گفتگو | جزئیات تازه از ظرفیت‌سوزی گسترده در سفارتخانه‌های ایران / چرا دیپلماسی اقتصادی را سیاسیون سپردیم؟
کارشناس حوزه صادرات با تشریح جزئیاتی از ظرفیت سوزی گسترده در سفارتخانه های ایران در خارج کشور برای توسعه صادرات گفت: مشکل کار اینجاست که دیپلماسی اقتصادی را به سیاسیون سپردیم.
ناصر سراجی کارشناس حوزه صادرات در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در پاسخ به سوالی در خصوص مشکلات حوزه دیپلماسی اقتصادی و ظرفیت‌هایی که در این زمینه وجود دارد، گفت: در بحث دیپلماسی اقتصادی بخش‌های مختلفی را در سیاست خارجی پیگیری می‌کنیم اما همیشه تمام افرادی که برای این حوزه معرفی می‌کنیم سیاسی هستند. به طور مثال فردی که پنج دوره نماینده مجلس بوده است را به عنوان سفیر در یکی از کشورهای خارجی که بازار 350 میلیون نفری دارد معرفی می‌کنیم.
وی افزود: هیچ وقت همراه سفرا یک تیم اقتصادی منسجم قرار نمی‌دهیم که بخواهند به این حوزه ورود پیدا کنند. ضمن اینکه در برخی موارد سفارتخانه‌های ما تنها میزبان مقامات کشور هستند و کاربرد دیگری ندارند.
این کارشناس تجارت خارجی ادامه داد: اتفاق جالبی که در دنیا رخ می‌دهد این است که خود سفارتخانه‌های کشورهای خارجی هیئت‌های تجاری ایرانی را با هیئت‌های تجاری کشور خودشان هماهنگ می‌کنند. این کار در حوزه‌های مختلف انجام می‌شود. در کشور ما بخش خصوصی خود این کارها را انجام می‌دهد و سفارتخانه‌های ایران در این مورد ضعف دارند، باید یکی از وظایف معاون اقتصادی و مشاور اقتصادی که در سفارتخانه‌های ایران حضور دارند این باشد که مطالعات بازار انجام دهند. ما در یک کشور دیگر برای سفارتخانه‌ها هزینه می‌کنیم و در واقع این مراکز یک پایگاه برای کشور ما هستند در نتیجه اگر چنین وظایفی را به عهده داشته باشند هزینه‌ها بسیار پایین‌تر خواهد بود.
ضرورت تشکیل کارگروه مطالعات اقتصادی در سفارتخانه‌ها / ماجرای یک سفیر کشور خارجی که تاجر فرش بود!
وی با تاکید براینکه باید در سفارتخانه‌ها تیم اقتصادی تشکیل دهیم و این تیم‌ها بازار و نیاز کشورهای هدف را بسنجند و اطلاعات را به ایران انتقال دهند، گفت: به این ترتیب مشخص می‌شود که در کدام حوزه‌ها امکان فعالیت وجود دارد. دیپلماسی اقتصادی تماما مبتنی بر این است که بازارشناسی، بازاریابی و مطالعات بازار انجام دهیم و به نسبت نتیجه این اقدامات برای ارائه محصولات وارد بازارهای صادراتی شویم.
این فعال حوزه صادرات با اشاره به اینکه تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان در بازارهای مختلف وجود دارند که می‌توانیم آنها را با یکدیگر مرتبط کنیم، گفت: اما متاسفانه به طور مداوم درگیر کارهای سیاسی هستیم. ما با بیش از 10 سفارتخانه در خارج از ایران صحبت کردیم و جلساتی را برگزار کردیم. جالب است که برخی تجار کشورهای دیگر از ما خدمات می‌خواهند و وقتی از سفارتخانه‌ها کمک می‌خواهیم، پاسخی نمی‌دهند، به طور مثال کالایی را داشتیم که از سوریه برای آن تقاضا وجود داشت، اما به دلیل عدم امکان انتقال پول از طریق بانک مشکلاتی به وجود آمده بود. سوریه نیز تحت تحریم‌های بین‌المللی است، در نتیجه امکان تبادلات بانکی وجود ندارد. طرف سوری از ما کمک خواست تا بتواند این کالا را خریداری کند.
