گردشگری صنعتی خواب آلود که بیدارش باید کرد
تهران - ایرنا - ایران کشوری با بیش از 1/5 میلیون متر مربع مساحت دارای میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری منحصر به فرد و غیر قابل جایگزینی است که از گذشته دور تاکنون از ارزش و احترام خاصی برخوردار است اما جای تامل دارد صنعتی که می‌تواند سبب شکوفایی اقتصاد و توسعه همه جانبه شود چرا مورد بی‌مهری است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری هر کشوری در حقیقت در بر گیرنده فرهنگ هر ملت و رکن اساسی مردم به شمار می‌روند که از جوهره و اصل فرهنگ هر قوم تشکیل شده و بیانگر هویت ملی و فرهنگی کشورها تلقی می شود.
در این میان جای تامل دارد صنعتی به این مهمی که می توان با توسعه آن سبب جذب هر چه بیشتر توریست شده و در نهایت ارزآوری و شکوفایی اقتصادی را به دنبال داشته باشد چرا طی سال‌های گذشته تاکنون مورد بی مهری قرار گرفته و به آن توجه خاصی نشده است که امید دارد در دولت مردمی سیزدهم با ارائه راهکارهای مناسب توسط مسئولان امر شاهد شکوفایی این صنعت ارزشمند باشیم.
بر همین اساس ارتقاء جایگاه صنعت گردشگری در برنامه‌های کلان توسعه کشور و مشخص کردن سهم آن در رشد اقتصاد ملی از یک سو، و افزایش زمینه مشارکت و سرمایه گذاری مردم و همراهی بخش خصوصی در طرح های حوزه گردشگری از سوی دیگر می تواند به رونق و توسعه این صنعت در دوران پساکرونا کمک کرده و نقش بسزایی ایفاء کند.
همچنین سند تحول دولت که به توجه همزمان به گردشگری داخلی در کنار جذب گردشگر خارجی تاکید دارد و توسعه گردشگری خانوادگی را هدف قرار داده در این چارچوب می تواند راه گشا بوده و محرک موتور گردشگری به عنوان صنعت پیشران اقتصادی باشد.
ایران و توسعه گردشگری
در این ارتباط فریبا ملکی یکی از مدرسان دانشگاه گردشگری در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: ایران با داشتن آثار تاریخی، هنری، مذهبی و معماری فراوان و همچنین جاذبه‌های متعدد طبیعی و فرهنگی و اقلیم چهار فصل جایگاه بسیار بالایی در جذب گردشگران داخلی و خارجی دارد.
ملکی با تاکید بر اینکه کشور ما به دلیل موقعیت مناسب و دسترسی از دو سمت به دریا و طبیعت متنوع شامل جنگل، دره، غار، رودخانه، دریاچه، کوهستان و غیره شرایط بسیار خوبی برای انواع زیر مجموعه‌های گردشگری به خصوص اکوتوریسم و گردشگری ماجراجویانه دارد.
وی با بیان اینکه گردشگری در ایران، یکی از زیباترین و در عین حال در دسترس‌ترین رویدادی است که می‌توان آن را با کمترین هزینه برپا کرد و بیشترین درآمد را از طریق آن کسب کرد، افزود: اگر این پتانسیل جایگاه اصلی و واقعی خود را در تمامی شهرها و روستاهای ایران پیدا کند، و به صورت ملموس در جامعه نمود پیدا کند، یعنی توانسته‌ایم در امر آگاهی رسانی و بسترسازی اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در زمینه جذب گردشگر داخلی فعال عمل کرده و با فراهم کردن امکانات جدید در زمینه جذب گردشگر خارجی نیز به خوبی اقدام کنیم.
