گزارش عملکرد معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری از زبان خانم معاون
معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده، شنبه شب میهمان برنامه صف اول با موضوع عملکرد این معاونت در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی برای خانواده بود.
انسیه خزعلی، معاون رئیس جمهور در امور زنان و خانواده، شنبه شب، میهمان برنامه صف اول با موضوع عملکرد این معاونت در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی برای خانواده بود.
مشروح این گفت و گو را در ادامه می خوانید.
ما آرام آرام به اولین سالگرد تشکیل دولت جدید یعنی دولت سیزدهم نزدیک می‌شویم. وضعیت زنان در پس از انقلاب اسلامی طی چهل سال گذشته به گونه‌ای بوده که حدود یک چهارم یعنی 25 درصد آنها به تحصیلات عالیه دست پیدا کردند. در صورتی که فقط خانم‌ها یا دختر‌هایی که در قبل از انقلاب تحصیلات دوران ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان را طی می‌کردند برآورد‌ها نشان می‌دهد چهار پنج درصد بوده، این نشان دهنده رشد افسانه‌ای هست که در این حوزه وجود دارد، اما ما اگر بخواهیم یک ارزیابی داشته باشیم از صحبت‌ها و وعده‌هایی که رئیس جمهور در دوران رقابت‌های انتخاباتی داشته تا الآن که نزدیک یک سال هنوز مانده، ولی نزدیک یک سال گذشته چقدر از آن محقق شده است؟ خزعلی: اجازه دهید در این ایام که به یاد سوگواری اهل بیت عزادار هستیم یادی کنیم از خاندان بزرگ اهل بیت؛ خاندانی که این روز‌ها هر روزی به نام هر یک از آنها و به نام هر یک از اعضای خانواده نام گذاری شده، یک روز به نام شیرخوار است، یک روز به نام نوجوان، یک روز به نام جوان، یک روز به نام سالار شهیدان حسین ابن علی (ع)، یک روز به نام ابالفضل العباس؛ برادر این خاندان و روز دیگری بعدازظهر عاشورا به نام زینب (س) رقم می‌خورد.
خاندان نمونه‌ای که نمونه عزتمندی، زیر بار ذلت نرفتن، ایستادگی و مقاومت را به عنوان الگو در همه عرصه‌های زندگی ما نمایش دادند و بحمدلله پایداری ما، پایداری ملت ما و ایستادگی ما در مقابل استکبار برگرفته از همین نگاه و از همین روحیه و از همین درس‌ها و عبرت‌هایی است که از عاشورا دریافت کردیم.
طفل، یک طور صبوری به خرج می‌دهد، مادر طفل یک طور یعنی مادر است که دارد با تعقل بر عاطفه غلبه می‌کند، نوجوان طور دیگری، کلام احلا من العسل را به کار می‌برد و جوان به گونه دیگری می‌گوید باکی از مرگ نداریم وقتی در مسیر حق هستیم.
حضرت ابالفضل العباس (ع) هم با آن شجاعت، شهامت، ایثار و از خود گذشتگی نمونه کامل برادری را به منصه ظهور می‌رساند و حسین که جای خود دارد و زینب ادامه دهنده و زنان ما از زینب یاد گرفته اند تا باوری را، صبر و مقاومت و خردورزی را که رهبر معظم انقلاب تأکید بر تدبیر و خردورزی زینب می‌کند و بحمدلله زنان ایرانی در طول این چهل سال نشان دادند که الگویشان زینب است.
در عرصه‌های مختلف در مدیریت‌هایی که داشتند، مدیریت منزل، مدیریت‌های اجتماعی، مدیریت‌های سیاسی، مدیریت‌های علمی و در صبوری و استقامت و خردورزی و در تبیین و روشنگری حق که یکی از ویژگی‌های بارزی که رهبر معظم انقلاب تأکید می‌کنند؛ تبیین‌گری حضرت زینب (س) است.
در زمینه عملکرد دولت آن‌گونه که حضرتعالی سؤال فرمودید، اگر بخواهیم بررسی کنیم که آیا عملکرد در این یک سال یا در یازده ماه گذشته به‌خصوص، چون ما معاونت زنان کمی دیرتر کار را شروع کرد، چگونه بوده، برنامه‌هایی در دست اقدام است و برنامه‌هایی که منتهی به اقدام و تصویب رسیده، ارتقای ساختار زنان که هم در ستاد زن و خانواده تصویب شد و هم در هیئت دولت مورد تصویب قرار گرفت.
یعنی 9 ماه بعد از شروع به کار دولت این قانون تصویب شد؛ مطلبی که خیلی مورد انتظار بود و خیلی مورد نیاز برای این که خانم‌ها بتوانند آن‌گونه که باید در جامعه حضور داشته باشند، تأثیر مثبت داشته باشند.
من در نخستین نشست خبری که داشتم عرض کردم دو مشکل اساسی در ساختار معاونت زنان و مشاورین وجود دارد؛ یکی این که سیاست زده است و دوم این که تشریفاتی است که قدرت عملکرد و اقدام ندارد؛ بیشتر به عنوان تشریفات و زینت المجالس از زن‌ها نام برده می‌شود لذا این‌ها را می‌خواهیم عوض کنی.
بحمدلله هم در بخش سیاسی تلاش کردیم که نگاه سیاسی و سیاست زدگی را به هر حال نگاه سیاسی وجود دارد، اما سیاست زدگی را کنار بگذاریم از همه نیرو‌ها استفاده کنیم، نگذاریم نیاز‌های اساسی زنان فدای مطامع سیاسی شود. فدای یک سری سیاست زدگی‌ها و سیاست بازی‌ها شود و همین طور بتوانیم خواسته‌های حقیقی زنان را از دل زنان بیرون بکشیم و به سمت قانونی شدن و به سمت عملی شدن ان شاء الله آنها را جهت دهی کنیم و سوق بدهیم.
