کتابخانه وقفی حاج ملک، کبابی شد!

به گزارش خبرنگار اجتماعی باشگاه خبرنگاران پویا؛ خانه تاریخی ملک یکی از مراکز وابسته به مؤسسه کتابخانه و موزه ملی ملک است که در بازار بین‌الحرمین تهران بین دو مسجد امام (مسجد شاه سابق) و مسجد جامع قرار دارد.

آجرکاری، کاشی‌کاری، حجاری، گچبری، منبت کاری، تزئینات چوبی، دیوار پوش‌های قاجاری و تزئینات فلزی از هنرهای به کار رفته در تزئینات خانه ملک محسوب می‌شوند که نمونه‌ای جذاب از آمیزش سبک معماری سنتی ایران با شیوه معماری اروپایی است.

این خانه با 2500 متر مربع، دارای دو بخش اندرونی (شرق بنا) و بیرونی (غرب بنا) بوده است، اما حاج حسین آقا ملک در دوره پهلوی با تخریب بخش اندرونی، ساختمان کتابخانه ملک را در سه طبقه پایه گذاشت که به کتابخانه و مکان مراجعه پژوهشگران اختصاص یافت و بخش غربی نیز مکان زندگی خصوصی حاج حسین آقا ملک و خانواده شد.

این مجموعه که بیش از 150 سال عمر دارد در سال 1316 وقف آستان قدس رضوی شد و در سال 1376 در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت.

موقوفات ملک یکی از گسترده‌ترین وقف‌ها بر آستان قدس رضوی است که توسط مرحوم حاج حسین آقا ملک طی 8 فقره وقف‌نامه از سال 1316 تا 1340 وقف شده است. تولیت موقوفات در زمان حیات مرحوم واقف با خود ایشان بوده و پس از فوت وی در سال 1351 شمسی طبق مفاد وقف‌نامه‌ها آستان قدس رضوی اداره موقوفات مرحوم ملک را بر عهده گرفت.

حالا اما خانه ملک با آن شاهکار معماری و نفیس هیچ رنگ و بویی از کتابخانه ندارد و عملاً به کافه و رستورانی تبدیل شده است که هرکس وارد این خانه می‌شود اولین چیزی که احساس می‌کند بوی کباب است.

این موضوع جای بسی تأسف دارد که مکانی که باید محلی برای اشاره فرهنگ غنی و اصیل ایرانی اسلامی باشد تا حد یک رستوران برای لذت بردن از طعم غذا تنزل یافته است.

در واقع باید گفت امروز کتابخانه خانه ملک با قدمتی بالغ بر 250 سال در قلب بازار تهران به جای آنکه برطرف کننده تغذیه روحی و معنوی بازدیدکنندگان باشد عملاً به محلی برای صرف غذای جسم تبدیل شده است.

شاید بتوان گفت تنها جایی از این کتابخانه که نام کتاب را یدک می‌کشد کافه کتابی است که گویی فقط برای خالی نبودن عریضه و تظاهر به وجه فرهنگی این خانه ایجاد شده است.

گذشته از آن نیز در اتاق اختصاصی حاج حسین ملک جواهرفروشی احداث شده و برخی از افراد تحت عنوان خیریه قسمتی از این خانه را محل فروش لباس کرده‌اند.

به عبارتی امروز این امانت حاج حسین نه رد و نشانی از وجه فرهنگی و گردشگری دارد و نه نشانی از وقف حاج حسین ملک در آن مشاهده می‌شود و در واقع به بنگاهی برای درآمدهای پنهان مدیریت کتابخانه تبدیل شده است.

این اقدام مسئولین خانه ملک اساساً خارج از عرف و مباحث شرعی است؛ چراکه مرحوم حاج حسین آقا ملک در وقف‌نامه‌های کتابخانه و موزه ملی ملک صراحتاً قید کرده است که نباید از خانه وقفی وی در بازار طهران استفاده انتفاعی و درآمدزا شود و این خانه باید ابدالدهر کتابخانه و موزه باشد.

اگر هم به بهانه سود رساندن به کتابخانه و موزه ملک است، تعطیل بودن کارگاه‌های مرمت و وضعیت بد حفظ و نگهداری از آثار خطی بی‌نظیر این مجموعه ناقض این احتمال است.

سایه سنگین نابودی بر سر خانه "حکیم تهران"