کالابرگ شارژ شد اما قیمت ها همچنان بالاست

به گزارش خبرگزاری اقتصاد ایران، دولت چهاردهم نخستین شارژ کالابرگ الکترونیک را اسفند 1403 برای 7 دهک درآمدی شارژ کرد. پس از وقفه‌ای تقریباً یک ساله که نیمی از این مقطع زمانی مربوط به دولت سیزدهم است، دولت پزشکیان تصمیم گرفت با توجه به انتقادهایی که از عدم توجه دولت به معیشت مردم می‌شد، پرداخت یارانه غیرنقدی را آغاز کند.

مقدار شارژ کالابرگ برای خانوار درآمدی دهک‌های اول تا سوم به اضافه خانواده‌های حمایتی (خانواده‌هایی که دارای یک عضو معلول هستند) در 4 مرحله مبلغ 500 هزار تومان در نظر گرفته شد. این مبلغ برای خانوارهای درآمدی دهک‌های چهارم تا هفتم 350 هزار تومان است.

سرپرست خانوار می‌توانست با این مبلغ، 11 قلم کالای اساسی شامل شیر کم‌چرب، ماست کم‌چرب، پنیر سفید، گوشت سفید، گوشت قرمز، تخم‌مرغ، روغن مایع، ماکارونی، قند و شکر، برنج و حبوبات خریداری کند. البته در مرحله چهارم و از مهر 1404 تنوع گوشتی کالابرگ بیشتر شد و 4 قلم بوقلمون، بلدرچین، ماهی و میگو نیز به 11 قلم پیشین افزوده شد.

استقبال مردم از اقلام موجود در طرح کالابرگ نشان می‌دهد کالاهایی مانند ماکارونی، شیر، پنیر خریدار چندانی نداشته و مردم بیشتر متمایل به خرید محصولات ضروری با قیمت بالا مثل حبوبات، برنج، روغن هستند؛ سپس در این درجه‌بندی گوشت قرمز و گوشت مرغ قرار دارد.

لبنیات هم در مصرف روزانه مردم به حداقل رسیده و در برخی خانواده‌ها حذف شده است.

مبلغ شارژ مرحله پنجم چقدر است؟

امروز 15 آذر 1404 پنجمین مرحله شارژ کالابرگ در دولت چهاردهم انجام شد. در فاز نخست این شارژ فقط برای خانوارهای درآمدی دهک اول تا سوم به اضافه خانوارهای حمایتی و دارای عضوی معلول است.

بنا بر اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مبلغ شارژ 120 هزار تومان افزایش یافته و افراد می‌توانند با 620 هزار تومان به ازای هر نفر، 11 قلم شیر و لبنیات، گوشت مرغ، گوشت قرمز، تخم‌مرغ، حبوبات، برنج، ماکارونی، روغن، قند و شکر خریداری کنند.

بوقلمون با هر کیلو گرم 270 هزار تومان، ماهی قزل‌آلا 350 هزار تومان و میگو بین 700 تا یک میلیون تومان گویا دوباره از اقلام افزوده شده به کالابرگ الکترونیک حذف شده است. البته طبیعی است، شهروندان با توجه به شارژ این مبلغ که معمولاً به طور میانگین هر 45 روز شارژ انجام می‌شود گوشت مرغ و برنج را به گوشت بوقلمون، ماهی و میگو ترجیح دهند.

نگاهی به قیمت 11 قلم کالابرگ الکترونیک

قیمت ارزان‌ترین شیر کم‌چرب تا 13 آذر 1404 (پنجشنبه هفته گذشته زیرا لبنیات روزانه و هفتگی در حال افزایش است) 49.500 هزار تومان، همین مبلغ برای ارزان‌ترین ماست کم‌چرب 2.5 کیلو گرمی 145000 تومان، ماکارونی 500 گرمی 34.200 تومان، گوشت مرغ متغیر بین 137.500 تا 155000 تومان، تخم‌مرغ بین 179000 تا 250,000 تومان و... است.

