کدام مصوبات دولت برای توسعه سیستان و بلوچستان پس از 20 سال بر روی زمین ماند؟

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، مقام معظم رهبری در سخنرانی خود در دیدار با مردم سیستان و بلوچستان به مصوبات سفر خود به این استان که اواخر سال 1381 انجام شده بود، اشاره کردند و گفتند: «اگر دولت‌ها به آن مصوباتی که در اوائل دهه 80 که بنده آمدم بلوچستان عمل می‌کردند، امروز چهره‌ی استان فرق می‌کرد».

ایشان در ادامه گفتند: در این حوزه بعضی دولت‌ها تنبلی و بی‌توجهی کردند. امروز بحمدالله مشغولند، کار می‌کنند، تلاش می‌کنند. بنده امیدوارم و ان‌شاءالله که این امید به نتیجه برسد.

جزئیات 26 مصوبه توسعه سیستان و بلوچستان با بودجه 104 میلیارد تومانی

لازم به ذکر است، در همان زمان سفر استانی مقام معظم رهبری به استان سیستان و بلوچستان در اسفند ماه سال 1381، جلسه‌ای با حضور مسئولان عالی کشور از جمله رئیس‌جمهور، معاون اول رئیس جمهور، 13 نفر از وزیران‌، دبیر شورای عالی امنیت ملی‌، رئیس سازمان صدا و سیما، رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی‌، رئیس کل بانک مرکزی‌، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح‌، فرماندهان عالی‌رتبه نظامی و انتظامی و مسئولان دستگاه‌های مختلف و استاندار و نمایندگان ولی‌فقیه در استان سیستان و بلوچستان حضور داشتند.

در این جلسه مصوبات متعددی در نظر گرفته شد و مقرر شد تا بودجه‌ای معادل 104 میلیارد تومان (برای بازه زمانی 3 ساله) جهت اجرای این مصوبات تخصیص پیدا کند.

جدول مصوبات مربوط به این جلسه به شرح زیر است:

رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی وقت در این جلسه با اشاره به طرح‌های دولت برای توسعه استان سیستان و بلوچستان گفته بود که بر اساس تصمیماتی که در پی سفر رهبر معظم انقلاب به سیستان و بلوچستان اتخاذ شده است در سه سال آینده در مجموع 1040 میلیارد ریال صرف رفع محرومیت‌ها و اجرای طرح‌های عمرانی‌، اقتصادی‌، بهداشتی‌، فرهنگی این استان خواهد شد. 550 میلیارد ریال از این مبلغ از بودجه عمومی دولت‌، 38 میلیارد ریال از بودجه دفتر مناطق محروم‌، 280 میلیارد ریال از محل تسهیلات بانکی و 80 میلیارد ریال آن از بودجه دستگاه‌های اجرایی تأمین خواهد شد ضمن آنکه دفتر مقام معظم رهبری نیز مبلغ 90 میلیارد ریال به اجرای طرح‌های محرومیت زدایی در استان اختصاص داده است. احداث کارخانه سیمان‌، اجرای طرح چاه‌نیمه چهارم‌، احداث کتابخانه مرکزی دانشگاه‌، راه‌اندازی شبکه استانی سیما، اجرای طرح آبیاری تحت فشار، ایجاد و اصلاح شبکه‌های آبرسانی‌، احداث زمین‌های ورزشی‌، خانه‌سازی برای محرومان‌، ایجاد استخرهای پرورش میگو و برق رسانی به روستاها، از جمله طرح‌های پیش‌بینی شده برای کاهش محرومیت‌ها در سیستان و بلوچستان است‌.

جزئیات 5 مصوبه مهمی که روی زمین ماند

با وجود اعلام جزئیات منابع در نظر گرفته شده برای اجرای مصوبات این سفر استانی که بیش از 20 سال قبل برگزار شد اما شاهد هستیم مصوبات مهمی مانند استفاده از طرفیت بندر چابهار در دریای عمان و توجه ویژه به اهمیت فراوان این منطقه در ارتباط ایران با اقتصاد و تجارت جهانی به عنوان دروازه تجارت کشور با مناطق شرقی جهان و قاره آسیا، ایجاد منطقه ویژه تجاری در زابل‌، آغاز طرح گازرسانی به استان‌، اجرای طرح آبیاری تحت فشار و سرمایه‌گذاری روی مرز دریایی طولانی و همجواری با دو کشور پاکستان و افغانستان و استفاده از ظرفیت ترانزیتی استان اجرایی نشده یا به طور ناقص اجرا شده است.

عدم توسعه بندر چابهار مطابق انتظارات

هر چند که طی سال‌های گذشته و با قرارداد مشترک با کشور هند سرمایه‌گذاری‌های محدودی در این بندر صورت گرفت که براساس این سرمایه‌گذاری برخی تجهیزات در این بندر راهبردی نصب شد اما این سرمایه‌گذاری تداوم پیدا نکرد و همین مسئله سبب شده است تا بندر چابهار از مسیر توسعه‌ای که قرار بود متناسب با جایگاه خود داشته باشد جامانده است.

