کار برای دیپلماسی برجامی سخت شد
حسین سیاحی؛ کارشناس سیاست بین‌الملل نوشت: اگرچه تبادل نظر و پاسخ میان ایران و ایالات متحده توسط جوزپ بورل، سبب احیای برجام نشد اما سبب شد تا نخست وزیر اسرائیل، یاییر لاپید روز انتخابات در این کشور، نفس راحتی کشیده و دموکرات ها نیز سبکبال تر به کارزار انتخابات میان دوره‌ای کنگره بپردازند؛ انتخابات هایی که البته نتایج آنها تاثیر مستقیمی بر روند احیای برجام خواهند داشت.
درموضوع ترکیب آینده کنگره آمریکا، دو سناریو با شانس بالا وجود دارد. تا ماه گذشته میلادی، پیروزی حزب جمهوری‌خواه در هر دو مجلس و تحقق یک کنگره متحد تا حد قابل توجهی محتمل به نظر می رسید ولی در حال حاضر، آسیب‌پذیر نشان دادن نامزدهای این حزب در ایالات چرخشی، شانس بیشتری به سناریوی دیگر، یعنی حفظ مجلس سنا توسط دموکرات ها و کسب اکثریت مجلس نمایندگان توسط جمهوری‌خواهان بخشیده است. در راه یافتن ارتباطی معنادار میان سناریوهای محتمل و موضوع احیای برجام، باید به دو نکته ناقض توجه داشت. نخست اینکه در صورتی که توافق به وجود بیاید، بایدن هرگونه اقدام مخالف کنگره را وتو خواهد کرد. از آنجا که ملغی کردن وتوی رئیس‌جمهوری نیازمند دو‌سوم اکثریت آرای مجلس نمایندگان و سنا است، بعید به نظر می‌رسد حتی با پیروزی در دو مجلس، حزب جمهوری‌خواه به چنین اکثریتی برای مقابله با وتوی رئیس‌جمهور برسد. نکته دوم اما فارغ از پرداختن به شمارش کرسی‌ها و سهم هر حزب خواهد بود. افکار عمومی مساله‌ای دیگر است که سبب شکل گیری اجماع دو‌حزبی در کنگره می‌شود؛ به‌طوری‌که در حال حاضر نیز تعداد نمایندگان مخالف گفت‌وگو و مذاکره با جمهوری اسلامی ایران رو به افزایش است.
بدین‌ترتیب تکیه دو دولت در تهران و واشنگتن به دیپلماسی سنتی بین الدولی نمی‌تواند یک نقطه اتکا قلمداد شود. مثال دقیق بر این ادعا، اعتراضات اخیر در ایران است که می‌تواند افکار عمومی داخل آمریکا را نسبت به گفت‌وگو با ایران تحریک و به دنبال آن حزب دموکرات را تحت فشار قرار بدهد. از این جهت است که اگرچه انتخابات میان‌دوره‌ای براساس منطق اعداد نمی‌تواند تاثیر بسزایی بر تصمیم دولت آمریکا بگذارد اما افکار عمومی جهانی و داخلی آمریکا می‌تواند فشار طاقت‌فرسایی بر کابینه بایدن وارد سازد. علاوه بر اهمیت موضوع انتخابات میان‌دوره ای در آمریکا، اسرائیل و انتخابات آتی آن، کلاف برجام را پیچیده‌تر از پیش ساخته است. بازگشت نتانیاهو فعالیت های ضدبرجامی را تشدید و فشار بر دولت بایدن را افزایش خواهد داد. اگرچه در انتخابات گذشته، لاپید در کنار گانتز و بنت توانستند اکثریت لازم را برای دور نگه داشتن نتانیاهو از قدرت به وجود آورند اما این مهم برای تثبیت دولتشان کافی نبود.
بدین سبب محتمل است که با نخ‌نما شدن هویت «هرکس به جز نتانیاهو»، نخست‌وزیر سابق بار دیگر به قدرت بازگشته و به گفته خودش یک دولت ناسیونالیست راستگرا و با ثبات تشکیل بدهد. اگر چنین امری محقق شود بایدن باید در نظر بگیرد که برعکس لاپید که رویکرد نرم تری در مواجهه با سیاست‌های آمریکا داشت، نتانیاهو سخت و پرسروصداست و این موضوع می‌تواند مانند سال 2014 میلادی و دوران اوباما، حداقل در رابطه با ایران و احیای برجام، به رویارویی بین متحدان تبدیل شود. در نهایت، صحنه کنونی احیای برجام همان است که در سال تولدش در دولت اوباما بود و به نظر می رسد جز فشار افکار عمومی، نه اکثریت جمهوری‌خواه کنگره و نه دولت راستگرا در اسرائیل، حریف تصمیم رئیس‌جمهور دموکرات نخواهند بود.
--> اخبار مرتبط