کشف عجیب در عراق؛ یک سازه مدفون در سلیمانیه / ماجرا چیست؟

باستان‌شناسان با کاوش در عراق بقایای ساختمانی 5 هزار ساله را کشف کرده‌اند که احتمال دارد به عنوان «فضای آیینی» یا معبدی برای نیایش مورد استفاده قرار گرفته باشد. «لایو ساینس» نوشت، این سازه مدفون در ماه سپتامبر در محوطه باستانی «کانی شای» (Kani Shaie) واقع در استان سلیمانیه در شمال عراق، در دامنه رشته‌کوه زاگرس شناسایی شد. در بیانیه گروه باستان‌شناسی آمده است: «اگر مشخص شود این بنا واقعا ماهیتی یادمانی دارد، موضوعی که اکنون در حال بررسی جزئیات آن هستیم، این کشف می‌تواند درک ما از رابطه تمدن اوروک با مناطق پیرامونی را دگرگون کند.»

بر اساس برآوردهای اولیه، قدمت این سازه به حدود 3300 تا 3100 پیش از میلاد می‌رسد؛ یعنی دوران «اوروک»، عصری که نام خود را از شهر باستانی «اوروک» در جنوب بین‌النهرین گرفته است. شهر باستانی اوروک حدود 80 هزار نفر جمعیت داشت و مساحتی حدود 400 هکتار را دربر می‌گرفت. این شهر با شبکه‌ای از خیابان‌ها و بخش‌هایی برای کارکردهای مختلف، از جمله نواحی اداری و مسکونی، سازمان یافته بود. این توصیف بر اساس کتاب مهم «هانس نیسن» باستان‌شناس آلمانی، با عنوان «تاریخ آغازین خاور نزدیک باستان» (انتشارات دانشگاه شیکاگو، 1988) است. رهبران کاوش اعلام کردند که این سازه در بخش بالایی تپه‌ای در محوطه «کانی شای» پیدا شده و سبک معماری آن نشان می‌دهد که احتمالا بنایی رسمی بوده و شاید به عنوان «فضای آیینی» یا معبدی برای عبادت استفاده می‌شده است.

مُهر استوانه‌ای و زیوری از طلا

باستان‌شناسان همچنین قطعاتی از یک آویز طلایی پیدا کرده‌اند که ممکن است نشانه‌ای از نمایش اجتماعی ثروت در آن جامعه باشد. افزون بر آن، چندین «مُهر استوانه‌ای» مربوط به دوره اوروک نیز کشف شده که با امور اداری و قدرت سیاسی ارتباط داشته‌اند. گروه پژوهشی همچنین «مخروط‌های دیواری» باستانی را یافته است، تزئیناتی ساخته‌شده از مخروط‌های سفالی یا سنگی که با نوک در گچ تازه دیوار فرو می‌رفتند و سپس سطح تخت آن‌ها رنگ‌آمیزی می‌شد. این کار جلوه‌ای موزاییکی با طرح‌های هندسی مانند مثلث و زیگزاگ بر دیوار ایجاد می‌کرد. طبق گفته پژوهشگران، وجود این تزئینات گواهی دیگر بر آن است که این ساختمان، بنایی «عمومی یا آیینی» بوده است. محوطه کانی شای حدود 480 کیلومتر (نزدیک به 300 مایل) شمال شهر اوروک قرار دارد، فاصله‌ای که حدود 15 روز پیاده‌روی زمان می‌برد. یافته‌های تازه نشان می‌دهند این منطقه در دوره اوروک برخلاف تصور پیشین، ناحیه‌ای حاشیه‌ای نبوده، بلکه بخشی از شبکه‌ای گسترده از پیوندهای فرهنگی و سیاسی بوده که سراسر میان‌رودان باستان را دربر می‌گرفت. در بیانیه پژوهشگران آمده است: «کانی شای مهم‌ترین محوطه باستان‌شناسی شرق رود دجله برای درک توالی سکونت انسان از اوایل عصر برنز تا هزاره سوم پیش از میلاد به‌شمار می‌آید.»

تمدن اوروک باستان

کاوش‌های باستان‌شناسی در این منطقه از سال 2013 آغاز شده و شواهدی از سکونت انسان از دوران مس‌سنگی، از حدود 6500 پیش از میلاد تا حدود 2500 پیش از میلاد به‌دست آمده است. «اوروک» (که امروزه «ورکه» در جنوب عراق نام دارد) احتمالا نخستین شهر جهان بوده و تأثیر عمیقی بر تمدن‌های سومری و سپس دیگر فرهنگ‌های میان‌رودان گذاشته است. مردم اوروک را بنیان‌گذاران خط میخی و احتمالا نخستین نظام نوشتاری جهان می‌دانند که هزاران سال در سراسر بین‌النهرین به‌کار می‌رفت. آن‌ها همچنین نخستین شکل از عددنویسی را پدید آوردند که ظاهرا برای ثبت محصولات کشاورزی استفاده می‌شد. تمدن «اوروک» همچنین الگوی نخستین «زیگورات» ها را بنیان نهاد که نوعی سازه پله‌پله است که بعدها به‌عنوان معبد در تمدن‌های بین‌النهرینی رواج یافت و احتمالا نخستین جایی بود که روحانیان با لباس‌ها و نمادهای مذهبی ویژه از سایر مردم متمایز می‌شدند.

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.