همین‌طور مطلبی که اشاره فرمودید مطلبی که ریاست جمهور شاید یکی از چیز‌هایی که تأکید داشتند در زمان انتخابات؛ موضوع زنان سرپرست خانوار بود و تمرکز ما روی این موضوع قرار گرفت. زنان سرپرست خانوار یکی از مواردی است که باید به صورت ویژه حکومت به آنها بپردازد؛ یعنی تعبیر رهبر معظم انقلاب این است که این‌ها عائله حکومت هستند.
همان‌طور که می‌دانید طی ماده 80 برنامه ششم بنا بر این بوده که آیین نامه نوشته شود و تصویب شود طرح جامعی برای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار که متأسفانه انجام نشد تا پایان دولت گذشته و در 9 ماه گذشته ما بحمدلله توانستیم این را تدوین کنیم و برای کمیسیون‌های هیئت دولت جهت تصویب و مراحل بعدی بفرستیم که در چهار بخش آموزش، مشاوره، اشتغال و مسائل حمایتی در 14 گام تنظیم شده که این یک کار بزرگ برای توانمندسازی زنان سرپرست خانوار است که چهار پنج سال معطل مانده بود، همین‌طور صندوق ضمانت.
یکی از مشکلاتی که ما در شهرستان‌ها با آن برخورد می‌کنیم؛ نداشتن ضامن، نداشتن وثیقه توسط زنان سرپرست خانوار است که این می‌تواند به خوبی پشتیبانی کند، به خوبی می‌تواند زمینه‌های اشتغال این‌ها را با آرامش فراهم کند و بحمدلله با همکاری وزارت کار این کار انجام گرفت و در هفته‌های گذشته هم بانک رفاه کمک کرد این صندوق را اعتبارش را افزایش دا؛ بنابراین افراد بیشتری را می‌تواند تحت پوشش قرار دهد و خوشحالیم این گام مؤثر برداشته شد، البته ما هماهنگ کننده بودیم، ما در اجرا طبیعتاً نیستیم، نقش ستادی داریم، اما همین هماهنگی، همین برنامه‌ریزی لازم بود برای این که وزارتخانه‌های مختلف وارد عملیات شوند.
الآن اگر شما بخواهید یک نمره‌ای به خودتان به عنوان کسی که مسئولیت این بخش را یعنی امور زنان در ریاست جمهوری را بر عهده دارید، بدهید چه نمره‌ای می‌دهید؟
خزعلی: طبیعتاً من نباید نمره دهم، باید شما نمره دهید، باید مردمی که می‌بینند نمره دهند، باید دستگاه‌های نظارتی نمره بدهند، عملکرد را ببینند و نمره دهند، ولی اگر من بخواهم بگویم آیا در این یک سال یک چهارم وعده‌ها و یک چهارم اهدافی که مد نظرمان بوده انجام شده یا نه؟ می‌خواهم بگویم بله و خیلی بیشترش انجام شده، اگر بخواهم مقایسه کنم باز باید بگویم که خیلی بیشتر انجام شده، یعنی شما ببینید در این یک سال ما توانستیم ستاد را فعال کنیم، ستاد ملی زن و خانواده را فعال کنیم، منشور مشاوره را فعال کنیم.
این‌ها چیز‌هایی است که عقب افتاده بود، طرح جامع و تدوین برنامه جامع زنان سرپرست خانوار را داشته باشیم، طرح مشاوره زوجین در چهار سال اول ازدواج را داشته باشیم، این‌ها همه مواردی است که سال‌ها عقب افتاده بود و سال‌ها ما باید سال‌های قبل این کار‌ها انجام می‌شد.
مثلاً شما ببینید در دولت‌های گذشته در چهار سال اول دولت گذشته شما می‌بینید که یک جلسه هم ستاد ملی زن و خانواده تشکیل نشده، ولی ما در همان هفت ماه اول این کار انجام گرفت و با ریاست خود رئیس جمهور و تأکیدی که ایشان دارند بر این که حتماً باید مسائل زنان پیگیری شود و پیگیری می‌کنند که به ثمر برسد، به‌خصوص مسائل زنان سرپرست خانوار را و همین‌طور برنامه منشور.
منشور مشاوره از سال 93 به عنوان وظیفه ستاد ملی زن و خانواده قرار بوده تدوین شود و متأسفانه تا الآن هیچ اقدامی برایش انجام گرفته نشده و الآن الحمدلله در جریان است و به زودی تدوین آن انجام می‌پذیرد و برنامه جامع و بسیاری از مسائلی که شاید در دوره‌های گذشته اصلاً سابقه نداشته، شما مثلاً می‌بینید اعتبار‌هایی که ما در سفر‌ها برای زنان می‌گیریم و با عنایت معاون اول و تأکید ایشان هست که عنایت ویژه دارند که به اعتبار خاص برای زنان در نظر گرفته شود سابقه نداشته در دولت‌های دیگر و تلاشی که می‌شود کرد برای اعتبار‌ها به جای خودش برسد و به هدف اصابت کند و بحمدلله خیلی هم توانسته مؤثر باشد.
مثلاً شما ببینید در یک استان اعتبار‌هایی که برای زنان سرپرست خانوار تخصیص داده شده، 10 برابر چهار سال گذشته است و همه هم دریافت کردند و دارد نظارت می‌شود که آیا این اعتبار‌ها منجر به شغل پایدار شده یا نه. تدوین برنامه کسب و کار خانواده محور بحمدلله به طور کامل انجام گرفته و الآن دارد اجرایی می‌شود. ببینید اجرایی شدن بسیار مهم است. گاهی اوقات قانون‌هایی را ما در سنوات گذشته داشتیم که در همان کتابچه قانون مانده، دستورالعمل‌هایی که در همان آیین نامه‌ها و کتابچه‌ها مانده و به میدان نیامده، یکی از کار‌هایی که این دولت سعی کرد انجام دهد این بود که این قانون‌ها را به میدان بیاورد، این قانون‌ها را عملیاتی کند؛ لذا بسیاری از این تسهیلات را پیگیری کنیم که منجر به کار شود، منجر به کار پایدار شود و بتواند سر و سامان بدهد به زندگی زن سرپرست خانوار، بتواند فرزندان آنها را مشغول به کار کند یا مواردی مثل بحث‌های جمعیتی.
