گفتگو با اقتصاددانان | نقش ویژه رهبر انقلاب در افزایش تاب‌آوری اقتصاد ایران / تذکرات لحظه‌ای رهبری، مانع انحراف عمیق اقتصاد شد

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، بلافاصله پس از انقلاب سال 1357، شوک جنگ به کشور و اجزای مختلف اقتصاد ایران تحمیل شد. بر اساس برآوردهای مختلف این شوک هزار میلیارد دلار به کشور ضربه زد و در دهه دوم انقلاب تلاش شد تا این خسارت‌ها جبران شود. در چهار دهه اخیر چیزی حدود یک هزار و 500 میلیارد دلار درآمد ارزی داشتیم که اگر بگوییم هزار میلیارد دلار آن به دلیل جنگ هزینه شده، تنها 500 میلیارد دلار برای اقدامات اقتصادی باقی مانده است.

در بحث سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و برنامه‌های توسعه پس از انقلاب اسلامی اشتباهاتی وجود داشته اما اقتصاد ایران به صورت مداوم تحت تاثیر شوک‌های مختلف قرار گرفته است. شوک اول، جنگ تحمیلی بوده است. سیاستهای تعدیل اقتصادی در دهه هفتاد شمسی و در دهه نود نیز دو شوک شدید تحریمی را شاهد بودیم.

با وجود تمام این فشارها و همچنین مشکلات مدیریتی و اجرایی در کشور، اقتصاد ایران همچنان پابرجا است. در واقع سوالی که مطرح میشود این است که با وجود آنکه تحریمهای سنگین اقتصادی در طول چهل سال اخیر آثار زیان باری بر کلیت اقتصاد وارد کرده و از سوی دیگر با وجود ناکارآمدی مدیریت در سطوح مختلف، اقتصاد ایران امروز چگونه به حیات خود ادامه داده است. بررسی ها نشان میدهد علاوه بر ظرفیتهای بی نظیر کشور نقش هدایت گری رهبر معظم انقلاب نیز در این خصوص حائز اهمیت است.

ایشان در دیداری که امسال با اعضای هیات دولت داشتند، در غالب توصیه های مختلف ده‌گانه بر موارد زیر تاکید فرمودند، در همه بخش‌های مدیریتی به تحول و تحرک انقلابی نیاز داریم، لزوم «مردمی بودن» و «عدالت ورزی»، توزیع عادلانه امکانات خصوصا در یارانه‌ها، مبارزه با فساد خصوصا در اجرای نادرست سیاست‌های اصل 44، اعتماد مردم بزرگترین سرمایه دولت است، مردان اقتصادی دولت باید هماهنگ عمل کنند، لزوم توجه به بخش‌های پیشران اقتصاد کشور، خلق پول بانک ها باید در نسبت با تولید انجام شود، پرهیز از «راه حل های موقتی» و «موکول کردن حل مشکلات به رفع تحریم»، لزوم افزایش تحرک کشور در دیپلماسی اقتصادی، تاکید ویژه بر توسعه روابط تجاری با همسایگان.

در ادامه با تنی چند از کارشناسان اقتصادی در خصوص تاثیر راهبری های رهبر انقلاب در حوزه اقتصاد بر افزایش تاب آوری اقتصاد کشور در برابر تکانه های خارجی و داخلی گفتگو کردیم:

دلیری: اگر دستورات رهبر انقلاب مو به مو اجرا می شد، امروز قطعا اقتصاد بهتری داشتیم

امین دلیری معاون اسبق وزیر اقتصاد و دارایی در گفتگو با خبرگزاری تسنیم، در خصوص تاب‌آوری اقتصاد ایران گفت: کشور ما با یک تحریم حداکثری رو به رو بوده است و آثار آن در مبادلات اقتصادی از جمله نقل و انتقال پول و ارز مشهود بوده است. کشور ما در تولید یک کشور متنوع است.

وی ادامه داد: با توجه به اقلیم کشور ایران، تک محصولی نیستیم و می‌توانیم نیازهای جامعه را تامین کنیم. در واقع یکی از دلایل تاب‌آوری اقتصاد ایران همین خصوصیات و منابع طبیعی کشور ما است. دومین مسئله نیز این است که با توجه به تحریم 40 ساله ما راهکارهای دور زدن تحریم را می‌دانیم.

دلیری گفت: در نتیجه ما دچار مشکلات بحرانی که سایر کشورها به دلیل تحریم‌هایی با سطح پایین‌تر با آن مواجه شدند، نشده‌ایم. این موضوع نشان می‌دهد که کشور ایران از نظر منابع اقتصادی یک کشور قدرت‌مند است. اگر چه می‌دانیم در بحث‌هایی مانند رشد اقتصادی، سرمایه‌گذاری و تولید مشکلاتی داشتیم اما با توجه به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی که از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شده، امیدوار هستیم امکان مقاومت کشور در برابر فشارهای خارجی افزایش یابد. البته اگر در گذشته اقدامات موثرتری در این خصوص انجام می‌شد، قطعا وضعیت بهتری داشتیم.