کارشناس حوزه دیپلماسی اقتصادی اظهار کرد: به صورت کلی تبادلات با سوریه در حال انجام است و در حوزه‌های دیگر مراودات انجام می‌شود اما وقتی به سفارت ایران مراجعه کردیم، به ما گفتند که هیچ کاری از دستشان برنمی‌آید. توقع این است که وقتی به سفارتخانه مراجعه می‌کنیم حداقل راهکاری پیش روی ما قرار دهند.
سراجی در مورد انتظار فعالان حوزه صادرات از سفارتخانه‌های ایران گفت: انتظار ما این است که معاون اقتصادی که در سفارتخانه حضور دارد در این موارد کمک کند. این کار از طریق کانال‌های مختلف انجام می‌شود. اگر بررسی کنید، متوجه خواهید شد که خودروسازی ما چنین اقداماتی را انجام می‌دهد و راهکارهای آن را می‌دانند، بحث ما این است که از بخش خصوصی نیز این حمایت‌ها صورت بگیرد. به این دلیل که از جانب دولت کمکی نمی‌شود، فعالان بخش خصوصی با صرافی‌ها کار می‌کنند و گاها دچار کلاهبرداری‌های بزرگ و هزینه‌های زیادی در این حوزه شدیم.
عملکرد تک بعدی سفارتخانه‌های ایران در کشورهای خارجی
وی در مورد عملکرد تک بعدی سفارتخانه‌های ایران گفت: ضعفی که دولت قبل داشت و ما همیشه آن را مطرح می‌کردیم این بود که سفارتخانه‌های ما سیاسی هستند در صورتی که باید اقتصادی باشند. اگر شما به سفارتخانه یک کشور خارجی بروید و با آنها صحبت کنید می بینید که اولین کاری که انجام می دهند این است که محصولات کشور خود را در 10 دقیقه برای شما ارائه می کند.
این کارشناس حوزه صادرات با بیان اینکه در واقع خود سفیر می نشیند و می گوید ما این محصولات را داریم شما به چه چیزی نیاز دارید، ادامه داد: حتی برخی سفرای خارجی فعال در ایران خود تاجر هستند. به طور مثال یک سفیر خارجی خود تاجر فرش است و در کشور خودش فروشگاه بزرگ فرش دارد. این فرد از تولید کننده های بزرگ فرش در کاشان خرید می کند و آن ها را به کشور خود ارسال می کند.
وی گفت: جنگ ما همیشه جنگ سیاسی و نظامی نیست و درگیر جنگ اقتصادی نیز هستیم. هر کس در هر حوزه ای که می تواند کاری انجام دهد باید وظیفه خود را انجام دهد و حضور پیدا کنند. اگر اقتصاد ما قوی نباشد در هیچ کدام از دو حوزه دیگر نمی توانیم دست بالا را داشته باشیم، ما سرباز اقتصادی هستیم و نتیجه کار ما ورود ارز به کشور و اشتغال است. اگر ما بتوانیم یک محصول را با سه برابر قیمت صادر کنیم قطعاً ظرفیت شغلی بیشتری در کشور ایجاد خواهد کرد. در نتیجه صادرات تولید نیز در کشور رشد خواهد کرد.
سراجی با اشاره به اینکه بحث اصلی این است که در سفارتخانه‌های ایران در کشورهای مختلف یک کارگروه مطالعات اقتصادی تشکیل دهیم، گفت: یک سفیر 4 سال سفارت خانه را در اختیار خواهد داشت اما این امکان مطالعاتی تنها 6 ماه زمان می خواهد. در نتیجه مطالعات باید مشخص شود که کشور مورد نظر کدام کالاها را نیاز دارد و سبک زندگی و فرهنگ استفاده مردم آن کشور چگونه است، اگر امروز به طور مثال به سفارتخانه ایران در عمان مراجعه کنید و در مورد شرایط اقتصادی این کشور بپرسیم شما را به بخش بخش خصوصی ارجاع می دهند. این یک نمونه خوب محسوب می‌شود، حتی در برخی موارد ارتباط سیاسی خوبی بین ایران و کشورهای مورد نظر وجود دارد، حتی این سطح از ارتباط اقتصادی وجود ندارد.
