گفتگو با وزیر اسبق کشاورزی | خودکفایی در نهاده دامی قطعاً امکان‌پذیر است / قانون افزایش بهره‌وری 11سال فراموش شده / واردات محصول کشاورزی یعنی سرشکستگی

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، درباره خودکفایی در تولید نهاده های دامی و دانه های روغنی در سال های اخیر به شکلی صحبت می شود که دست نیافتنی است و البته برخی مسئولان و وزاری مختلف نیز از امکان خودکفایی 50 درصدی در این محصولات صحبت می کنند.

برخی از مسئولان دولتی که تولید گندم برای آنها در اولویت است حتی اینطور اعلام می‌کنند که علاوه بر مشکل عدم تامین آب مورد نیاز برای کشت این محصولات، مشکل کمبود اراضی کشاورزی نیز در کشور وجود دارد و در صورتی که تولید این محصولات اضافه شود از تولید دیگر محصولات اساسی از جمله گندم کاسته می‌شود، اما این افراد درباره لزوم افزایش بهره وری در بخش کشاورزی، کشاورزی علمی، استفاده از بذور مناسب، معرفی گونه های کم آب بر و سازگار با شرایط کم آبی و شوری آب صحبت نمی‌کنند.

خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در این باره با عباسعلی زالی وزیر کشاورزی اسبق ایران به گفتگو نشست. وی معتقد است که با این شرایط فعلی و کشاورزی معیشتی میزان بهره وری در کشاورزی کشور افزایش نمی‌یابد در حالی که ما قانون مترقی افزایش بهره وری را داریم که به طور کامل به این موضوع پرداخته است.

وی یاد آور شد که با ورود علم به کشاورزی و واگذاری تصدی گری های دولتی به بخش خصوصی علمی در تولید محصولات مختلف کشاورزی از جمله نهاده‌های دامی و دانه‌های روغنی به خودکفایی می رسیم.

زالی متولد 1316 در گلپاییگان، رییس پیشین مرکز آمار و وزیر کشاورزی و برگزیده پنجمین دوره جایزه علمی علامه طباطبایی بنیاد ملی نخبگان است.

وی کارشناسی ارشد و دکترای کشاورزی خود را از دانشگاه کالیفرنیا و همچنین کارشناسی ارشد پیوسته در رشته آگرونومی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران کسب کرده است. او سابقه نمایندگی مجلس و ریاست مرکز آمار ایران را در کارنامه دارد و هم اینک نیز رئیس پردیس کشاورزی و منابع طبیعی است.

مشروح این گفتگو با در متن زیر مطالعه کنید.

اخیرا تاکید شده که باید ارز 4200 تومانی کالاهای اساسی به طور کامل برداشته شود و کالاهای نظیر نهاده های دامی و دانه های روغنی نیز با ارز نیمایی یا آزاد وارد یا در داخل کشور تولید شود؛ آیا اکنون امکان تغییر نرخ ارز ترجیحی محصولات اساسی وجود دارد؟

برای کارهایی بزرگی مانند تغییر نرخ ارز پایه واردات کالاهای اساسی باید قبل از اجرا، اقدامات کارشناسی لازم را انجام داد؛ البته از همان ابتدا که این ارز به واردات کالاهای اساسی اختصاص یافت نیز باید بررسی بیشتری بر روی این اقدام انجام می‌شد، تا منجر به فساد و قاچاق این کالاها نشود.

برخی از کالاهای که با ارز 4200 تومانی به کشور وارد می‌شوند توسط افرادی سوجو دوباره از کشور خارج می شوند. از طرفی وقتی این محصولات با ارز ترجیحی به کشور وارد می شوند باید از قبل بررسی شود که در این شرایط وضعیت تولید داخل چه می شود. آیا در این شرایط کسی جرات سرمایه گذاری برای تولید خواهد داشت، زیرا در صورت سرمایه گذاری شکست می خورد. اختصاص ارز 4200 تومانی به واردات نهاده های دامی و دانه های روغنی اثرات منفی بر تولید داخل این محصولات داشته است.

در دولت آقای روحانی به طور مرتبط اعلام می‌شد که برای واردات نهاده‌ها اقدام شده اما سوال اینجا است که چرا باید اصلا این نهاده ها از خارج کشور وارد می‌شد.

از طرفی واردات این همه بذر به کشور باعث سرشکستگی برای کشور است به گفته وزیر قبل جهاد کشاورزی 96 تا 98 درصد بذور خاص و گلخانه ای (گواهی شده سبزی و صیفی) را از خارج کشور وارد می کنیم؛ این بذور قبلا از هلند وارد می شد که اکنون از ترکیه وارد می شود. متاسفانه حتی اسپرم گاو نیز از خارج کشور وارد می‌شود.

رقیب تولید داخلی، محصولات کشاورزی وارداتی با ارز ترجیحی و ارزان است که سرشکستگی برای کشور به حساب می آید اما اگر به یکباره این واردات قطع شود نیز باعث ایجاد گرانی می شود که شاید برای مردم قابل تحمل نباشد. گرانی و قطع یکباره ارز نهاه های دامی باعث می‌شود که دامداران نتوانند به کار خود ادامه دهند و دام های آبستن و شیری خود را به کشتار گاه ببرند.

وقتی ارز ترجیحی حذف می شود باید بتوانیم این محصولات را در کشور تولید کنیم تا به قیمت مناسبی در اختیار مصرف کنندگان قرار گیرد. توصیه می شود برای این اقدامات به جمیع جهات توجه شود. حتی بهتر است در ابتدای امر ارز ترجیحی واردات دیگر کالاها را بردارند و بعد به سراغ بخش کشاورزی بیایند.

