کم‌عیارهایی که جذاب می‌شوند
برخی استان‌های کشور با در اختیار داشتن این ذخایر می‌توانند نقش مهمی در افزایش تولید فولاد و همچنین توسعه صادرات این محصول ایفا کنند.
تامین نیاز واحدهای فولادی در بخش مواد اولیه و عقب‌ماندگی در اکتشافات، باعث شد تا ذخایر هماتیتی بیش از پیش موردتوجه معدنی‌ها قرار بگیرد و برنامه‌ها برای فعال‌سازی این معادن در دستور کار قرار بگیرد، البته فاصله قیمتی این ذخایر با سنگ‌آهن پرعیار باعث می‌شود تا سرمایه‌گذاران تمایل چندانی برای ورود به این حوزه نداشته باشند، اما باتوجه به بحران تامین مواد اولیه لازم است تا دولت مشوق‌های لازم برای بهره‌برداری از این ذخایر را ایجاد کند.
تامین مواد اولیه برای صنعت فولاد در سال‌های اخیر به یکی از چالش‌های جدی تبدیل شده است که می‌تواند برنامه‌های تولیدی در سال‌های پیش‌رو را تحت‌تاثیر قرار دهد. این موضوع علاوه بر آنکه برای فعالیت واحدهای فولادی یک تهدید محسوب می‌شود، می‌تواند در اشتغالزایی شکل‌گرفته در صنعت فولاد هم اثرگذار باشد.
به‌گزارش صمت، بدون شک راهکار اصلی برای حل این چالش، توسعه اکتشافات و حرکت به‌سمت بهره‌برداری از ذخایر موجود در عمق است که متاسفانه در سال‌های گذشته فعالیت جدی در این زمینه انجام نگرفته، البته وزارت صمت با تاکید بر جبران عقب‌ماندگی در این بخش به‌دنبال توسعه اکتشافات است.
اما در این بین، بهره‌برداری از ذخایر کم‌عیار نیز می‌تواند راهکاری برای تامین مواد اولیه باشد. ذخایر سنگ‌آهن هماتیتی می‌تواند با پرعیارسازی به کمک صنعت فولاد بیاید. در واقع با توسعه تکنولوژی‌ها در بخش فرآوری می‌توان نیاز بخش فولاد را از این مسیر هم تامین کرد، اما در سال‌های گذشته به‌دلیل دسترسی به ذخایر پرعیار آن هم در سطح، مسئولان و فعالان بخش معدن کمتر به فکر بهره‌برداری از این ذخایر بوده، حالا با جدی شدن موضوع تامین مواد اولیه، بهره‌برداری از ذخایر هماتیتی نیز جدی‌تر شده و برخی استان‌ها از جمله استان هرمزگان نیز در این زمینه فعالیت خوبی داشته‌اند.
پرعیارسازی، یک مسئله اقتصادی
در این‌باره سعید عسگرزاده، دبیر انجمن سنگ‌آهن ایران به‌تازگی اظهار کرده است: موضوع پرعیارسازی و استفاده از سنگ‌آهن‌های هماتیتی یک مسئله اقتصادی است و اگر روزی شرایط به‌گونه‌ای شود که بتوانیم به‌سراغ آنها برویم، شاید تا 2برابر افزایش ظرفیت در حوزه سنگ‌آهن داشته باشیم.
وی ادامه داد: اگر به نقطه‌ای برسیم که با راهکارهایی مثل ارتقای بهره‌وری، امکان رقابت با سنگ‌آهن وارداتی باشد، در این صورت تا مدت‌ها سنگ‌آهن موجود در کشور می‌تواند پاسخگوی نیاز صنعت فولاد باشد، اما تحلیل شرایط حاضر این صنعت نشان می‌دهد که از لحاظ قیمتی هنوز فاصله زیادی با دیگر کشورها داریم.
اقتصادی شدن ذخایر هماتیتی
در واقع اصلی‌ترین مسئله برای بهره‌برداری از ذخایر هماتیتی، اقتصادی شدن این ذخایر است. با افزایش نرخ در این بخش می‌توان شاهد ورود سرمایهگذاری و فعال شدن معادن هماتیتی باشیم که نقشی پررنگی در تامین مواد اولیه برای فولادیها ایفا می‌کنند، البته بهره‌برداری از این ذخایر باید، پیش از آنکه به مرحله بحران برسیمُ آغاز شود و تکنولوژی‌های موردنیاز برای پرعیارسازی در اختیار معدنکاران قرار بگیرد.
دبیر انجمن سنگ‌آهن ایران گفت: اکنون در استان مرکزی مدیریت موضوع احیای واحدهای کوچک‌مقیاس از سوی ایمیدرو به انجمن سنگ‌آهن سپرده شده و تاکنون 3 واحد سنگ‌آهن هماتیتی در این استان به‌بهره‌برداری رسیده است. عسگرزاده افزود: با در نظر داشتن معادن هماتیتی در استان هرمزگان و ظرفیت‌های استان مرکزی، پیش‌بینی می‌شود بیش از یک میلیارد تن ذخیره سنگ‌آهن هماتیتی در این 2 منطقه وجود داشته باشد. مشکل اینجا است که تا وقتی که سنگ‌آهن ارزان و بدون دردسر در اختیار و دسترس واحدها قرار می‌گیرد، کسی به‌سراغ معادن هماتیتی نمی‌رود.