قیمت کالاهای اساسی و این 11 قلم قابل خرید به وسیله کالابرگ در جدول زیر قابل مشاهده است.

گفتنی است، قیمت‌های زیر یک میلیون تومان، هزار تومان بوده و برای وزن‌های نوشته نشده یک کیلو گرم منظور است.

قیمت کالاهای اساسی

کالاهای اساسی قیمت هفته جاری قیمت هفته گذشته شقه و راسته گوسفند 860-870 860 گوشت سردست و ران گوسفندی 1.040.000-1.050.000 1.050.000-1.070.000 گوشت گوسفند دولتی (بسته دو کیلو گرمی تنظیم بازار) - - گوشت سردست گوساله 990-1.050.000 1.020.000-1.050.000 گوشت ران گوساله 1.050.000-1.100.000 1.050.000-1.100.000 گوشت منجمد گوساله 690-750 690-750 گوشت چرخ کرده مخلوط 699-950 790-850 گوشت چرخ کرده مخلوط بسته‌بندی فروشگاهی - - کله و پاچه 1.190.000 1.190.000 گوشت مرغ 148 135.700 ران مرغ بدون کمر 139 128 ران مرغ با کمر 99 99 گوشت چرخ کرده مرغ 250 250 تخم مرغ (شانه 30 عددی) 179-250 219-250 تخم مرغ بسته‌بندی فروشگاهی (شانه 20 عددی) 213 - قزل‌آلا 349 358 میگو تازه 690 690 پنیر سفید یو اف 400 گرمی - - ماست پرچرب دبه‌ای 2.5 کیلو گرمی 145 145 کره حیوانی 50 گرمی 35-39 35-39 کره حیوانی 100 گرمی 66-73 66-73 خامه استریل 200 گرمی 55.500-68 55.500-68 شیر بطری کم چرب 946 میلی لیتر 49.500 47.500 شیر بطری پر چرب 946 میلی لیتر 57.500 57.500 ماکارونی 500 گرمی قطر 1.5 34.200 34.200 ماکارونی 700 گرمی قطر 1.2 47 47 قند 89 89 شکر 59-69 59-69 روغن آفتابگردان 1350 لیتری (سرخ کردنی) 132.200 132.200 روغن آفتابگردان 1350 لیتری (پخت و پز) - 117.700 کنسرو ماهی 150 گرمی - - کنسرو ماهی 180 گرمی 119.900 119.900 رب گوجه فرنگی (قوطی 800 گرمی) 99.900 99.900 برنج طارم هاشمی 370 370 برنج طارم دم‌سیاه 400 400 برنج شیرودی (شمشیری) 210-235 210-235 برنج هندی - - لوبیا چیتی بسته بندی فروشگاهی (900 گرم) 599.970 599.970 لوبیا قرمز بسته بندی فروشگاهی (900 گرم) 449.910 449.910 لوبیا سفید بسته بندی فروشگاهی (900 گرم) 499.940 449.910 عدس بسته بندی فروشگاهی (900 گرم) 219.920 219.920 نخود بسته بندی فروشگاهی (900 گرم) 259.830 259.830 ماش بسته بندی فروشگاهی (900 گرم) 240 240 لپه بسته بندی فروشگاهی (900 گرم) 319.900 319.900 چای ایرانی 450 گرمی 189.900 189.900 چای خارجی 500 گرمی 629.900 629.900

جدول قیمت کالاهای اساسی سال گذشته در تقریباً مشابه زمان فعلی (17 آذر 1403) از اینجا قابل مشاهده است.

افزایش شارژ؛ کلاهی گشاد

این افزایش مبلغ شارژ کالابرگ مرحله پنجم نه برای تقویت قدرت خرید مردم که با توجه به حذف ارز 28.500 تومان از کالاهای اساسی مثل گوشت و برنج انجام شده است.