گردشگری سلامت در گذشته و اکنون استاد دانشگاه گردشگری ادامه داد: گردشگری سلامت، گردشگری و سلامت نیست بلکه گردشگری برای سلامت است. این که فردی با هدف بهبود سلامت خود، انجام عمل جراحی درمانی یا زیبایی یا دریافت سایر خدمات سلامت و تندرستی به کشور دیگری سفر کند! واضح است که انجام مراقبت‌های پزشکی در کشوری دیگر در ارتباط مستقیم با فعالیت‌های گردشگری است. چرا که بیمار به محیط فرهنگی جدیدی وارد شده و تمایل به بازدید از شهر و جاذبه‌های توریستی و تفریح و خرید سوغاتی نیز دارد.
گردشگری سلامت از دیدگاه سازمان جهانی گردشگری
نویسنده مقالات و کتب گردشگری اظهار داشت: استفاده از خدماتی که به بهبود یا افزایش سلامتی و افزایش روحیه فرد (با استفاده از آب‌های معدنی، آب و هوا یا مداخلات پزشکی) منجر می‌شود و در مکانی خارج از محل سکونت فرد که بیش از 24 ساعت فاصله داشته و به طول می‌انجامد از دیدگاه سازمان جهانی گردشگری، گردشگری سلامت می نامند.
گذری کوتاه بر انگیزه سفر بیماران کشورهای خارجی
ملکی افزود: با نگاهی بر تاریخچه‌ی صنعت گردشگری سلامت، می‌بینیم که این صنعت در گذشته به سفر بیماران از کشورهای کمتر توسعه یافته به کشورهای پیشرفته برای دریافت درمان‌هایی که در سرزمین مبدأ وجود نداشت، اطلاق می‌شد. اما امروزه شاهد تغییرات کمی و کیفی چشم‌گیری در این نوع سفر هستیم. حالا مردم برای دسترسی به خدمات پزشکی و درمانی، از کشورهای غنی‌تر و ثروتمندتر به کشورهای کمتر توسعه یافته سفر می‌کنند.
مدرس دانشگاه گردشگری تصریح کرد: این تغییر الگو بیشتر به دلیل هزینه‌های پایین درمان، در دسترس بودن پروازهای کم‌هزینه، دوره‌ی کوتاه انتظار برای دریافت خدمات پزشکی، افزایش بازاریابی و در نتیجه دسترسی به اطلاعات آنلاین روی داده است. از این روی هم اکنون شاهد این هستیم که گردشگران سلامت زیادی از کشورهای پیشرفته غربی مانند ایالات متحده، کانادا و اروپای غربی به دنبال انجام امور درمانی در آسیا و آمریکای لاتین هستند.
وی ادامه داد: به‌طور کلی، زمان کوتاه و سریع معالجه، کیفیت درمان، تکنولوژی پیشرفته درمانی، پزشک مجرب، قیمت مناسب، رفت و آمد آسان و بدون دغدغه و گاهی جاذبه‌های گردشگری کشور مقصد انگیزه‌های اصلی سفرهای پزشکی بیماران مختلف هستند.
گردشگری سلامت تنها گردشگری پزشکی نیست، انواع دیگری هم دارد
بانوی فعال حوزه گردشگری کشور اظهار داشت: گردشگری سلامت را می‌توان از جهات مختلف طبقه‌بندی کرد. در اولین طبقه‌بندی، این نوع سفر در سه نوع برون‌مرزی، ورودی و داخلی دسته‌بندی می‌شود.
آثار و کارکردهای گردشگری استاد دانشگاه گردشگری گفت: گسترش گردشگری را نه تنها باید موجب رونق اقتصادی، بلکه باید موجب گسترش روابط بین‌المللی، همزیستی مسالمت‌آمیز، استحکام دوستی‌ها و گسترش صلح و امنیت جهانی دانست. به علاوه، گردشگری در سطح بالای اقتصادی و اجتماعی آن باعث شکوفا شدن ذوق و استعداد و ارتقای آموزش در همه زمینه‌ها می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه گردشگری عامل نیروی موثر در کاهش فقر، اشتغال‌زایی و برقراری عدالت اجتماعی است، اظهار داشت: توسعه گردشگری بخشی از اعتبارات لازم را برای بهبود بخشیدن به خدمات و تسهیلات جوامع محلی تامین می‌کند. اگر منافع گردشگری در سطح جوامع و مناطق یک کشور به درستی توزیع شود، سطح زندگی مردم را بهبود می‌بخشد.