مثلاً شما می‌بینید که چهارقلو‌ها را ما به عنوان نمونه آوردیم به میدان که بیاییم این را عملیاتی کنیم با توجه به این که تعدادشان کم است و بتوانیم بعد وارد عملیات بعدی شویم و خانواده‌های پرجمعیت را تحت پوشش قرار دهیم از جهت مسکن و از جهت زمین و دغدغه‌هایی که خانواده‌های پرجمعیت دارند و برای این که چالش جمعیتی را بتوانیم با آن مواجه شویم باید یک مقدار تلاش اقتصادی بیشتری کنیم، حمایت‌های اقتصادی بیشتری داشته باشیم و لذا این الحمدلله عملیاتی شد، چیزی که گاهی اوقات باور نمی‌کردند.
خود خانواده‌های چهارقلو‌ها باور نمی‌کردند، تعدادشان کم بود، تعداد 26 تا بودند در سال گذشته الحمدلله امسال هم دارند اضافه می‌شوند یا بعضی مواردی مثل تسهیلات برای زوجین دهه شصتی روستایی بحمدلله همه به هدف اصابت کرد شاید زودتر از وام‌های عادی ازدواج این‌ها توانستند وام هایشان را دریافت کنند. الآن وضعیت روستا‌ها به گونه‌ای است که ما باید تلاش کنیم شرایط برای زندگی در روستا فراهم شود، باید تلاش کنیم مهاجرت معکوس صورت بگیرد و یکی از راه‌ها این است که بتوانیم اسباب فراهم شدن زندگی راحت را تا حدی راحت را لااقل برایشان فراهم کنی.
به‌خصوص که الآن زمینه‌های اشتغال، زمینه‌های صنایع تبدیلی، صنایع دستی در روستا‌ها بسیار زیاد است، فقط یک حمایت می‌خواهد برنامه‌های بیمه‌ای را باید گسترش دهیم، برنامه‌های حمایتی، برنامه‌های مسکن، برنامه‌های تسهیلاتی که بتواند با بهره‌های کم و با تنفس این‌ها را کمک کند به این که این مسیر را بتوانند بهتر بپیمایند.
بحمدلله من فکر می‌کنم خیلی موارد در سال اول شاید در هیچ دولتی این مقدار در مورد زنان انجام نشده؛ چه در مورد تسهیلات، چه در مورد ضمانت حتی ما قبل از این که صندوق ضمانت باشد ضامن‌ها را در خیلی از وام‌ها کم کردیم، چه در مورد نظارت بر این که حتماً تلاش ما این است که برای زنان سرپرست خانوار حتماً کارآفرینان زن مسئولیت را بر عهده بگیرند و همراه باشند با این‌ها و دائماً ماهانه گزارش دهند مراحل کار به کجا رسیده است.
تلاش بر این است که بسته‌های فرهنگی، بسته‌های مهارتی برای بالا بردن مهارت زنان در نظر گرفته شود و همین‌طور بحث‌های آسیب‌ها که در بین زنان رو به رشد است؛ بخشی از ان آسیب‌های مرتبط با اعتیاد است، بخشی از آن مسائلی است که به دلیل شرایط نامناسبی که در آن قرار گرفتند، دختران و زنان گرفتار آن شدند.
خانه‌های امن و اورژانس‌های اجتماعی را داریم تقویت می‌کنیم، نظارت بیشتری بر این‌ها انجام بگیرد تا بتوانند این‌ها را تا زمان برطرف شدن آسیب تحت پوشش قرار دهند و مسائلی که مربوط به کودکان کار و کودکانی است که در خیابان هستند حالا بخش دخترانش از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است که ما به صورت خاص سعی می‌کنیم نظارت داشته باشیم.
شناخت خیرینی که بتوانند این‌ها را پوشش دهند که بحمدلله در سفر‌های استانی شاهد این هستیم که نیرو‌های جهادی، خیرین، افراد بسیاری این آمادگی را دارند که با حمایت‌های خوبی که از آنها می‌شود و با پشتیبانی‌هایی که در بخش‌های قانونی از آنها شود بیایند میدان، سرمایه هایشان را به میدان بیاورند، توان و ظرفیت انسانی خود را به میدان بیاورند و با جان و دل در این مسیر حرکت می‌کنند.
یکی از حسن‌های سفر‌های استانی این است که نیرو‌ها و استعداد‌ها و ظرفیت‌های بی نظیری را انسان کشف می‌کند که این‌ها چطور دارند همه وجود و هستی خود را می‌گذارند برای نجات انسان‌ها و آنجاست که این را می‌فهمیم که ما مدعیان صف اول بودیم، از آخر مجلس شهدا را چیدند. شهدا، خیرین، نیکوکاران، ایثارگران، خانواده‌های شهدا با جان و دل و پای نظام ایستادند و آماده هرگونه فداکاری هستند.
وظیفه دولت این است که تسهیل کند، دولت به جای تصدی‌گری زمینه را باید فراهم کند. دولت به جای این که حاکمیت کند، باید حکمرانی را از طریق مردم انجام دهد و بحمدلله سیاست دولت این است.