کسری بودجه دولت سبب شده تا در ادامه جراحی اقتصادی دولت سیزدهم که حذف ارز 4,200 تومان را از نهاده‌های دامی حذف و جهش قیمتی گوشت قرمز را در سال‌های 1402 و 1403 برای مصرف کننده رقم زد، این بار دولت چهاردهم مبادرت به حذف ارز 28.500 تومانی از کالاهای اساسی کند.

بنا به گفته مسئولان بانک مرکزی تا پایان سال کالاهای اساسی مشمول ارز 28.500 تومانی خواهند بود؛ اما در عمل این اقلام یکی‌یکی در حال حذف از جدول ارز ترجیحی هستند.

در حالی که امین دلیری یکی از تحلیلگران مسائل اقتصادی نسبت به این عملکرد دولت انتقاد کرده و طی نامه‌ای سرگشاده به رئیس‌جمهور نسبت به برخی تغییرات ارزی و پیامدهای ناشی از آن هشدار داده است این رویه در حال ادامه است.

در همین راستا واردکنندگان برنج اعلام می‌کنند از بهمن 1403 تا کنون ارز مورد نیازشان را دریافت نکرده‌اند در حالی که آنها محصولات را وارد و عرضه کرده‌اند. این محصولات طی 10 ماه اخیر به مصرف رسیده اما هنوز ارز آن پرداخت نشده است.

همچنین هانی تحویل‌زاده، رئیس انجمن صنفی تولیدکنندگان شیر خشک کودک هم می‌گوید از 250 میلیون دلار ارز مورد نیاز این محصول استراتژیک کشور فقط 37 میلیون دلار پرداخت شده است.

از سوی دیگر وزیر جهاد کشاورزی سه‌شنبه 6 آبان 1404 در پاسخگویی به نمایندگان خانه ملت درباره بحران در بازار نهاده‌های دامی و افزایش قیمت فراورده‌های پروتئین حیوانی و البته لبنیات اعلام کرد، مطالبات امسال با توجه به معوقات سال‌های قبل تامین‌کنندگان نهاده‌های دامی به رقم 6 میلیارد دلار رسیده است (تا تاریخ مذکور) و با توجه به سهمیه ارزی و نیز نو و کهنه کردن معوقات سال‌های قبل، پرداخت‌ها با تأخیر انجام شده است.

همین موضوع باعث شد تا با شیوع تب برفکی دام‌های بسیاری مبتلا شوند و خسارت‌های زیادی به دامداری‌های کشور وارد شود. بنا به گفته کارشناسان، کمبود نهاده و تغذیه نامناسب دام‌ها سبب شد تا با ورود سویه جدید تب برفکی که از اردیبهشت ماه در جهان نسبت به آن هشدار داده شده بود و سازمان دامپزشکی نسبت به آن غفلت کرده بود فراگیری این ویروس در کشور بالا باشد و بعد از این که دامداران دوشنبه 21 مهر 1404 در مراسم افتتاحیه بیست و چهارمین نمایشگاه بین‌المللی دام، طیور و صنایع وابسته تهران بر سر وزیر فریاد زدند که دام‌ها از گرسنگی در حال خوردن هم هستند، این بار از داغ تب برفکی بر دامداری‌های‌شان، به فغان آمدند.

شیوع تب برفکی بهانه‌ای دیگر برای آشفتگی بازار لبنیات شد. شیر خام با نرخ مصوب 23 هزار تومان در مرداد، با کاهش تولید مواجه شده و به بالای 40 هزار تومان رسیده است. این امر باز هم ابزاری در دست تولیدکنندگان لبنی برای افزایش روزانه محصولات بود و است.

کمبود نهاده باعث شد تا پس از حدود 3 سال آرامش در بازار تخم‌مرغ و ثبات نسبی قیمت‌ها (بین 70 تا 130 هزار تومان تا فروردین 1404 و 180 هزار تومان تا شهریور 1404) در نیمه دوم سال با اعلام قیمت مصوب در مهر ماه (هر کیلو گرم تخم مرغ برای مصرف کننده 92 هزار تومان)، هر شانه دو کیلو گرمی تخم مرغ که پیش از نرخ مصوب در اوج قیمت، 180 هزار تومان بود امروز در آذر ماه در کمتر از 3 ماه به بیش از 250 هزار تومان برسد.