پیشنهادات مناسبی برای تهاتر روی میز است اما اجرایی نمی‌شود
کارشناس دیپلماسی اقتصادی در مورد وظایف کارگروه اقتصادی سفارتخانه‌ها گفت: این کارگروه وظیفه دارد تا ظرفیت های اقتصادی کشور هدف را برای ما شرح دهند و از سوی دیگر تیم اقتصادی که ما در داخل کشور داریم با هماهنگی معاونت اقتصادی وزارت خارجه در خصوص جهت‌گیری ارتباط با آن کشور تصمیم‌گیری می‌کنیم، به طور مثال ما اقتصاد 100 کشور مختلف را در نظر می‌گیریم و اطلاعات فرهنگ و مصرف آنها را مشخص می‌کنیم. سپس به داخل کشور نگاه می‌کنیم و بررسی می‌کنیم که چه بخشی از این نیازها را می‌توانیم تامین کنیم. بعد این مرحله به تولیدکننده داخلی خواهیم گفت که می‌توانیم در این چهار بخش به شما کمک کنیم.
این فعال حوزه صادرات با تاکید بر اینکه در مرحله بعد باید بین تولیدکننده داخلی و بازار هدف ارتباط برقرار کنیم، گفت: این موضوع یک اتفاق جذاب است. امروز ما یک پیشنهادات جالبی از برخی کشورها برای تهاتر کالا داریم. تجاری داریم که می‌خواهد به آن کشورها پول منتقل کند اما امکان آن را ندارد، اگر چنین کاری صورت گیرد، در حقیقت کالایی را با کالای دیگر عوض می‌کنیم و در مقابل در داخل کشور گردش مالی انجام می‌دهیم.
جای خالی بخش خصوصی صنایع برتر ایران در سفرهای رئیس سازمان توسعه تجارت / خروجی سفرها باید قرارداد اقتصادی - تجاری باشد
وی در پاسخ به سوالی در خصوص چگونگی امکان افزایش بهره وری سفرهای خارجی که از سوی نهادهای اقتصادی صورت می‌گیرد،گفت: هیئتی که برای مذاکره می‌رود باید یک هیئت تجاری از بخش خصوصی همراه خود داشته باشد. این فعالان اقتصادی که همراه می‌شوند نیز باید انتخاب شده باشند. به این معنا که ما بگوییم ما پنج صنعت داریم که توان بالایی دارند. از این صنایع، افرادی که توانمند هستند را با خودمان ببریم و واقعا به قرارداد برسانیم. این سفرها باید منجر به خروجی شود نه آنکه صرفا جنبه سیاسی داشته باشد، اینکه صرفا یک هیئت تجاری را با خودمان ببریم مهم نیست. به طور مثال محصولی را در داخل کشور تولید می‌کنیم که به دلیل قوانین یا شرایط دیگر اساسا امکان صادرات آن به یک کشور خاص وجود ندارد. افراد و تیم اقتصادی که همراه می‌شوند باید با مطالعات قبلی انتخاب شوند.
وی با اشاره به اینکه باید در حوزه‌های مختلف مطالعات اقتصادی بین‌الملل داشته باشیم، گفت: سازمان توسعه تجارت نیز باید چنین برنامه‌ای برای خود داشته باشد تا بتواند براساس سفرهایی که انجام می‌شود، نیازسنجی درستی انجام دهد و افراد تاثیرگذار را با خود همراه کنند.
سراجی تاکید کرد: در کنار بحث نیازهای کشورها باید توجه داشت که گاها استاندارهای آنها با یکدیگر متفاوت است. به طور مثال استانداردهای اتحادیه اروپا برای یک محصول، مشخص است و باید ببینیم که آیا امکان صادرات محصول خود را داریم یا خیر. اگر امکان صادرات یک محصول وجود دارد برترین‌های آن حوزه را شناسایی کنیم و آنها را با خود همراه کنیم.