بانوی فعال حوزه گردشگری با بیان اینکه توسعه گردشگری سبب شتاب گرفتن شهرنشینی در مفهوم مثبت آن و توسعه روستایی و جلوگیری از سیل مهاجرت روستاییان به سمت شهرها و مراکز استانها خواهد شد، افزود: نحوه‌ی برخورد ما با توریست درمانی چه در کسوت شرکت تسهیل گر گردشگری سلامت چه در کسوت پزشک، پرستار، مترجم یا حتی واسطه و همچنین نحوه‌ی سیاست‌گذاری مقامات دولتی تعیین‌کننده‌ی مسیر رشد و دست‌یابی به نفع جمعی ما از طریق این صنعت است.
ملکی ادامه داد: در این میان ایجاد زیر ساخت‌های مناسب و تمرکز بر ارائه خدمات درمانی باکیفیت از یک سو و مسئولیت پذیری تک تک افراد حاضر در فرایند مدیکال توریسم از سویی دیگر سبب ترقی و پیشرفت درخشان این مرز و بوم و توریسم درمانی در ایران می‌شوند.
ایران و توسعه‌ی گردشگری وی با تاکید بر اینکه کشور ما ایران با داشتن آثار تاریخی، هنری، مذهبی و معماری فراوان و همچنین جاذبه‌های متعدد طبیعی و فرهنگی و اقلیم چهار فصل جایگاه بسیار بالایی در جذب گردشگر دارد، افزود: گردشگری در ایران، یکی از زیباترین و در عین حال در دسترس‌ترین رویدادی است که می‌توان آن را با کمترین هزینه برپا کرد و بیشترین درآمد را از طریق آن کسب کرد.
نویسنده کتاب گردشگری فرهنگی اورامانات (غرب کشور) اظهار داشت: اگر این پتانسیل جایگاه اصلی و واقعی خود را در تمامی شهرها و روستاهای ایران پیدا کند، و به صورت ملموس در جامعه نمود پیدا کند، یعنی توانسته‌ایم در امر آگاهی رسانی و بستر سازی اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی در زمینه توسعه گردشگری گام مهمی برداریم.
چشم اندازی از صنعت گردشگری سلامت ملکی ادامه داد: صنعت گردشگری که پس از صنایع نفت و خودروسازی در رتبه‌ی سوم قرار داشته، تأثیرات مثبتی بر اقتصاد کشورها از طریق ارزآوری دارد. با گذر زمان و پیشرفت این صنعت، شاخه‌های مختلفی از گردشگری هم‌چون گردشگری ورزشی، مذهبی وسلامت پدید آمده‌اند. آن چه میان این شاخه‌ها تفاوت ایجاد کرده انگیزه‌ی افراد از گردشگری و چرایی سفر آن‌ها است.
وی گفت: به‌طور متوسط درآمد حاصل از توریسم درمانی برای کشورها بیش از 3 برابر توریسم معمولی است. رشد چشم‌گیر و افزایش محبوبیت توریسم پزشکی توجه سیاست‌گذاران، رسانه‌ها و سرمایه‌گذاران را جلب کرده است. این صنعت، کم‌هزینه ولی پردرآمد است و آینده‌ای بسیار روشن‌تر از تصور دولت‌ها پیش رو دارد.