سیاست دولت این است که بیاید مردم را میدان دار قرار دهد، سیاست این است که در سند تحول با مفسدین و با رانت خواران مبارزه کند و آنها را و حذف کند. سیاستش این است که از دولت محوری به مردم محوری برود و برنامه ریزی همسان نگر را ببرد به سمت فعال سازی ظرفیت‌های بومی و طبق آن چیزی که در آمایش سرزمینی ما می‌توانیم این ظرفیت‌ها را تقسیم بندی کنیم و آن چیزی که حق هر منطقه‌ای است به آن بدهیم.
این‌ها چیز‌هایی است که ما باید سعی کنیم یا مجوز‌هایی که ما داریم، سخت می‌گرفتند قبلاً، الآن دارد دولت مجوز می‌دهد به سهولت و نظارت پسینی را سعی می‌کند داشته باشد. این‌ها همه کمک می‌کند به این که کار روان شود و به سرعت پیش برود.
بسیاری از وعده‌هایی که اشاره کردید آقای رئیس جمهور دادند شاید بر خلاف بسیاری از کاندیدا‌ها متمرکز روی زنان نبود و شاید یکی دو وعده را در زمینه زنان می‌بینیم بحمدلله محقق و خیلی زود محقق شد به ویژه در خصوص زنان سرپرست خانوار که امیدواریم مراحل قانونی آن طی شده، عملیاتی شود هر چه سریع تر.
بعضی از وعده‌ها شامل زن‌ها به صورت وسیع تری می‌شد، مثلاً وعده‌هایی که برای معلم‌ها و رتبه بندی معلم‌ها داده شد، وعده‌هایی که برای پرستاران داده شد که بحمدلله این‌ها در جریان است و قبل از این که یک سال بگذرد می‌بینیم که مواردی که گاهی اوقات 20 سال طول کشیده بود، 10 سال طول کشیده بود در مورد معلمان الآن می‌بینیم که در جریان افتاده و شاید کسی باور نمی‌کرد که به این سرعت کار به مرحله اجرا و عمل برسد.
برخی از اقدام‌هایی که دولت انجام داده که اقدام‌های بسیار مثبتی هم بوده مثلاً دورکاری خانم‌هایی که دارای دو فرزند یا بیشتر هستند که بسیار اقدام شایسته‌ای است هم برای تحکیم خانواده و هم موضوع مربوط به اشتغالشان هم به گونه‌ای حل شده باشد، اما به نظر می‌رسد در برخی جا‌ها کامل اجرا نشده؛ معاونت امور خانواده ریاست جمهوری برای این قضیه چه کرده است؟ ما شاهد هستیم این قانون خوب در برخی جا‌ها عملیاتی و اجرایی نشده، چگونه تدبیر کردید تا به گونه‌ای نظارت شود که همه جا این قانون اجرا شود؟
خزعلی: ما خیلی قانون‌های خوبی داریم و عرض کردم قانون‌هایی که گاهی اوقات سال‌ها نوشته شده و بعضی اش هم جدید و در رابطه با جوانی جمعیت است، البته قانون دورکاری قدیمی و مربوط به سال 89 است، اما اجرا نمی‌شود و ما نیاز به این داریم که اولاً فرهنگ سازی کنیم، دوماً نظارت جدی تری داشته باشیم، سوماً امکانات، شرایط و زیرساخت‌های لازم را فراهم کنیم، یکی از اشکالات بعضی قوانین این است که زیرساخت‌های لازم و پشتیبانی‌های لازم برای اجرا در آن قانون ندیدند، ازجمله قانون دورکاری است.
بعضی لوازمی که در آنجا ذکر شده گاهی اوقات مدیران می‌گویند ما نمی‌توانیم این‌ها را فراهم کنیم یا برای بعضی از مشاغل؛ امکان دورکاری نیست. حالا مشاغلی که امکان دورکاری اش نیست قطعاً دنبالش نیستیم، ولی مشاغلی که امکان دورکاری دارد انتظار این است که مدیران همکاری کنند، مدیران شرایط را درک کنند و متوجه باشند که مسئولیتی که این خانم دارد در منزل خودش یک مسئولیت اجتماعی است و الآن با شرایطی که ما داریم، حتی الآن هم نباشد، در این شرایط هم نباشد؛ تربیت نسل و تربیت فرزند کاری کمتر از کاری که دارد در اجتماع صورت می‌دهد نیست. منتها این توجیه و فرهنگ سازی را باید نسبت به مدیران داشته باشیم.
ما چندین بار خواستیم که گزارش دهند در مورد دورکاری و متأسفانه بعضی ادارات این را اجرایی نکردند، بعضی‌ها یک روز دو روز اجرایی کردند، بعضی‌ها مدت کوتاهی اجرایی کردند بعد از کرونا تا یک مدتی ادامه دادند بعد باز رها شده، البته ما باید اصلاحاتی در قانون دورکاری داشته باشیم که خانم‌ها راحت‌تر بتوانند از آن استفاده کنند، اما اگر مدیر معتقد باشد مثلاً از استان‌ها که گزارش خواستیم؛ استان فارس یکی از استان‌هایی بود که بسیار خوب اجرا کرد و تعداد زیادی از دورکاری استفاده کرده بودند به دلیل این که استاندار محترم معتقد به این مسأله بودند و خودشان می‌خواستند این مسأله اجرایی شود؛ لذا مدیر نقش اساسی دارد در اجرای قوانین و امیدوار هستیم مدیران به این مسأله اهتمام ویژه داشته باشند.
قوانین دیگر را هم پیگیری کردیم؛ ماده 17 را که مربوط به چندقلو‌ها بود در جوانی جمعیت، ماده 20 که مربوط به تشویق ازدواج و فرزندآوری بود، قانون 27 که به ثمر نرسید به دلیل شرایط کرونا و شرایط محرومیتی که در برخی استان‌ها وجود داشت، قانون مهد کودک را که باید در ادارات ایجاد شود همچنان داریم پیگیری می‌کنیم، یک بخش عمده‌ای کار ما نظارت است، ولی این پیگیری‌های مستمر امید این را داریم که اگر صد درصد به نتیجه نمی‌رساند تا درصد زیادی بتواند مواردی را به نتیجه برساند ان شاء الله.