در کشورهای درحال توسعه سفیر اقتصادی می‌خواهیم نه سیاسی / سفیر در کنار سیاسی بودن باید بینش اقتصادی داشته باشد
وی در خصوص گسترش دیپلماسی اقتصادی ایران گفت: نکته اصلی که مطرح می‌شود این است که دیپلماسی اقتصادی ما از طریق سیاسی رو به جلو حرکت کند. یک توانمندی سیاسی داریم و مقامات کشور ما باید این موضوع را منتقل کنند. خودشان باید هماهنگ کنند تا هیئات تجاری ایران بتوانند در نمایشگاه‌های بین‌المللی که در کشورهای مختلف برگزار می‌شود، شرکت کنند.
این کارشناس صادرات با بیان اینکه این موضوع در نهایت به رشد دیپلماسی اقتصادی منجر خواهد شد، اظهار کرد: بخش سیاسی به راحتی می‌تواند بازار را شناسایی کند و از تولیدکنندگان و فعالان توانمند ما دعوت کند در آن بازارها محصول خود را ارائه کنند. تنها بحث تعاملات مالی باقی می‌ماند که می‌دانند چگونه می‌توانند کمک کنند.
وی با با تاکید بر اینکه سفرای ما باید در کنار اینکه سیاسی هستند، با مباحث اقتصادی آشنا باشد، گفت: ما با تمام کشورها بحث‌های سیاسی نداریم. برخی کشورها نظیر چین، سوریه، عراق، روسیه، عمان و امارات استراتژیک هستند و مهم است که چه کسی به عنوان سفیر در این کشورها انتخاب می‌شود. اما موضوع این است که در کشورهای در حال توسعه که هدف صادراتی هستند یک فرد اقتصادی نیاز داریم، به طور مثال در تعامل با کشوری که در غرب آفریقا است و ما چندان بحث سیاسی با یکدیگر نداریم باید یک فرد اقتصادی حضور پیدا کند. این کشورها بازارهای بزرگی دارند. بازار غرب آفریقا حدود 600 میلیون نفر جمعیت دارد. در چنین مواردی فقط باید کار اقتصادی کنیم. در آمریکای جنوبی و شرق آسیا نیز شرایط مشابهی وجود دارد. جالب است که وقتی با سفرای کشورهای دیگر در ایران صحبت می‌کنید، می‌بینید که 70 درصد صحبت آنها اقتصادی است.
مطالعات بازارهای بین الملل اولویت اصلی کشور، سازمان توسعه تجارت و وزارت خارجه است
سراجی معتقد است: در حال حاضر مطالعات بازار بین‌الملل از همه چیز برای ما مهم‌تر است. کشورهای مختلف نیازهای زیادی دارند که ما آنها را شناسایی نکردیم و این در حالی است که پتانسیل‌های زیادی برای استفاده از این فرصت‌ها در کشور وجود دارد. بخشی دیگر نیز موضوع مراودات سیاسی است که باید مساعدت‌های لازم در این حوزه صورت بگیرد.
امکان دسترسی به بازار 600 میلیون نفره غرب آفریقا با محوریت ساحل عاج
وی در پاسخ به سوالی در خصوص کشورهایی که امکان افزایش صادرات به آنها وجود دارد، گفت: اگر می‌خواهیم با گروهی ارتباط برقرار کنیم براساس اطلاعات قبلی این کار را انجام می‌دهیم. ما بازارهای هدف صادراتی را در حوزه فرش دسته‌بندی کرده‌ایم. براین اساس، غرب آفریقا، شرق آفریقا، شرق آسیا، جنوب شرق آسیا و حوزه اوراسیا هر کدام به عنوان یکی از حوزه‌های صادراتی تعیین شده‌اند.
این فعال حوزه صادرات گفت: در هر یک از این حوزه‌ها نیز یک کشور را به عنوان پایگاه در نظر گرفتیم. در غرب آفریقا کشورهایی نظیر نیجریه، ساحل عاج و برخی کشورهای دیگر وجود دارد. در مجموع این کشورها یک بازار 500 تا 600 میلیون نفری را تشکیل می‌دهند. با محوریت نیجریه و ساحل عاج می‌توان این بازار را مدیریت کرد.
