.

عزاداری نیروهای بسیجی و سپاهی در صحن امامزاده داود (ع) حین عملیات پاکسازی حرم پس از سیل

*پس اینکه برخی در فضای مجازی شایعه کرده‌اند امامزاده داود (ع) آسیب جدی دیده، صحت ندارد؟

- نه. فقط آن مغازه‌ها و رستوران‌هایی که سر راه سیل بود، آسیب دیده است. خود امامزاده داود (ع) برخلاف اینکه در فضای مجازی اعلام می‌کنند که حرم مطهر از بین رفته، کاملاً سالم است. می‌گویند: آقا، امامزاده را آب برده، ضریح را آب برده و همه‌چیز تخریب شده. نه. اینطور نیست. ضریح هست. قبر مطهر هست و هیچ‌چیز تخریب نشده.

ما همین الان دو سه شب است مراسم عزاداری محرم را در امامزاده داود (ع) برگزار می‌کنیم. داخل صحن مطهر را موکت کرده‌ایم و دوستانی که از بسیج، هلال احمر، شهرداری، آتش‌نشانی، اورژانس تهران در منطقه هستند و زحمت می‌کشند، می‌آیند عزاداری می‌کنند.

*با این اوصاف، الان زندگی عادی در روستای امامزاده داود (ع) جریان دارد؟

- ببینید، به هر حال سیل وحشتناکی بود، خسارت مالی زیادی داشت و متاسفانه باعث فوت 22 هموطن عزیز هم شد. اما الان شرایط در منطقه، عادی است. و این هم به دلیل حضور به‌موقع نیروهای امدادی و جهادی و خدماتی بود. واقعاً زبان قاصر است که ما بخواهیم تشکر کنیم از مسئول یا نهادی. ما از همه عزیزانی که آمدند، پای کار بودند و کمک کردند این خدمات الحمدلله انجام شد، تشکر می‌کنیم. اگر امدادرسانی این نیروها با همین شرایط، 3، 4 روز دیگر ادامه داشته باشد، ما ان‌شاءالله تقریباً می‌توانیم برگردیم به همان شرایط قبل از سیل.

اما الان خواهش ما از مسئولان محترمی که اینجا تشریف آوردند این است که کمک کنند این مشکل به طور ریشه‌ای حل شود. این روزها مسئولانی از نهادهای مختلف در منطقه حضور دارند و مشغول بررسی هستند که با یک شیوه درست، روی رودخانه کن کلاً باز شود تا دیگر شاهد این اتفاقات تلخ نباشیم. صحبت‌هایی شده و تصمیماتی هم گرفته شده که این مسیر را بازگشایی و روی رودخانه را باز کنند. با توجه به اینکه روستای امامزاده داود (ع)، پای کوه و در مجاورت رودخانه است، با هر بارندگی شدیدی احتمال دارد سیل دوباره تکرار شود؛ همان‌طور که امسال و 68 سال بعد از سیل سنگین سال 1333، دوباره شاهد این اتفاق تلخ بودیم.

تصویر قدیمی از امامزاده داود (ع)

*به سیل مرداد ماه سال 1333 در امامزاده داود (ع) اشاره کردید. آن سیل، ویرانگرتر بود یا سیل هفته قبل؟

- سیل مرداد سال 1333 جان چند صد انسان بیگناه را گرفت و روستا و حرم امامزاده داود (ع) را تخریب کرد. قدیمی‌های روستا برای ما تعریف کردند که جمیعت زیادی از زائران در حرم و بازارچه بودند و متاسفانه سیل همه آنها را با خود برد.

بعد از سیل سال1333، از بارگاه حرم امامزاده داود (ع) یک گنبد حلبی روی یک چوب باقی ماند

اما با اینکه سیل 5 مرداد امسال خسارت مالی فراوان و 22 کشته بر جا گذاشت، اما باید بگوییم واقعاً به لطف خدا به خیر گذشت. البته حتی یک فوتی هم زیاد است و همه ما در غم از دست دادن این هموطنان، غصه‌داریم اما تا به عمق فاجعه‌ای که می‌توانست اتفاق بیفتد، آگاه نشویم، متوجه نمی‌شویم چه بلای بزرگی دفع شده است.

خود ما که اینجا حضور داشتیم و شاهد و ناظر حادثه بودیم، درک درستی از ماجرا نداشتیم. بعد از 2، 3 روز متوجه شدیم که خدا چه کمکی کرد به این زائران و مجاوران... باورکردنی نبود؛ شدت آن سیلاب به حدی بود که تنه درخت 6، 7 متری را داخل حرم آورده بود. خودرو را یک کیلومتر از بازارچه کشانده و داخل صحن حرم انداخته بود. تصور کنید اگر جمعیت زائران داخل صحن‌ها مانده بودند، چه فاجعه بزرگی اتفاق می‌افتاد!... تمام اینها معجزه الهی بود که به دل خادمان امامزاده انداخت که قبل از وقوع سیل، زائران محترم را از داخل حرم و صحن‌ها تخلیه کنند. ان‌شاءالله با همتی که مسئولان و نیروهای امدادی دارند، بتوانیم هم حرم و هم بازارچه را به سرعت ساماندهی و بازسازی کنیم.