شما اوایلی که این سمت را تحویل گرفتید، وعده دادید که امور زنان را از حالت تشریفاتی خارج می‌کنید، چه مقدار در این زمینه توانستید واقعاً جامه عمل بپوشانید به این صحبتی که کردید؟
خزعلی: با این که یک سال یا یازده ماه کم است برای این که این کار عملیاتی شود، ولی الحمدلله درصد زیادی توانستیم موفق باشیم، شاهدش هم این که ساختار زنان تغییر کرد یعنی اگر شما دیده باشید سال 92 پست از مشاوره زنان گرفته شد و مشاوره زنان تبدیل به یک پست انشائی، تبدیل به یک موقعیت انشائی و تشریفاتی شد و زیرمجموعه خاصی برای اقدام و عمل نداشت.
الآن بحمدلله مصوب شد که پستی در حد معاون وزیر یا مدیرکل به مشاور زنان داده شود، مصوب شد که مشاور زنان در تصمیم‌گیری‌ها و در شورا‌ها شرکت داده شود و نظر او مورد توجه قرار بگیرد و همین طور در قوانین، در دستورالعمل‌ها و آیین نامه‌هایی که در ادارات مصوب می‌شود، نظارت مشاوره زنان به خصوص در زمینه جمعیت و خانواده به صورت ویژه دیده شد.
همین طور بودجه‌هایی را از خارج از این قانون، بودجه فرهنگی را درصدی اش را در نظر گرفتیم که با نظر معاونت زنان و با همکاری مشاورین بانوان در دستگاه‌های مختلف ان شاء الله مورد برنامه ریزی و اجرا و نظارت قرار می‌گیرد. این‌ها همه خارج شدن از تشریفات است.
در تصمیم گیری‌ها و تصمیم سازی‌ها برای نخستین بار است که شما می‌بینید رئیس جمهوری در همه شورا‌ها خانم‌هایی را منصوب می‌کند، بحمدلله در شورا‌های عالی توسط ریاست جمهور خانم‌های فرهیخته، دانشمند و صاحب نظر وارد شدند و از نظر آنها استفاده می‌شود.
در بسیاری از امور دیگر تصمیم گیری نیز آقای رئیس جمهور تأکید دارند که نظرات خانم‌ها و نگاه خانواده محوری وجود داشته باشد. می‌دانید که یکی از اصولی که در سند تحول است این که همه قوانین باید خانواده محور باشد و این خود خارج شدن معاونت زنان به عنوان زنان و خانواده از تشریفات و وارد شدن در میدان عمل است. ما موقعیت اجرایی نداریم، ولی می‌توانیم اجرا را به حرکت دربیاوریم، می‌توانیم اجرا را برای آن ضمانت‌هایی داشته باشیم، ازجمله این اعتبار‌ها است.
این اعتبار‌ها باعث فعال شدن وزارتخانه‌ها می‌شود، ازجمله نظارت، برنامه ریزی‌های مشترک، تفاهمنامه‌های مشترک است که بین چند وزارتخانه در یک مطلبی که مربوط به بانوان است می‌آییم تفاهمنامه امضا می‌کنیم و بعد پیگیری می‌کنیم که هر کدام وظایف خودشان را انجام دهند، همه این‌ها خارج شدن معاونت از سبک تشریفاتی است.
همان طور که در بخش بین الملل هم تلاش کردیم که این تشریفات را کنار بگذاریم و وارد اجرا و عمل شویم. در سرپرستی آیورا حرکت خیلی خوبی را خانم‌های ما داشتند، برنامه ریزی خوبی را برای آموزش خانم‌های سواحل اقیانوس هند داشتند که شاید رئیس آیورا ذکر کرده بود در نشستی که اخیراً داشتند می‌گفت وقتی ما خواستیم این را بدهیم به ایران همه گفتند این بیشتر به جوک شبیه است، ایران مگر می‌تواند توانمندسازی زنان داشته باشد، بعد برنامه‌های خانم‌ها را که دیدند و ما تلاش کردیم همه کسانی که آموزش می‌دهند از خانم‌های فرهیخته و دانشمند خودمان باشند.
برای آنها بسیار عجیب بود که خانم‌ها این قدر توانمندند و با این شمایل و حجاب دارند در عرصه بین الملل خودشان را نشان می‌دهند که در نشست اخیر گفته بود، ولی خوب شد که الآن می‌فهمیم چقدر متحول شده و چقدر متفاوت از دوره‌های قبل است.
دوره قبل، استرالیا عهده دار آموزش بود و الآن هم برنامه را می‌بینند منظم است و هم سطح برنامه، سطح خوبی است، چون خانم‌های ما از نظر علمی توانمندی بسیار خوبی را دارند و شناخته شده نیستند در جهان، یعنی دیگر وارد بحث اقدام و عمل شدند خانم‌ها یا گروهی را در سازمان ملل با کشور‌های همسو ایجاد کردیم که دارد مراحل نهایی آن را طی می‌کند که خانم‌ها ضد فساد حالا انواع فساد مالی، اداری و اخلاقی وارد میدان شوند و بسیار هم مورد استقبال قرار گرفت.
اینجا کنشگری مثبتی است که خانم‌ها نشان می‌دهند و همان مطلبی که رهبر معظم انقلاب فرمودند که ما مدافع نیستیم، ما مهاجم هستیم و حمله می‌کنیم به این که بسیاری از حقوق خانم‌های جهان دارد تضییع می‌شود به دلیل نوع استفاده‌ای که از آنها می‌شود، نوع نگاه ابزاری که به آنها هست و به دلیل این که بسیاری از حرمت‌هایی که باید برای خانم‌ها حفظ شود، متأسفانه در قوانین، رفتارها، تعاملات و تصرفات حفظ نمی‌شود.