به این معنا که ساحل عاج را به عنوان پایگاه صادراتی در نظر گرفتیم و در حقیقت هم محصولات را به ساحل عاج می‌فروشیم و هم از این کشور به کشورهای اطراف ارسال می‌کنیم. طبیعی است که برقراری ارتباط به تمامی این کشورها کار سختی است اما امکان ارتباط زمینی و برگزاری جلسات در ساحل عاج وجود دارد. در حال حاضر ما دفاتر خود را فعال کردیم تا این کار را آغاز کنند، در نتیجه ما با یک پایگاه در غرب آفریقا به این بازار ورود پیدا خواهیم کرد. در شرق آفریقا نیز کنیا که کشوری کم حاشیه‌تر است را انتخاب کردیم. در کنار این کشور بازار اتیوپی با جمعیت بسیار زیاد را تعریف کردیم. بازار تانزانیا که شیعیان زیادی دارد و فرهنگی مشابه ایران دارد را نیز مورد توجه قرار دادیم.
وی افزود: شرق آسیا برای رقبای ما در حوزه فرش، آنطور که باید شرایط فراهم نشده است. در حقیقت آنها آنطور که به اروپا و آمریکای شمالی توجه کردند به آسیای شرقی توجه نکردند. با توجه به این موضوع ما بر روی این حوزه تمرکز کردیم. در همین رابطه نیز با سفیر فیلیپین جلساتی برگزار شده است.
ظرفیت بالای اندونزی برای صادرات فرش مخصوص مساجد
سراجی در خصوص ظرفیت‌های کشور اندونزی گفت: کشور اندونزی به عنوان یک کشور مسلمان جمعیتی بالای 200 میلیون نفر دارد. این کشورها بازار بزرگی دارند. ما حتی به محصولی که می‌خواهیم به این کشورها ارائه کنیم فکر کردیم. اندونزی به عنوان یک کشور اسلامی مساجد زیادی دارد. داخل کشور شرکت‌هایی وجود دارند که مساجد را فرش می‌کنند و ما بر روی صادرات محصولات این تولیدکنندگان کار کردیم.
وی با بیان اینکه هر کجا که شما پایگاه اقتصادی داشته باشیم، فرهنگ و دیدگاه خود را نیز می‌توانید صادر کنید، گفت: همیشه در خصوص همه کالاها این موضوع وجود داشته است. فرش نیز یک کالای هنری است. ما به عنوان فعال این حوزه بازارها را به صورت هدفمند بررسی کردیم و ارتباطات خود را نیز به صورت بسیار هدفمند دنبال کردیم.
به دنبال این هستیم که به بازار کشورهای مختلف با کمترین دغدغه محصول صادر کنیم. ارتباطات خود را نیز رسمی کردیم به این معنا که با تجاری که از سوی سفارتخانه‌ها معرفی می‌شوند کار می‌کنیم. سفارتخانه‌ای را در ایران سراغ داریم که وقتی تجار این کشور با ما کار می‌کنند خود سفیر پول را در چمدان خود جابه‌جا می‌کند.
ماجرای جابه‌جایی پول با چمدان توسط یک سفیر خارجی
این کارشناس امور صادرات اظهار کرد: ما یک محصولی را به فروش می‌رسانیم و وقتی می‌خواهیم پول جابه‌جا کنیم سفیر کشور هدف پول را به صورت نقدی وارد کشور می‌کند و به ما تحویل می‌دهد. تا این حد برخی از کشورها از خریدار خود حمایت می‌کنند. در کنار این موضوع همان سفیر به صورت روزانه با ما در ارتباط است می‌گوید شما این محصول را به می‌فروشید و در مقابل محصولاتی داریم. حتی نمونه محصول برای ما می‌آورند.
وی با تاکید براینکه در بخش فرش ماشینی مطالعات بازار بین‌الملل را انجام داده‌ایم، گفت: بازارهای هدف و تولیدکنندگان را نیز دسته‌بندی کردیم. به طور مثال 100 تولیدکننده داریم که هر کدام محصولی را تولید می‌کنند. این محصولات را لیست کردیم. در حقیقت هم‌اکنون می‌دانیم که کدام بازار چه محصولی نیاز دارد و کدام یک از تولیدکنندگان داخلی ما آن محصول را تولید می‌کند.