کالاهای اساسی و سناریو حذف ارز ترجیحی

جهش قیمت این 11 قلم به مرور تمایل خرید افراد را از کالاهای گران‌تر به کالاهای ارزان‌تر کالابرگ می‌راند و کالاهایی مثل گوشت قرمز و برنج ایرانی شاید به ندرت در سفره شهروندان دیده شود.

حذف ارز ترجیحی 28500 تومانی با نرخ تورم نزدیک 50 درصدی، مشخص نیست چه سرنوشتی را برای سلامت جامعه رقم بزند. امروز صحبت از رفاه نیست و سخن از زنده ماندن در کشوری ثروتمند است که سومین کشور جهان به لحاظ ذخایر نفتی و دومین کشور به لحاظ ذخایر گازی است.

در چنین کشوری، مردم با ناترازی برق، آب، گاز، آلودگی هوا، فرونشست زمین و... روبه‌رو است و عدم مدیریت درست سبب شده تا نسبت به کشورهای همسایه که در حال رشد هستند بر سر تعلق گرفتن یارانه حداقلی که حتی نرخ یک کیلو گرم گوشت قرمز، 3 برابر آن است بین مسئولان کشوری چانه‌زنی شود.

تنوع یارانه‌ای که زورش به غول بازار نمی‌رسد

در حال حاضر دولت سعی دارد سایه سنگین سوءتغذیه را از کودکان زیر 5 سال و مادران باردار و دارای فرزند زیر 2 سال در دهک‌های درآمدی اول تا سوم بر دارد.

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرده حساب مشمولان مرحله اول «طرح یسنا» در دولت چهاردهم (البته طرح از دولت سیزدهم کلید خورد) شامل سرپرستان خانوار 3 دهک اول درآمدی دارای مادر باردار و فرزند شیرخوار (زیر 2 سال) از 10 آذر 1404 شارژ شده است.

طرح مذکور که با نام طرح یسنا کلید خورده، پیرو تفاهم‌نامه بین وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و ستاد ملی جمعیت و شرکت خدمات فناوری اطلاعات رفاه ایرانیان در راستای اجرای ماده 24 قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در حال اجرا است.

بر اساس اعلام وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، اعتبار مورد نظر برای تأمین سبد غذایی از 16 قلم کالای اساسی که شامل لبنیات، حبوبات، پروتئین، چربی، میوه و سبزیجات می‌شود، به اضافه خرید پوشک بچه است؛ البته قیمت پوشک اجازه خرید سایر اقلام را به خانواده‌ها نخواهد داد.

این مبلغ شارژ برای خانوار مشمول سه دهک اول درآمدی 650 هزار تومان به ازای هر نفر است.

خانواده‌های مشمول طرح با ارسال پیامک، از شارژ این یارانه غیرنقدی آگاه می‌شوند. در ادامه سرپرستان خانوار می‌توانند با مراجعه به فروشگاه‌های طرف قرارداد طرح کالابرگ الکترونیکی، خرید خود را انجام دهند.

همچنین بر اساس گزارش مدیرکل دفتر امور حمایتی و توانمندسازی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی طرح حمایت غذایی کودکان 5 تا 59 ماهه مبتلا به سوءتغذیه از آذر ماه از سر گرفته شده و این طرح ملی با همکاری مشترک وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان برنامه و بودجه کشور در حال اجرا است.