*از صحبت‌های شما، یک پیام را می‌شود استخراج کرد؛ اینکه با وجود تمام مخاطرات طبیعی، اگر همه ما به هشدارها و توصیه‌های نهادهای مرجع مثل سازمان هواشناسی و سازمان مدیریت بحران توجه کنیم، تا حد زیادی می‌توانیم از بروز اتفاقات تلخ و آسیب‌ها پیشگیری کنیم...

- دقیقاً همین‌طور است. به نظر من که چند سال است افتخار خادمی امامزاده داود (ع) را دارم، اگر 50 درصد طرح‌هایی که مسئولان محترم در این چند روزه آمدند بررسی و صحبت کردند هم در روستای امامزاده داود (ع) اجرا شود، ان‌شاءالله دیگر شاهد این حوادث تلخ نخواهیم بود. البته بعضی مسائل، در اختیار ما نیست و جزو طبیعت منطقه و امامزاده است...

*مثل چه مواردی؟

- ببینید، بعضی‌ها در فضای مجازی مسائلی را مطرح می‌کنند، که پایه و اساس ندارد. مثلاً عده‌ای که اطلاعات کافی ندارند، گفته بودند: «چرا امامزاده داود (ع) را در مسیر سیل ساختید که باعث این اتفاقات تلخ شود؟» در جواب این افراد باید بگوییم: کسی امامزاده را در مسیر سیل نساخته. حرم امامزاده داود (ع) در این منطقه، قدمت 800 ساله دارد. یعنی امامزاده از 8 قرن قبل، همین‌جا بوده و اینطور نیست که اخیراً ساخت و سازی شده باشد. این محدوده همیشه در مسیر سیل بوده.

یک گروه دیگر گفتند امامزاده در یک کانال واقع شده. اما این هم درست نیست. واقعیت ماجرا این است که کانال رودخانه کن از کنار امامزاده عبور می‌کند. متاسفانه وقتی دهانه رودخانه در اثر سیلاب مسدود شد، آب بالا زد و به سمت روستا و امامزاده منحرف شد و آن اتفاقات تلخ به وجود آمد.

«سید جعفر بهشتی»، مدیر آستان امامزاده داود (ع)

*شما در ابتدای گفت‌وگو از حضور سریع مسئولان نهادهای مختلف و پیگیری‌های اثربخش آنها گفتید. اما در فضای مجازی، یک موج منفی درباره این حضور به راه افتاد و اینطور القا شد که برخی مسئولان برای نمایش و گرفتن عکس به روستای امامزاده داود (ع) رفتند. شما که از نزدیک شاهد اتفاقات بودید، درباره این ماجرا چه نظری دارید؟

- من این صحبت‌ها را قبول ندارم. اصلاً آن روز بعد از آن سیل سنگین، جای این نبود که کسی بیاید عکس بگیرد و بخواهد مانور بدهد. فضا، فضای این کارها نبود. هرکس آنجا حضور داشت، دنبال این بود که یک خدمتی انجام دهد، یک مشکلی را حل کند، یک پیکر را از زیر گل و لای دربیاورد، مسیر تردد مردم را باز کند، خطر ریزش‌های احتمالی را از سر مردم روستا دور کن و... در آن شرایطی که 2، 3 متر آب و گل و لای از سیل به جا مانده بود و به سختی می‌شد در منطقه راه رفت، اصلاً کسی به فکر این حواشی نبود. حالا اگر عکاس یا خبرنگاری آنجا بوده و از مسئولی عکس گرفته، نباید باعث شود در فضای مجازی حرف و حدیث درست شود.

تمام مسئولان و نیروهایی که خودشان را به روستای سیل‌زده امامزاده داود (ع) رساندند، آمدند با جان و دل و با تمام قوا کار کردند. نتیجه‌اش هم این است که من الان از دفتر کارم در امامزاده با شما صحبت می‌کنم. از همان جایی که خیلی‌ها شاید باور نکنند دیگر وجود داشته باشد چون در فضای مجازی شایعه کرده بودند امامزاده به‌کلی تخریب شده. اما الحمدلله امامزاده کاملاً سالم است و با زحمات نیروهای امدادی پاکسازی شده و من هم در صحن امام حسین (ع) پاسخگوی سئوالات شما هستم.

*... و صحبت پایانی؟

- کار پاکسازی مسیر رودخانه، روستا و حرم امامزاده داود (ع) از گل و لای همچنان توسط نیروهای امدادی و جهادی در حال انجام است. امیدواریم با تلاش این عزیزان، حرم امامزاده داود (ع) در سریع‌ترین زمان، آماده پذیرایی از زائران عزیز شود. در پایان، از همه مردم صبور و خوب روستای امامزاده داود (ع) تشکر می‌کنم و به این عزیزان تسلیت می‌گویم.