برخی از قوانینی که وضع می‌شود در امور بانوان شامل کلیت جامعه می‌شود، مثلاً مثل اشتغال سرپرستان خانوار، برخی از این‌ها برای یک قشر خاص است، مثلاً مثل خانم‌های عشایر و روستایی، برخی خاص‌تر می‌شود مثلاً در مورد دختران و خانم‌هایی که کار ورزشی انجام می‌دهند و این ها، به صورت مشخص مثلاً در مورد ورزش بانوان امکانات و تجهیزات و ورزشگاه‌ها چه کار کرده، آیا این‌ها را هم دنبال می‌کنید یا به صورت کلان فقط سیاست گذاری می‌کنید؟
خزعلی: معاونت زنان و خانواده، طیف وسیعی از وظایف را بر عهده دارد، ضمن این که وارد اجرا نمی‌شود، اما در همه این وظایف، سیاست گذاری می‌کند، برنامه ریزی می‌کند، گفتمان سازی می‌کند، شبکه سازی می‌کند، یعنی اگر بخواهد حقیقتاً به وظیفه اش عمل کند کار بسیار گسترده و شاملی را شامل همه اقشار می‌شود، باید پیش بگیرد.
این برنامه را هم داریم، هم برای دختران هم برای بحث هویتی آنها؛ برنامه سازی، برنامه ریزی، سیاست گذاری داریم، کارگروه‌هایی را تشکیل دادیم برای دختران، هم برای نخبگان و فرهیختگان، دانشگاهیان برنامه خاص داریم هم برای نخبگان رشته‌های مختلف هنری، ورزشی به خصوص برای ورزشکاران که بحمدلله خیلی خوب درخشیدند، حمایت از ورزشکاران، حمایت از موقعیت‌هایی که دارند و باید داشته باشند، اشتغالی که باید برای آنها در نظر گرفته شود، تشویق‌هایی که باید برای آنها در نظر گرفته شود.
باید معاونت زنان این‌ها را پیگیری و نظارت کند و داریم می‌کنیم و امیدوار هستیم که بتوانیم قشر‌های بیشتری را تحت پوشش قرار دهیم، ولی عمدتاً گفتمان سازی است، بحث نخبگانی را با توجه به تأکیدی که ریاست جمهور دارند که همه بخش ها، همه وزارتخانه ها، معاونت‌ها ارتباطشان را با نخبگان حفظ کنند.
دو تأکید را ریاست جمهور مرتب متذکر می‌شوند؛ یکی ارتباط نخبگانی، استفاده از نگاه ها، نظرات مختلف، دیدگاه‌های مختلف، تخصص‌های مختلف که این را ما سعی کردیم در 14 گروهی که ایجاد کردیم داشته باشیم و از همه نخبگان زن و حتی نخبگان آقایان استفاده کنیم که در مسائل زنان صاحب نظر هستند و ارتباط مردمی.
این ارتباط مردمی که بحمدلله هم در سفر‌های استانی به خوبی دارد دیده می‌شود که ارتباط تنگاتنگ با قشر‌های مختلف مردم داریم چه قشر نخبگانی چه قشر‌هایی که متخصص و فناور هستند، دانش بنیان ها، چه قشر‌هایی که کارآفرین هستند، چه قشر‌هایی که آسیب دیده هستند، قشر‌های مورد لطمه و صدمه قرار گرفته به خاطر شرایط ویژه‌ای که دارند.
مثلاً شبه خانواده‌ها از مواردی است که باید این‌ها را تقویت کنیم یعنی دو بخش جامعه را بتوانیم به هم پیوند دهیم و تسهیل کنیم بسیاری از مسائلی که نمی‌گذارد آن گونه که باید این‌ها رشد کنند و آن گونه که باید تحت حمایت قرار بگیرند و دولت می‌تواند این کار را انجام دهد.
دولت می‌تواند به وسیله حلقه‌های میانی، به وسیله نیرو‌های مردمی، به کار گرفتن و تقویت این حلقه‌های میانی، این کار بزرگ را انجام دهد و سیاست ریاست جمهور این است که ما بتوانیم از طریق مردم و با فعال کردن مردم و با پشتیبانی مردم و با برداشتن مانع‌ها از سر راه مردم ان شاء الله این مسأله را به نتیجه و هدف خود برسانیم.
یک گزارشی داشتیم که شما وقتی در همین سفر‌های استانی بحث مشکلاتی که مثلاً در یک کارخانه بوده به صورت مشخص کِرِپناز این حل شده، این پرسش است که چقدر این‌ها متنوع است و ورود می‌کنید به موضوعات خاص اینچنینی، حالا موضوع محور را دنبال می‌کنید. این یک اقدام خوبی است؛ هم در جهت تولید و هم این که اشتغال زایی و هم این که ورود مناسب برای حل مشکل کار تولیدی، در سایر حوزه‌ها آیا این کار صورت گرفته است؟
خزعلی: در سفر‌های استانی یک بخشی این است که اعتبارات را سعی می‌کنیم به محل خودش برسد. اعتبارات یک کار سامان یافته شده است، یعنی از چند ماه قبل از استان می‌خواهند نیاز‌ها را بدهد، بعد در چند جلسه، یک جلسه فرعی، یک جلسه اصلی و کمیته‌هایی بررسی می‌شود.
با قسمت‌های مختلف جلسات گذاشته می‌شود با حضور معاون اول ریاست جمهوری و نمایندگان دستگاه‌های مختلف و وزرا که ببینیم چقدر امکان تحقق دارد و چه میزان امکان اعتبار برای این پروژه یا برای برنامه‌ای که می‌خواهد، برنامه ممکن است بیشتر آسیب ها، مهارت‌ها و آموزش‌هایی که نیاز داریم در بخش خانم‌ها را داشته باشیم. این‌ها آنجا برآورد می‌شود.