تعداد کشورها و حوزه‌ها در مورد مطالعات اقتصادی بین‌المللی بسیار زیاد است. ما نیز تنها بر روی دو حوزه متمرکز شدیم. آغاز انجام چنین تحقیقاتی بسیار مهم است. امروز با دسته‌بندی که انجام شده است می‌توانیم تولیدکننده خود را مستقیما به همان فردی که متقاضی کالا در کشور هدف است، مرتبط کنیم. این موضوع امکان کار اقتصادی را چند برابر بیشتر می‌کند.
ضرورت تفکیک تولید صادراتی از تولید داخل / 80 درصد خریداران بین‌المللی به دنبال فرش ارزان هستند
سراجی در پاسخ به سوالی در مورد امکان افزایش صادرات در حوزه فرش با وجود حمایت‌های دولتی در این زمینه گفت: فرش دستباف ایران در دنیا سرآمد است و رقیبی نیز ندارد. طی 20 سال گذشته حمایتی نیز از بخش تولید صنایع انجام شد که این مسئله باعث شد تا صنایع فرش ماشینی گسترش بسیار زیادی داشته باشند، در نتیجه توسعه عجیبی در این حوزه داشتیم و در حال حاضر جزو پنج کشور برتر دنیا در مقدار تولید فرش ماشینی هستیم. از نظر کیفیت نیز جزو سه کشور برتر دنیا هستیم. امروز فرش ماشینی ایران قابلیت بالایی برای رقابت در بازارهای جهانی دارد چه از نظر طرحی و چه از نظر کیفیت.
وی ادامه داد: می‌توان از این ظرفیت ایجاد شده استفاده‌های زیادی کرد. امروز صادرات فرش ماشینی ما حدود 300 میلیون دلار است. با توجه به ظرفیتی که وجود دارد این عدد را می‌توان تا یک میلیارد دلار افزایش داد. اگر بتوانیم دیپلماسی اقتصادی را فعال‌تر کنیم و تعهدات ارزی را مدیریت کنیم، قابلیت رسیدن به این عدد را ظرف دو سال داریم.
این فعال حوزه صادرات با اشاره به اینکه یکی از مشکلاتی که در این مسیر داریم این است که هنوز تولیدکننده ما از صادرکننده جدا نشده است، گفت: صادرکننده باید هوشمند باشد. هم‌اکنون وقتی تبلیغات فرش را می‌بینیم همه می‌گویند ما فرش 1500 شانه، 1200 شانه یا 1700 شانه تولید می‌کنند. این فرش‌ها قیمت بالایی دارند.
آیا این فرش و طراحی کلاسیک ما در دنیا خریدار دارد؟ یک شرکتی 10 سال پیش دستگاهی آورده، محصولی تولید کرده و به موفقیت رسیده است. امروز نیز اصرار به تولید با همان شکل دارد. ضعف این است که مطالعات بزار نداریم. در حقیقت 20 درصد بزار دنیا فرش گران‌قیمت خریداری می‌کنند و این در حالی است که تمرکز اصلی ما بر روی همین حوزه است.
وی افزود: در سوی دیگر 80 درصد بازار فرش‌هایی با قیمت پایین‌تر از 10 دلار می‌خواهند. تمام فرش‌های ما بیش از 20 دلار قیمت دارد. گاها می‌بینیم که شرکت‌های تولیدی ما چشم روی هم چشمی دارند و به جای اینکه بروند دو دستگاه تند بافت فرش ارزان وارد کشور کنند که بتوانند با آن بازار افغانستان و آفریقا را تامین کنند، به دنبال این هستند که فرشی تولید کنند که به یک کشور اروپایی صادر شود. این مسئله فضا را به شدت رقابتی کرده است.
این قابلیت وجود دارد اما بازار باید مطالعه و تولید هدفمند شود تا بتوانیم براساس نیاز بازارهای هدف تولید کنیم. در حال حاضر این کار انجام نمی‌شود و هر کس هر چه دوست دارد تولید می‌کند.