برای جلوگیری از واردات این محصولات کشاورزی چه باید کرد؟

همه این محصولات کشاورزی که وارد می کنیم، از طریق افرادی که تولیدات علمی دارند در داخل کشور قابل تولید است اما مشکل این است که به مردم آن نقشی که می توانستند در کشاورزی علمی داشته باشند نداده ایم و دولت در این بخش ها کماکان تصدی گری‌هایی دارد که باید آنها را به بخش خصوصی واگذار کند.

اکثر دانشکاه های ما برای خودشان کار می کنند و ارتباط موثری با بدنه بخش کشاورزی ندارند. بخش خصوصی قوی نیز نداریم که بتوانند افراد تحصیل کرده را جذب کند؛ البته نسخه برای این مشکل وجود دارد که مغفول مانده است.

* قانون افزایش بهره وری 11 سال است فراموش شده

این نسخه مشکل گشا از بخش کشاورزی چیست؟

قانون افزایش بهره وری که در سال 1389 تصویب شده است اشاره دارد که باید بسیاری از فعالیت های کشاورزی که فعالین عملی بخش خصوصی می توانند انجام دهند از دولت به آنها واگذار کنیم.

با اجرای این قانون، بخش خصوصی به جای اینکه پول خود را از کشور خارج یا سفته بازی و سوداگری کند به فعالیت های علمی - اقتصادی بخش کشاورزی وارد کند. اگر این قانون اجرا شده بود اکنون دیگر بحث حذف یا اختصاص ارز ترجیحی دیگر معنا نداشت.

در این قانون حتی خواسته شده است که میزان پیشرفت این قانون در رسانه ها مطرح و به صورت هفتگی بررسی شود؛ دولت موظف است هرسال تا پایان آذر ماه نتایج حاصله از اجرای این قانون و میزان بهبود عملکرد کمی و کیفی بخش کشاورزی و منابع طبیعی حاصله از این قانون را در مجلس ارائه دهد؛ اما علاوه بر دولت مجلس نیز در این 11 سال از دولت نخواسته است که درباره این قانونی که تصویب کرده است پاسخگو باشد.

حجم دولت بسیار وسیع است و بسیاری از امور را باید به بخش خصوصی واگذار کند. دولت‌ها به حدی گرفتار مسائل روزه مره هستند که این مهم را فراموش می‌کنند.

به نظر می رسد که برخی از مسئولان رده بالای دولتی، کشاورزی را بخشی علمی نمی‌دانند به طوری که حتی وزیر کشاورزی را در چند دوره فردی با تحصیلات غیر مرتبط گمارده اند.

بنابر فرمایشات شما یعنی با علم و دانش می توانیم نهاده های دامی و دانه های روغنی را در کشور حتی با وجود محدودیت‌های زیست محیطی و منابع آبی کشور تولید کنیم؟

بله، با بخش علمی خصوصی قوی همانطور که گفتم می توانیم این محصولات را در داخل کشور تولید کنیم اما تا زمانی که دولت تصدی گری دارد، قابل حصول نیست.

در صورتی که کشاورزی علمی داشته باشیم، می توانیم هم نهاده های دامی و دانه های روغنی و دیگر محصولات دانش بنیان بخش کشاورزی را مانند بذور را در کشور تولید کنیم.

اما متاسفانه بخش کشاورزی ما تنها در سال هایی خوب عمل کرده است که میزان بارندگی ها خوب بوده است و به خودکفایی در تولید محصولات اساسی مانند گندم رسیده ایم. تا زمانی کشاورزی کشور علمی نشود وابستگی ما به واردات محصولات کشاورزی قطع نمی‌شود.

* برای تاکید بیشتر دوباره می خواهم سوالم را تکرار کنیم؛ با این سطح اراضی فعلی کشور و منابع آبی که داریم می توانیم در تولید نهاده های دامی و دانه های روغنی به خودکفایی برسیم؟

با این سطح اراضی فعلی کشور و منابع آبی که داریم قطعا می‌توانیم محصولات کشاورزی مختلف از جمله نهاده های دامی و دانه های روغنی را در کشورمان تولید کنیم.

عملکرد بر هکتار اکثر محصولات کشاورزی ما مناسب نیست و در مقایسه با عملکرد های جهانی و کشاورزان پیشروی داخل خودمان پایین است، زیرا بذر مناسب و دانش به بدنه کشاورزی نفوذ نکرده است و کشاورزی به صورت معیشتی دنبال می شود.

دانشجویان بخش کشاورزی نیز به دلیل اینکه احتمال پیدا کردن شغل مناسب برای آنها کم است، مایوس درس می خوانند، زیرا اگر کاری پیدا نکنند باید در اسنپ کار کنند، شغل غیر مرتبط پیدا کنند یا به دنبال خروج از کشور باشند بنابراین نمی توانیم ورود علم از سمت دانشگاه ها را به بخش کشاورزی داشته باشیم.

امیدواریم که دولت جدید قانونی افزایش بهره وری را در دستور کار خود قرار دهد. اصلاح نژاد دام تولید خوراک دام با بهره وری بالا، علم زیادی می خواهد اما بعضی از مسئولان کشور کشاورزی را فعالیتی علمی نمی‌دانند.

مصاحبه از ابراهیم نژادرفیعی