تأکید ریاست جمهوری هم این است که ما هیچ طرح جدیدی را طرح عمرانی شروع نکنیم، طرح‌هایی که بیاید مصوب شود که حداقل 50 درصد آن انجام شده باشد تا طرح‌هایی که روی زمین است به نتیجه برسد، که در این بخش مثلاً بحث ورزشگاه را داریم که سؤال فرمودید، یکی از کار‌هایی که انجام می‌دهیم و دنبال آن هستیم با توجه به سند تحول که تأکید بر ورزش و سلامت بانوان دارد.
یک موضوع، بیمارستان‌ها بوده که خاص بانوان است، یکی مراکز ناباروری، یکی پارک‌ها و ورزشگاه‌ها و به طور خاص ورزشگاه‌ها را مورد نظر داریم برای خانم‌ها که این‌ها تکمیل شود، این‌ها برنامه‌هایی است که از قبل سامان یافته و مشخص است برآورد نیاز شده و بعد آنجا اعلام اعتبار می‌شود و بعد پیگیری می‌شود که این اعتبار تخصیص داده شود و اجرایی شود.
یک برنامه‌هایی مثل این کارخانه که دیدیم پیش می‌آید با یک مشکلی مواجه می‌شویم که تلاش می‌کنیم این مشکل را تا جایی که شود با سرعت آن را بتوانیم رفع کنیم و حلش را پیدا کنیم من مثلاً همان جا زنگ زدم به وزیر صمت و معاون ایشان و گفتند ما سریع پیگیری ببینیم مشکل چیست.
هشت ماه این دستگاه‌ها در گمرک مانده بود و ایشان گفت کارگر‌های من الآن آماده هستند، اکثراً هم خانم‌های سرپرست خانوارند و ما این مشکل را داریم و الحمدلله روز بعد دستور دادند و آزاد شد. با یک بهانه کوچکی گاهی اوقات این بهانه‌ها کارشکنی است، گاهی اوقات کسانی نمی‌خواهند یا می‌خواهند منافعی از این نگه داشتن‌ها داشته باشند، خدا کند این گونه نباشد، اما به هر حال وقتی مستقیم وارد می‌شود وزیر این‌ها مجبور هستند تسلیم شوند و مجبور هستند همراهی کنند.
این موارد و از این قبیل در بهزیستی بعضی از این موارد پیش می‌اید که گاهی اوقات با یک تلفن زدن، با یک نامه نوشتن در بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی که آقای وزیر کشاورزی خیلی خوب همکاری می‌کنند و بسیاری از کار‌هایی که خانم‌های سرپرست خانوار در صنایع تبدیلی و در کشاورزی دارند انجام می‌دهند یا در مشاغل خرد، در صندوق‌های خرد دارند انجام می‌دهند به سرعت این‌ها انجام می‌گیرد یا وزیر کار و در بخش‌های تعاونی این‌ها خیلی خوب دارد پیش می‌رود و اشکالات با همین توجه دادن به این که این مانع باید رفع شود حل می‌شود.
این هم مقطعی است، ممکن است در هر سفری چند تا این مورد پیش بیاید و انجام بگیرد، ما دنبال این هستیم کار اساسی پیش برو؛ لذا از همه این موضوعات مختلفی که پیش می‌آید و مشکل‌هایی که با آن مواجه می‌شویم دنبال این هستیم که یک راهکار قانونی پیدا کنیم که دیگر با این مشکلات مواجه نشویم یا کمتر شویم.
این برای ما اساسی است و زیربنایی است که در بسیاری از این سفر‌ها ما متوجه مشکلاتی می‌شویم که گاهی اوقات به ما منتقل نمی‌شود در مرکز و به صورت عینی، مصداقی، در میدان و صحنه می‌توانیم آن اشکال را ببینیم، در ظاهر قانون شاید اشکال نداشته باشد، اما وقتی وارد عمل می‌شود با موانعی روبرو می‌شود که این را برای اصلاح دستورالعمل‌ها و آیین نامه‌ها می‌بریم که ما بیشتر روی این می‌خواهیم سرمایه گذاری کنیم. یکی دیگر از موضوعاتی که بسیار حائز اهمیت است؛ اشتغال زایی برای خانم‌هایی که در روستا‌ها هستند یا در جامعه عشایری هستند که این‌ها مولدند، تولید کننده هستند؛ شما برای حل این مشکل چه تدبیری اندیشیدید؟ این گله مندی وجود دارد که بسیاری از زنان روستایی و عشایر امکان این که ضامن ببرند بانک و وام بگیرند، ندارند، امکان دادن وثیقه هم برای آنها میسر نیست، این صندوق‌های خردی هم که ایجاد شده به نظر می‌رسد هنوز به صورت یک رویه عادی بانک‌ها به این‌ها وام نمی‌دهند، برای این موضوع چه کردید؟
خزعلی: همان طور که عرض کردم برای زنان سرپرست خانوار صندوق ضمانت ایجاد شده که بحمدلله اعتبار خوبی هم در نظر گرفته، برای بقیه بانوان تلاش کردیم ضامن را کم کنیم، این که گاهی اوقات برای 30 میلیون، 40 میلیون باید سه ضامن می‌بردند که به حد یک ضامن سعی کردیم تقلیل بدهیم، اما باز اجرایی شدن آن را باید پیگیری کنیم، بعضی جا‌ها واقعاً اجرایی آن گونه که باید، نمی‌کنند. این که ذکر کردیم زنان روستایی و نقششان بسیار مهم است.