وی در خصوص نقش مقام معظم رهبری در تعیین راهبردهای کلان اقتصادی گفت: نقش ایشان بسیار راهبردی بوده است. اگر ما تماما به فرمایشات ایشان توجه می‌کردیم و تمام تلاش خود را برای اجرایی شدن آن انجام می‌دادیم، امروز اقتصاد مقاوم‌تری داشتیم. آن بحثی که مقام معظم رهبری در ملاقات با صاحبان صنایع و واحدهای تولیدی اشاره کردند، دقیقا نبض مسائل اقتصادی کشور است. اگر ما همان راهبردها را در نظر می‌گرفتیم و پیش می‌بردیم، امروز کمتر آسیب می‌دیدیم.

معاون اسبق وزیر اقتصاد گفت: در حال حاضر نیز باید کاری کنیم که فرمایشات ایشان به مرحله اجرا برسد و برهمین اساس برنامه‌ریزی کنیم. دولت، مجلس و قوه قضائیه باید روی مسئل فساد، قاچاق و دیگر موضوعاتی که مورد تاکید رهبری قرار دارد، کار کنند وضعیت ما بسیار بهتر از قبل خواهد شد.

غلامی: تذکرات لحظه ای رهبری مانع انحرافات اساسی در اقتصاد می شود

رضا غلامی کارشناس اقتصادی در رابطه با دلایل مقاومت اقتصاد ایران در برابر شوک‌های وارده و تحریم‌ها، گفت: در 40 سال اخیر با وجود همه فشارها، بر نیروی مردم و توان داخلی تمرکز خاصی داشتیم. در شرایط جنگ آموختیم که باید بر ظرفیت‌های خودمان تمرکز کینم.

وی افزود: برخی کشورها نیز که گردشگری سهم بالایی از درآمدهای آنها دارد، به شدت آسیب‌پذیر هستند. ما از ابتدا با احتیاط توسعه را انجام دادیم و این کار را مبتنی بر توان عملی اجرا کردیم. در بخش‌های زیربنای توسعه مانند آب، برق و گاز که زیربنای اساسی توسعه هستند، پیشرفت‌های زیادی داشتیم. با این وجود عقب افتادگی‌هایی در همین موارد وجود دارد اما پیشرفت خوبی اتفاق افتاده است.

غلامی تاکید کرد: مجموع توسعه راه‌آهن و جاده‌هایی که در 40 سال اخیر رخ داده از 100 سال پیش از آن بیشتر است. به این دلیل که زیربناها در این دوره خوب رشد کرده است، ما در برابر تحریم‌ها مقاومت‌تر شده‌ایم.

وی با اشاره به نقش تعیین راهبردهای کلان اقتصادی از سوی مقام معظم رهبری گفت: سیاست‌هایی که مقام معظم رهبری اعمال و ابلاغ می‌کنند در دو جبه انجام می‌شود. یکی اینکه سیاست‌های کلی را مشخص می‌کنند و دیگر تذکرات لحظه‌ای است. تعیین افق اقتصادی به منظور پیش‌بینی پذیر کردن متغیرهای کلان اقتصادی بسیار تعیین کننده هستند و جهت حرکت کشور در بلند مدت را تعیین می‌کنند.

این کارشناس اقتصادی معتقد است: بعضی مواقع اتفاقاتی رخ می‌دهد که می‌تواند منجر به انحراف در مسیر بلند مدت شود، ایشان تذکرات خاص و لحظه‌ای را در چنین مواردی بیان می‌کنند. به طور مثال حمایت از تولید داخل و شرکت‌های دانش‌بنیان سیاست کلی ما است و اگر در این بین مشکلی پیش بیاید مقام معظم رهبری تذکر مقطعی می‌دهند. تمامی تذکرات ایشان در جهت مثبت و سیاست‌های کلی نظام بوده است.

سعدوندی: شعار امسال بهترین راهکار برای معضلات اقتصاد بود که دستگاه‌ها توجه نکردند

علی سعدوندی کارشناس اقتصادی در مورد دلایل تاب‌آوری اقتصاد ایران طی 40 سال اخیر گفت: طی این مدت آسیب وجود داشته اما توانستیم این آسیب‌ها را کنترل کنیم. ما پنج هزار سال تمدن و سرمایه‌گذاری در این کشور داشته‌ایم. در کنار این مسئله از نظر منابع هیدروکربنی کشور اول دنیا هستیم.