همکاری بیشتر واحدهای فولادی
شاید در این بخش، نیازمند همکاری بیشتر واحدهای فولادی باشیم. ورود فولادیها به بخش معدن، کمابیش از سال‌های گذشته آغاز شده و امروز شرکت‌های بزرگ فولادی با ایجاد معاونت معدنی، پروژه‌های مختلفی در بخش معدن در دستور کار دارند. نقطه آغازین این موضوع هم جایی است که شرکت‌های معدنی برای تکمیل زنجیره ارزش به‌سراغ ایجاد واحدهای فولادی بروند. این موضوع می‌توانست تامین سنگ‌آهن برای واحدهای فولادی را نسبت به گذشته سخت کند، زیرا تامین نیاز این واحدها در اولویت بود و پس از آن، بخشی از محصول تولیدی را به بازار عرضه می‌کردند.
سرمایهگذاری فولادیها در معادن
حال که در چند سال اخیر، ورود فولادیها به بخش معدن اجرایی شده، می‌توانند با سرمایهگذاری در این معادن، علاوه بر افزایش بهره‌برداری از ذخایر معدنی، برای تامین نیاز خود نیز برنامه‌ریزی کنند.
عسگرزاده تصریح کرد: هماتیت یکی از فراوان‌ترین انواع سنگ‌آهن است که از معادن مختلف استخراج شده و به‌همین‌خاطر ویژگی و خواص متفاوتی دارد. در گذشته، بسیاری از معادن سنگ‌آهن هماتیت کشور به‌علت نبود فناوری به‌درستی مورداستفاده قرار نگرفته و به ظرفیت بالا نرسیده است.
به‌گفته دبیر انجمن سنگ‌آهن ایران، در قیاس با سنگ‌آهن وارداتی اگر ما به نقطه‌ای برسیم که وضعیت بهره‌وری و رقابت‌پذیری در صنعت زنجیره آهن و فولاد بتواند با سنگ‌آهن وارداتی و دنیا رقابت داشته باشد، در آن نقطه شک نکنید که وضعیت سنگ‌آهن ایران به‌حدی است که می‌تواند جوابگوی بخش فولاد باشد و تناسب عرضه و تقاضا برقرار شود. اما حالا فعالیت‌های انجام‌شده در استانی همچون هرمزگان، می‌تواند این استان را در بحث تولید فولاد پیشگام کند. این در حالی است که این استان باتوجه به نزدیکی به آب‌های آزاد می‌تواند، حجم صادرات فولاد خود را افزایش داده و نقش مهمی در توسعه صادرات غیرنفتی داشته باشد. در این بین، واحدهای فولادی شاخص در این استان از جمله فولاد هرمزگان نیز با نگاه صادراتی به‌دنبال افزایش تولیدات خود هستند.
پیشگام در تولید فولاد کشور
استاندار هرمزگان در این‌باره اظهار کرد: هرمزگان با منابع سنگ‌آهن هماتیت، پیشگام تولید فولاد کشور خواهد شد.
مهدی دوستی، بااشاره به فرصت‌های بی‌نظیر 2 منطقه فین و رضوان تصریح کرد: دهه فجر برای این مناطق بالغ بر هزار میلیارد تومان، پروژه آماده بهره‌برداری داریم.
وی با تاکید بر چشم‌انداز تولید 55 میلیون تن فولاد تا سال 1404 در کشور، افزود: کشور به‌سمت تولید حداکثری فولاد رفته، در حالی که منابع معدنی موردنیاز مگنتی به‌اندازه کافی وجود ندارد، اما هرمزگان باوجود معادن هماتیت و ذخیره 800 میلیون تنی این سنگ‌آهن، می‌تواند گام‌های خوبی در این زمینه بردارد.
استاندار هرمزگان گفت: در حال حاضر باتوجه به ظرفیت خوب منطقه فین، رشد بازوی صنعت در کنار معدن، اتفاق بسیار مبارکی است. برای این منطقه یک بسته جامع در قالب یک پهنه 3500 کیلومتری تعریف شده که با واگذاری آن و عملیات استخراج، زنجیره تبدیلی آن نیز در استان ایجاد خواهد شد. وی بر لزوم نگهداشت مواد خام معدنی هرمزگان درون استان و تشکیل زنجیره‌های تبدیلی تاکید داشت و ادامه داد: برنامه داریم فین را به‌سمت صنعتی شدن سوق دهیم و زیرساخت‌های موردنیاز برای تحقق این امر نیز ایجاد خواهد شد.
سخن پایانی
امروز که بستر برای بهره‌برداری از این ذخایر وجود دارد، باید دولت با همراهی بخش خصوصی، استخراج سنگ‌آهن هماتیتی را اقتصادی کرده تا بتواند بخشی از چالش تامین مواد اولیه را حل کند. این موضوع علاوه بر آنکه نیاز تولیدکنندگان فولاد را تامین می‌کند، می‌تواند اشتغالزایی جدید را در بخش معادن در استان‌های مختلف از جمله استان هرمزگان ایجاد کند.
از سویی دیگر، توسعه صنعت فولاد در این استان، باتوجه به فرصت مناسب در بخش صادرات، می‌تواند سهم صنعت فولاد در ارزآوری برای کشور را افزایش دهد. در واقع این موضوع به توسعه همه‌جانبه در استان هرمزگان منجر شده و به‌نفع بخش معدن خواهد بود.