من یاد خاطره‌ای افتادم که یکی از خانم‌های ساکن آبادان، ایام جنگ تعریف می‌کرد که ما یک عده خانم بودیم و جنگ که شروع شد ما را تلاش می‌کردند آقایان که شما بروید، باید از آبادان خارج شوید، اینجا دیگر جای شما نیست. می‌گفت ما می‌ماندیم از این خانه به آن خانه می‌رفتیم غذا درست می‌کردیم، لباس می‌شستیم و می‌گفتیم تا وقتی ما هستیم این شهر سقوط نمی‌کند، اگر ما خانم‌ها رفتیم منتظر سقوط شهر باید باشید، شما به خاطر ما هم که شده می‌مانید و مقاومت می‌کنید.
حالا واقعیت این است که روستا‌ها تا وقتی خانم‌ها در روستا هستند، روستا پابرجا هست و باید سعی کنیم خانم‌ها را با دلگرم کردن و با دادن حمایت‌های لازم و تسهیلات مناسب و آسان و ارزان و تنفس‌های لازم برای خانمی که می‌خواهد حالا باید تلاش بیشتری کند شاید از آقا باید تلاش بیشتری کند تا بتواند ثمره کارش را ببیند باید بتوانیم این‌ها را در روستا نگه داریم و این قدر هنرمندی و ابتکار و خلاقیت در بین این خانم‌ها هست.
گاهی اوقات شاهد هستیم یک خانم می‌آید یک روستا را زنده می‌کند و یک سنت را. مثلاً یک روستای خراسان جنوبی بود رفتیم، توربافی را یکی از این خانم‌ها زنده کرده بود بعد از سال‌ها که به فراموشی سپرده شده بود، این‌ها را آورده بود در همه خانه‌ها این کارگاه را راه اندازی کرده بود و محصولاتی تولید می‌کرد که داشتند صادر می‌کردند یا در جا‌های دیگر در استان مرکزی، اسانس‌هایی برای عطر، تولید و به فرانسه صادر می‌کرد.
یکی از چیز‌هایی که آقای رئیس جمهور بسیار تأکید دارند که این شرکت‌ها به خصوص شرکت‌های دانش بنیانی که بر مبنای علمی بنا شده که یکی از محور‌های دیگری که باز برنامه سند تحول بر آن تأکید دارد این است که باید سراغ دانش بنیانی در برنامه‌ها برویم، این‌ها را باید حمایت کنیم و در روستا‌ها بحمدلله این موضوع دارد گسترش پیدا می‌کند و لذا می‌بینیم که الحمدلله مهاجرت معکوس آغاز می‌شود و در بین خانم‌ها این موضوع بسیار بیشتر است.
مثلاً صنایع تبدیلی همین میوه‌های خشک با بسته بندی‌های خیلی شکیل دارد به کشور‌های همسایه صادر می‌شود، مثلاً از یک روستایی در یاسوج و از این قبیل. امیدوار هستم بتوانیم این ضامن را اصلاً حذف کنیم. در بعضی روستا‌ها این حذف ضامن صورت گرفته است.
در یکی از روستا‌های کردستان به صورت آزمایشی کار انجام گرفته و بسیار خوب هم جواب داده است. خانم‌های سرپرست خانوار از خانم‌هایی هستند که خیلی خوش قول هستند. یعنی آمده بود رئیس بانک این را مطرح می‌کرد که ما کسانی داریم که ضامن گذاشتند، وثیقه گذاشتند، اما قسط‌های آنها عقب افتاده، اما این خانم‌ها یک روز هم قسطشان عقب نمی‌افتد. ما باید به این‌ها اعتماد کنیم، زمینه را برای آنها فراهم کنیم و قطعاً می‌توانند تحول خوبی در روستا‌ها ایجاد کنند. خانم‌هایی که البته در بین خانم‌ها بسیار کمتر است نسبت به آقایان، اگر یک خانمی به خاطر یک جرم غیر عمد زندانی شده باشد و به ویژه آن‌هایی که بچه دار هستند، چه تمهیداتی اندیشیده می‌شود که این‌ها رهایی پیدا کنند؟ زیرا ستوان اصلی خانواده هستند.
خزعلی: یکی از دردناک‌ترین جا‌هایی که می‌رویم بازدید زندان‌ها هست در استان‌ها که متأسفانه خانم‌هایی با فرزند یا با شرایط نامناسبی در زندان هستند. تلاش ما این است که با جمع کردن کمک‌های خیرین، با همراهی و همدلی بانوانی که در خارج از زندان هستند، شرایطی را فراهم کنیم که آزاد که به خصوص هزینه‌های کمتری بپردازند؛ گاهی اوقات میلیاردی است.
متأسفانه باید بگویم که بعضی از این چک‌هایی که داده شده و این‌ها به زندان افتادند، مال خودشان هم نبوده، گاهی اوقات همسرشان چک به نام این‌ها داده و واقعاً بی گناه هستند، بچه‌های این عزیزان در خارج از زندان آن‌هایی که واقعاً بی تقصیر هستند، نیاز است پشتیبانی و سرپرستی شوند که داریم برنامه‌هایی تدارک می‌بینیم که بتوانیم خانواده‌های این‌ها را تحت پوشش قرار دهیم.
تلاش کردیم در زندان هم مهد کودک برای افرادی که با بچه هایشان در زندان هستند، هم زمینه‌های تحصیل برای دخترانی که در شرایط بدی قرار گرفتند و ادامه تحصیل و مهارت آموزی برای آنها فراهم شود و هم این خانم‌ها برایشان زمینه کار فراهم شود که بیایند بیرون و ادامه کار دهند و سرمایه خوبی را در این زمینه خیرین سعی کردند بگذارند و پشتیبانی داشته باشند که این‌ها را ساماندهی می‌کنیم ان شاء الله.
باشگاه خبرنگاران جوان سیاسی دولت