اختلال در تولید در نتیجه حذف معافیت گمرکی واردات ماشین‌آلات صنایع
سراجی در پاسخ به سوالی در مورد تراز منفی بخش فرش ماشینی (نسبت واردات مواد اولیه و ماشین آلات به صادرات فرش) گفت: تراز این صنعت منفی نیست. برای به روزرسانی این صنعت نیاز به واردات ماشین‌آلات داریم و تمام واردات مواد اولیه نیست. واردات دستگاه به نوعی سرمایه‌گذاری است و جزو تراز منفی حساب نمی‌شود چرا که قرار است سالها از این تجهیزات استفاده شود.
واردات نخ و مواد اولیه وجود دارد اما بخش زیادی از حدود 450 میلیارد دلار وارداتی که در حوزه فرش وجود دارد مربوط به حوزه ماشین آلات است.
وی تاکید کرد: وقتی شما می‌خواهید در بازار جهانی رقابت کنید باید ماشین‌آلات خود را به روز نگه‌دارید تا بتوانید محصولات جدیدتر تولید کنید؛ در غیر این صورت امکان رقابت را نخواهید داشت. اینکه ما بگوییم از تولید این ماشین آلات در کشور حمایت کنیم کار بسیار خوبی است.
در گذشته تخفیفی بر روی تعرفه گمرکی واردات ماشین‌آلات اعمال می‌شد اما امسال با تصمیم مجلس این معافیت برداشته شده و این کار باعث رشد 60 درصدی هزینه واردات ماشین‌آلات شده است. در نتیجه این کار برخی تولیدکنندگان ما دیگر امکان رقابت ندارند و تولید مختل شده است.
این کارشناس امور صادرات با اشاره به اینکه باید مبلغ بسیار زیادی را برای به روزرسانی تجهیزات صرف کنید و در این شرایط توان تولید کاهش پیدا خواهد کرد، گفت: امروز همه با این مشکل درگیر هستند. حتی نمایندگان مجلس نیز در بودجه سال آینده بر روی این موضوع بحث خواهند کرد چرا که به تولید آسیب زیادی زده است.
دلیل حذف این معافیت نیز حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان برای تولید دستگاه‌ها بوده است. این هدف اصلا ایرادی ندارد اما این معافیت باید به مرور زمان (به طور مثال 10 درصد در سال اول) حذف می‌شد نه آنکه به صورت ناگهانی 100 درصد آن حذف شود.
وی در ادامه گفت: این امکان وجود داشت که به تدریج معافیت حذف شود و عواید حاصل از آن به شرکت‌های دانش‌بنیان تزریق شود. در صورتی که این شرکت‌ها خروجی مناسبی در سال اول داشتند، سال دوم نیز معافیت بیش از پیش کاهش پیدا کند. به این ترتیب هم شرکت‌های تولیدی آسیب نمی‌دیدند و هم دانش‌بنیان‌ها فرصت توانمند شدن را پیدا می‌کردند، یکی از بزرگترین معضلات ما در تولید و صنایع همین بحث تعرفه گمرکی است که اتفاق افتاده و همه تولیدکنندگان با آن درگیر هستند.
ورود شرکت‌های کوچک و متوسط به حوزه صادرات با تشکیل کنسرسیوم مشترک
سراجی در پاسخ به سوالی در مورد عدم امکان پذیرش ریسک و هزینه حضور در بازارهای بین‌المللی از سوی تولیدکنندگان کوچک و متوسط گفت: معمولا در تجارت بین‌المللی از برندینگ یا نمادسازی غافل هستیم. بین بزرگترین دارایی‌های دنیا دو نوع دارایی داریم. دارایی مشهود و دارایی نامشهود.
دارایی مشهود همان ساختمان و میز و صندلی هستند اما دارایی نامشهود ارزش برند است. امروزه ارزش شرکت‌های بزرگ دنیا مانند اپل و مایکروسافت بر اساس همان ارزش برندشان تعیین می‌شود.
وی در خصوص برندسازی در حوزه صادرات گفت: برندسازی در صادرات به این معنا است که محصولات و توانمندی‌هایی که داریم را به خوبی ارائه کنیم. باید محصولات خود را تبدیل به یک برند جهانی کنیم و سپس ارائه کنیم. در حقیقت نباید محصولات خود را به صورت خام صادر کنیم مانند کاری که امروز در حوزه صادرات زعفران شاده هستیم و محصول خود را به صورت فله‌ای می‌فروشیم.