توسعه‌ی پایدار مدرس دانشگاه گردشگری تصریح کرد: کمیسیون جهانی محیط و توسعه در سال 1984 میلادی توسط سازمان ملل تشکیل شد. این کمیسیون بیانیه‌ای را منتشر کرد با عنوان «آینده‌ی مشترک ما Our Common Future» که طی آن تعریف مشخصی برای توسعه‌ی پایدار ارائه کرد: «توسعه‌ای که بتواند نیازهای نسل فعلی را برآورده کند بدون آنکه توانایی نسل‌های آتی را در تامین نیازهایشان به مخاطره اندازد.»
بانوی فعال حوزه گردشگری بیان داشت: توسعه‌ی پایدار گردشگری با تاکید بر سه اصل اقتصاد، اجتماع و محیط زیست بنا شده که برقراری توازن بین این سه رکن منتج به توسعه‌ی پایدار گردشگری می‌شود. امروزه گردشگری با سرعت زیادی در حال توسعه و فراگیرشدن است، این توسعه مستلزم ضرورت آگاهی افراد از تاثیرات گردشگری بر محیط پذیرای گردشگر و اصول پایداری از جنبه‌های مختلف است. بنابراین صنعت گردشگری در عین سوددهی اقتصادی، باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که کمترین تاثیر مخرب را بر جوامع میزبان و محیط داشته باشد.
توسعه پایدار گردشگری، چرا و چگونه؟ وی با بیان اینکه گردشگری پایدار نقش به سزایی در تنظیم روابط بین مکان گردشگری و گردشگران دارد، افزود: این رابطه می‌بایست پویا و سازنده باشد تا آسیب‌های محیطی و فرهنگی را به حداقل رسانده و در نهایت رضایت بازدیدکنندگان را فراهم آورد و به رشد اقتصادی ناحیه کمک کند. توسعه‌ی گردشگری پایدار بر بهبود زنجیره عرضه تولیدات محلی، تشویق صنایع و حرفه‌های محلی، توسعه متناسب با ظرفیت زیست‌محیطی و افزایش ثبات درآمد گردشگری تاکید دارد.
جایگاه صنعت گردشگری در جوامع امروزی ملکی با اشاره به اینکه امروزه صنعت گردشگری بیش از پیش پیشرفت کرده و به جایگاه واقعی خود نزدیک شده است، ادامه داد: دولت‌ها و جوامع امروزی به اهمیت این صنعت و جایگاه مهم آن در مسائل سیاسی و اقتصادی پی برده‌اند و می‌توان این صنعت را جز پنج صنعت اول، مهم و پولساز جهان برشمرد.
وی با تاکید بر اینکه توسعه پایدار یعنی مراقبت از منابع برای نسل های آینده و استفاده مناسب از مسایل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و هر شهروند باید مسئول محیط پیرامون خودش باشد، گفت: بحث توریسم درمانی پتانسیل و موقعیت شهرها با توجه به درمان بیماری وارد شدن افراد خارجی برای مداوا و توسط لیدرها سبب ایجاد امنیت و استفاده درست از خدمات گردشگری نیز خواهد شد.
سخن آخر مدرس دانشگاه گردشگری تصریح کرد: راهبرد گردشگری پایدار در دنیای امروز، رهیافت جامعه‌ای است که خواهان رشد بلندمدت صنعت گردشگری بدون اثرات مخرب بر زیست‌بوم‌های طبیعی است و بر این نکته تاکید دارد که در قالب توسعه گردشگری، انسان قادر خواهد بود که جوانب خاصی از محیط را در جهت مثبت یا منفی دستکاری کند.
ملکی با بیان اینکه توجه به عوامل یاد شده و بکارگیری آن در تدوین برنامه جامع گردشگری می‌تواند به توسعه پایدار صنعت گردشگری در ایران کمک کند، گفت: در این ارتباط می بایست با حضور در دوره‌ی راهنمایان ایرانگردی و جهانگردی با مفاهیم اکوتوریسم و توسعه‌ی پایدار گردشگری بیشترآشنا شده و سفرهای مسئولانه‌تری را تجربه کرد.
گزارش و گفتگو از: بهروز سلطانیان
برچسب‌ها
