آیا بازگشت جنگ محتمل است؟
دنیای اقتصاد: ماندگاری توافق‌های آتش‌بس به فضای سیاسی و اقتصادی حاکم بر روابط کشورهای درگیر وابسته است. این نتیجه‌ای است که بررسی شواهد تجربی بر آن مهر تأیید می‌گذارد.
به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ داده‌های پروژه Ceasefire نشان می‌دهد تنها نیمی از 2203 آتش‌بس جهانی در فاصله سال‌های 1989 تا 2020 موفق بوده است.
در این میان، آتش‌بس‌ها در منطقه خاورمیانه عملکرد ضعیف‌تری نسبت به متوسط جهانی داشته‌اند.
به گفته کارشناسان، پایداری آتش‌بس‌ها به سه عامل سیاسی بستگی دارد: وجود فرآیند حل‌وفصل ریشه‌های خشونت، نظارت بین‌المللی و گذار از پنجره شکننده اولیه. در بعد اقتصادی نیز، ارتباط متقابل کشورها با قدرت‌های موثر بر صحنه ژئوپلیتیک جهانی، مهم‌ترین نیرویی است که با افزایش هزینه‌های درگیری، انگیزه حفظ صلح را تقویت می‌کند و ریسک جنگ را کاهش می‌دهد.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا به تازگی گفته است که انتظار دارد آتش‌بس ایران و اسرائیل «برای همیشه» دوام بیاورد. از سوی دیگر طبق ادعای اکونومیست، بررسی بیش از 2000 آتش‌بس از سال 1989 تا 2020 نشان می‌دهد بخش زیادی از آتش‌بس‌ها در طول زمان نقض شده‌اند و تنها حدود نیمی از آن‌ها به‌صورت نسبی پایدار مانده‌اند.
در پایگاه داده Ceasefire، یک آتش‌بس با مشارکت ایران ثبت شده است؛ توافق سال 2017 میان معارضان سوری و دولت سوریه با همکاری روسیه، ترکیه و ایران که شکست‌خورده ارزیابی شده. البته آتش بس دیگری با طرفیت ایران در حدود این بازه زمانی وجود دارد؛ انعقاد قطعنامه 598 میان ایران و عراق که قریب به چهار دهه است که پابرجا مانده است. اما اسرائیل در این میان درگیر موارد بیشتری از آتش‌بس‌ها بوده، اما هیچ کدام صلحی پایدار به همراه نداشته و نقض شده‌اند
یکی از آموزه‌های اساسی در اقتصاد بین‌الملل، همبستگی مثبت بین حجم مراودات اقتصادی و کاهش ریسک درگیری نظامی است. زمانی که شرکت‌های بزرگ در کشوری سرمایه‌گذاری می‌کنند، منافع اقتصادی آن‌ها با امنیت آن کشور گره می‌خورد.
بررسی آمارها نشان می‌دهد نسبت سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی به تولید ناخالص داخلی در ایران از 2.71 درصد در سال 2002 به 0.35 درصد در سال 2023 کاهش یافته است. این کاهش، همراه با افت سهم ایران از اقتصاد جهانی، زمینه آسیب‌پذیری امنیتی کشور را افزایش داده است. به گفته کارشناسان، گام برداشتن در راستای رفع تحریم‌ها و تنش‌زدایی، می‌تواند ضامن امنیت پایدار باشد