وی افزود: ما منابع معدنی و منابع انسانی خوبی نیز در اختیار داریم. با وجود چنین شرایطی تحریم نباید روی ما اثر می‌گذاشت. واقعیت این است که ما طی 50 سال گذشته از درآمدهای نفتی در جهت تخریب اقتصاد استفاده کردیم. تحریم سبب شد تا درآمدهای نفتی ما کاهش پیدا کند و در نتیجه بیماری هلندی کاهش پیدا کرد.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: اگر سوء مدیریت در همین مدت وجود نداشت چه بسا رشد اقتصادی را نیز تجربه می‌کردیم. در صورت رفع تحریم‌ها و بازگشت درآمدهای ارزی، بیماری هلندی را مجددا شاهد خواهیم بود. در نتیجه اقتصاد ایران به دلیل ظرفیت‌های خود از جمله موقعیت ژئوپلیتیک، منابع هیدروکربنی، معدنی، انسانی و سرمایه‌گذاری تاریخی تاب‌آوری خوبی داشته است.

وی در مورد تعیین راهبردهای کلان اقتصادی از سوی مقام معظم رهبری گفت: به طور مشخص شعار امسال که بحث مانع زدایی از تولید بود، بهترین راهکار برای اقتصاد ایران بود. بنده نظر خود را به عنوان کارشناس می‌گویم که اگر ما بخواهیم رکود تورمی را درمان کنیم باید طرف عرضه را اصلاح کنیم. این کار همان تسهیل کسب و کار و مانع‌زدایی است.

سعدوندی با بیان اینکه متاسفانه این سیاست‌های کلان توسط دستگاه‌های اجرایی به عمل درنیامده گفت: دستگاه‌ها حتی برای خودنمایی نیز اعلام نمی‌کنند که تسهیلی انجام داده‌اند. حتی در این مدت شاهد برخی مانع‌زایی‌ها بودیم.

صبر مردم؛ دلیلی برای تاب‌آوری اقتصاد

سید مهدی زریباف اقتصاددان و تحلیلگر مسائل اقتصادی، در خصوص دلایل مقاومت اقتصاد ایران در برابر شوک جنگ، تحریم‌ها و سوء مدیریت‌ها طی 40 سال اخیر گفت: دلیل تاب‌آوری اقتصاد ایران خود مردم هستند. مردم در دیدگاه کلی با وجود تمام ناکارآمدی‌ها و بی‌عدالتی‌هایی که وجود دارد، به اصل نظام و انقلاب باور دارند.

وی با بیان اینکه با وجود نفوذ گسترده در حوزه‌های مختلف و به ویژه در حوزه اقتصاد، دشمنان نتوانستند اراده مردم را بشکنند، گفت: البته نگرانی‌های زیادی وجود دارد و مردم از مسئولین انتظار عدالت دارند. عدالت نیز منشا اصلی پایداری است.

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: شخص مقام معظم رهبری و ساده زیستی ایشان نقش بالایی در بالا رفتن تاب‌آوری مردم و نظام داشته است. با وجود اینکه برخی از ساختارهای مدیریتی ما حتی به مرز فساد نیز رسیده اما جامعه همچنان در حال مقاومت است. یکی دیگر از دلایل تاب‌آوری اقتصاد ایران حمایت‌های مردمی و خیریه‌ها است. این نهادها در این تورم وحشتناک نقش مهمی داشتند.

وی با تاکید براینکه باید توجه داشت که صبر و تحمل موقتی است و نباید آن را دائمی فرض کرد، گفت: مورد دیگر حماقت‌های دشمن بیرونی است چراکه تصور می‌کند با افزایش فشار بیرونی می‌تواند به هدف خود برسد در حالی که تاریخ نشان داده مردم ایران در چنین حالتی متحدتر می‌شوند.

زریباف در خصوص سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در بحث‌های اقتصادی گفت: سیاست‌گذاری‌ها جهت‌گیری‌ها را نشان می‌دهد که تا حدی نیز تاثیرگذار است. عمده این سیاست‌ها نیز برپایه مردمی کردن اقتصاد است اما بسیاری از این موارد اجرایی نمی‌شود.

وی افزود: متاسفانه پس از مدتی این سیاست‌ها که اجرایی نشده به ضد خودش تبدیل می‌شود و ناامیدی ایجاد می‌کند. به طور مثال شما یک دستور رئیس جمهور در مورد آزادسازی ساحل را می‌بینید که چقدر انرژی می‌گیرد در حالی که موضوع بسیار روشنی است. تا مدتی جامعه این موارد را تحمل می‌کند اما پس از مدتی تنها آن را به عنوان شعار می‌بیند. در همین راستتای باید یک تجدید نظر اساسی در مورد ساختار مدیریت کشور انجام شود.