این فعال حوزه صادرات معتقد است: باید یک برند بین المللی تشکیل دهیم. امروز می‌بینیم که شرکت‌های داخلی تولید دارند اما نمی‌دانند تولید خود را در چه محلی باید به فروش برسانند. به طور مثال یک تولیدکننده ما که می‌خواهد در نمایشگاه‌های بین‌المللی شرکت کند همان محصولی را که به روسیه می‌برد، به نمایشگاه امارات نیز می‌بیرد،
این در حالی است که امارات یک کشور گرم و متمول است اما روسیه یک کشور سرد با اقتصادی متوسط. این موضوع نتیجه همان عدم بازاریابی بین‌المللی است. امروزه خدماتی برای شرکت‌های متوسط و ضعیف فراهم شده که با استفاده از آن هزینه‌های آنها در حوزه‌های مختلف صادرات کاهش پیدا خواهد کرد.
تشکیل اولین کنسرسیوم صادرات فرش ماشینی در ایران
وی با تاکید براینکه بر همین اساس کنسرسیوم صادراتی در حوزه فرش ماشینی تشکیل شده تا هزینه‌ها را سرشکن کند، گفت: به طور مثال اگر بخواهیم در یک نمایشگاه بین‌المللی شرکت کنیم، مطالعاتی انجام خواهیم داد تا مشخص کنیم چه محصولی را باید برای نمایشگاه ارسال کنیم. در مرحله بعدی محصولات را تحت عنوان یک غرفه نمایش می‌دهیم.
اگر 10 شرکت در این کنسرسیوم شرکت کرده باشند هزینه‌های بازاریابی، مارکتینگ، نیروی انسانی، باربری و برندینگ نیز تقسیم بر 10 خواهد شد. به این ترتیب تولیدکنندگان متوسط و ضعیف نیز می‌توانند به این شکل در بازار بین‌المللی شرکت و محصول خود را ارائه کنند.
سراجی افزود: ما برای اولین بار کنسرسیوم صادرات را در حوزه فرش ماشینی تشکیل دادیم و به عنوان اولین اقدام در نمایشگاه دموتکس آلمان که در ژانویه برگزار شد، شرکت داشتیم. در این کنسرسیوم پنج شرکت مشارکت کردند و هر کدام محصولات مختلفی را ارائه می‌کنند. محصولات نیز تحت برند فرش ایران به فروش می‌رسد. تمام هزینه‌ها نیز به این ترتیب تقسیم شده است. ضمن اینکه شاید اگر هر کدام از این شرکت‌های به تنهایی در نمایشگاه شرکت می‌کردند به این خوبی دیده نمی‌شدند.
جای خالی تشکل‌های بین‌المللی در حوزه صادرات
وی با بیان اینکه امروز در حوزه صادرات نیازمند تشکل‌های صادراتی هستیم، گفت: به طور مثال در حوزه فرش نیاز بازار ما تشکل‌های صادراتی بین‌المللی منطبق بر علم روز و مطالعات است. این تشکل‌های برای حضور قدرتمند در حوزه صادرات علاوه بر این موارد باید بتوانند خدمات برندینگ و آموزش صادرات را نیز بر عهده بگیرند. این موضوع اتفاقی است که به آن نیاز داریم.
با تبادل کارت ویزیت نمی‌توان بازار یک میلیارد دلاری را مدیریت کرد
این کارشناس امور صادرات با اشاره به وضعیت نا مناسب بازاریابی در حوزه صادرات گفت: وقتی هیئت‌های خارجی وارد ایران می‌شوند و اتاق ایران اعلام می‌کند که یک تاجر فرش نیز در این هیئت وجود دارد، بعضا تولیدکنندگان ما بدون هیچگونه شناختی صف می‌بندند تا یک کارت ویزیت به این فرد بدهند. گاها بازاریابی‌ها در همین حد است. باید خریدارها را دسته‌بندی کنیم و حتی خریداران بزرگ کشورهای مختلف را به ایران دعوت کنیم و تور یک هفته‌ای برای آنها برگزار کنیم تا کارخانه‌جات ما را ببینند. صادرات یک میلیارد دلاری را نمی‌توان با کارت ویزیت انجام داد.