به گفته زهرا قیومی، کودکان بلافاصله پس از تولد کارت بهداشت دریافت می‌کنند و شاخص‌های رشد آنها (قد، وزن وBMI) به طور منظم از سوی مرکزهای بهداشت شهری و خانه‌های بهداشت روستایی پایش شده و اطلاعات پایش‌شده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی (معاونت رفاه و امور اقتصادی) ارسال و پس از وسع‌سنجی (دهک‌بندی درآمدی)، کودکان دارای اختلال رشد در دهک‌های درآمدی یک تا 7 تحت پوشش حمایتی قرار می‌گیرند.

این طرح از سال 1402 با پوشش 136 هزار کودک در 131 هزار خانوار آغاز شد. در ابتدا به ازای هر کودک دارای سوءتغذیه در دهک‌های اول تا پنجم مبلغ یک میلیون تومان و کودکان دهک‌های ششم و هفتم مبلغ 600 هزار تومان اعتبار بر اساس سبد غذایی 16 قلمی تأیید شده وزارت بهداشت، اختصاص یافت.

به گفته قیومی سال 1403 نیز 134 هزار کودک در 130 هزار خانوار تحت پوشش قرار گرفتند که دهک‌های اول تا پنجم یک میلیون و 100 هزار تومان و دهک‌های ششم و هفتم، 660 هزار تومان اعتبار دریافت کردند.

مدیرکل دفتر امور حمایتی وزارت رفاه از افزایش 100 درصدی پوشش کودکان مشمول در سال 1404 خبر داد و تأکید کرد که اعتبار سبد غذایی کودکان با 20 درصد افزایش به یک میلیون و 300 هزار تومان خواهد رسید. خانوارهای شناسایی شده توسط وزارت بهداشت به وزارت رفاه معرفی شده‌اند و از ابتدای آذر 1404 می‌توانند با مراجعه به فروشگاه‌های طرف قرارداد شبکه ملی اعتبار (کالابرگ الکترونیکی)، اقلام غذایی مورد نیاز کودکان خود را به شکل رایگان تهیه کنند.

طرح کاهش اقلام کالابرگ

حذف ارز ترجیحی از برخی کالاهای اساسی، مسئولان دولتی را بر آن داشت تا تغییری در اقلام کالابرگ بدهند. صحبت این بود برخی اقلام حذف شوند اما گویا با اعلام دوباره خرید 11 قلم در شارژ مرحله پنجم کالابرگ، این طرح هنوز نهایی نشده است. البته مبلغ لحاظ شده، شهروندان را در خرید اقلام محدود می‌کند و شاید نیازی نباشد مدیران دولتی زمانی دوچندان برای تصمیم‌گیری برای کاهش این کالاها صرف کنند.

این 11 قلم در دولت سیزدهم از سوی انستیتو تحقیقات تغذیه‌ای و صنایع غذایی کشور برای پرداخت یارانه غیرنقدی انتخاب شده بود تا کالری مورد نیاز روزانه افراد تأمین شود.

کالابرگ خانوارهای چهارم تا هفتم شارژ می‌شود؟

شاید یکی از پرسش‌های شهروندان با شارژ کالابرگ دهک‌های درآمدی اول تا سوم، این باشد که کالابرگ سایر خانوارهای باقی مانده در لیست یارانه بگیران دولت نیز شارژ می‌شود؟

بنا به گفته وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ابتدای سال، دولت بنا دارد یارانه غیرنقدی 7 دهک پایین درآمدی را برای سال 1404 ادامه دهد. اما تحقق این وعده منوط به تأمین اعتبار، با حذف خانوار بیشتر از لیست یارانه بگیران نقدی دولت است.

بنا است یارانه 300 هزار تومانی خانوارهای متوسط جامعه ماهانه حذف و این مبلغ برای خانوارهای فقیر لحاظ شود. در واقع دولت با وصله و پینه قرار است به هر طریقی شده این طرح را ادامه دهد.

حال باید منتظر بود و دید کالابرگ خانوار دهک‌های درآمدی چهارم تا هفتم نیز شارژ می‌شود؟ آیا در صورت شارژ مبلغ 350 هزار تومانی آن نیز همچون دهک‌های اول تا سوم افزایش خواهد یافت؟