منطقه ویژه تجاری زابل پس از 20 سال اجرایی نشد!

با وجود اینکه طی چند سال اخیر چندین منطقه آزاد و منطقه ویژه تجاری به مجموعه مناطق آزاد کشور اضافه شده است، به نحوی که حتی انتقاداتی نسبت به تعدد بالا و بهره‌وری پایین این مناطق ایجاد شد، همچنان خبری از منطقه ویژه تجاری زابل نیست. شاید بتوان گفت که یکی از مصوباتی که انتظار می‌رفت به نتیجه برسد همین مصوبه بود که تا کنون اجرایی نشده است.

تکمیل نشدن طرح گازرسانی به استان سیستان و بلوچستان

طی سال‌های اخیر بارها شنیده‌ایم که دولت‌های مختلف از اجرای طرح گازرسانی به زاهدان و مناطق دیگر استان سیستان و بلوچستان سخن گفتند حتی در دولت قبل وعده رسیدن گاز به زاهدان داده شد با این وجود تاکنون این پروژه تکمیل نشده است.

فراهم نشدن زمینه کشاورزی نوین در بخش عمده‌ای از مناطق استان

یکی از مصوبات سفر استانی سال 1381 رهبر انقلاب به استان سیستان و بلوچستان اجرای طرح‌های آبیاری تحت فشار برای افزایش بهره‌وری در حوزه کشاورزی با توجه به خشکسالی و کمبود منابع آبی در این استان بود. با وجود اینکه رئیس سازمان مدیریت وقت اعلام کرده بود که منابعی برای این حوزه نیز در نظر گرفته شد اما در نهایت مناطق بسیار محدودی در این استان به تجهیزات آبیاری مدرن مجهز شدند.

با توجه به شرایط اقلیمی کشور امروزه اجرای طرح‌های آبخیزداری مورد توجه دولت سیزدهم قرار گرفته است اما بخش عمده مشکلات در این زمینه هزینه‌های بالای تجهیزات برای کشاورزان است.

عدم توسعه سواحل مکران با وجود تاکیدات متعدد مقام معظم رهبری

یکی از مصوبات مهمی که از سال 1381 به آن توجه کافی نشد، سرمایه‌گذاری روی مرز دریایی طولانی و همجواری با دو کشور پاکستان و افغانستان و استفاده از ظرفیت ترانزیتی بود. مقام معظم رهبری طی سال‌های اخیر نیز بر توسعه سواحل مکران تاکید داشتند. با این وجود این مناطق آنطور که باید توسعه پیدا نکرده است.

بخشی از اقداماتی نیز که تا کنون در حوزه سواحل مکران صورت گرفته است از سوی نهادهای نظامی از جمله ارتش جمهوری اسلامی ایران صورت گرفته است. در حال حاضر نیز مجموعه‌ای تحت عنوان شورای توسعه مکران که از نهاد مختلف تشکیل شده است وظیفه پیگیری پروژه‌های توسعه‌ای مکران را بر عهده گرفته است.

چرا اجرای پروژه راهبردی کریدور شمال - جنوب بر زمین ماند؟

توسعه بندر چابهار، راه آهن و راه‌های استان سیستان و بلوچستان همگی بخشی از پازل کریدور شمال - جنوب هستند. توسعه چنین کریدوری نیازمند اجرای مجموعه‌ای پروژه‌های عمرانی است که نیازمند منابع زیادی است. باید به این نکته توجه داشت که این پروژه در حقیقت یک پروژه ملی است و نمی‌توان با وجود عمرانی استانی انتظار داشت تا پروژه به نتیجه برسد. بنابراین لازم است با یک نگاه ملی، تامین مالی پروژه‌های مرتبط با کریدور شمال - جنوب به طور جدی‌تری در دستور کار دولت و سازمان برنامه و بودجه قرار بگیرد.

در حقیقت باید گفت که مسئله تامین بودجه عمرانی وجه مشترک اکثر مصوباتی است که از 20 سال گذشته تا کنون اجرا نشده و یا به طور ناقص اجرا شده است؛ به مانند چند هزار پروژه عمرانی که در سایر استان‌ها با شرایط مشابهی مواجه هستند. یکی از نکات مثبتی که طی دو سال اخیر دیده شد این بود که دولت بودجه عمرانی را با درصد بالایی پرداخت کرد که طی چند سال پیش از آن کمتر سابقه داشت. این مسئله می‌تواند به اجرای سریعتر پروژه‌های عمرانی به ویژه پروژه‌هایی که در استان سیستان و بلوچستان اهمیت راهبردی دارند کمک کند.