1403؛ سالی که آرزوی تکرار آن را نداریم!
مرور سالی که گذشت و گذری کوتاه بر وقایع و تحولات رخ‌داده 1403، تنها آرزویی را که به ذهن متبادر نمی‌کند، تکرار سال گذشته و اتفاتی است که رقم خورد!
به گزارش الف سال1403 در نوع خود و به لحاظ تعدد وقایع شگفت‌انگیز و تالم‌آور، بی‌همتا بود. از همان ابتدای سال و با حمله موشکی به سفارت ایران در سوریه، عیان شد که روزهای پرحادثه‌ای در پیش است و 1403 با دیگر سال‌ها تفاوت‌های بسیاری دارد. این حمله که شهادت سردار زاهدی را به دنبال داشت، موجب شد برای اولین بار ایران دست به حمله نظامی به سرزمین‌های اشغالی زده و با ارسال صدها موشک و پهپاد، عمیق اسرائیل را هدف قرار دهد؛ اتفاقی که از منظر بسیاری از تحلیلگران، مرحله جدید و بسیار مهمی در تقابل ایران و رژیم‌صهیونیستی به شمار می رفت.
ایران آن روزها که سرشار از حس غرورانگیز عملیات وعده صادق 1 بود، دیری نپایید که با شوک بزرگ و کم‌سابقه‌ای مواجه شد. 30 اردیبهشت‌ماه و هنگام بازگشت رئیس‌جمهور پس از افتتاح سد قیزقلعه‌سی، هلی‌کوپتر حامل وی دچار سانحه شد و پس از ساعت‌ها جست‌وجو، سرانجام در صبح 31 اردیبهشت 1403، خبر شهادت سید ابراهیم رئیسی، حسین امیرعبداللهیان و دیگر همراهانشان منتشر شد.
ایران که در شوک بزرگی فرو رفته بود، باید خود را آماده روزهای سخت و چالش‌برانگیزی در نبود رئیس‌جمهور می‌کرد و علاوه بر این، به سراغ تدارک و فراهم‌کردن هر چه زودتر انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری می‌رفت. اگرچه فقدان رئیس‌جمهور باعث نشد کشور با بحران سیاسی مواجه شود اما انتخابات تحمیلی زودهنگام، غیرقابل انتظار، شرایط نابسامان کشور و همچنین عدم برنامه‌ریزی برای ورود جدی بازیگران سیاسی، احزاب و تحریک عمومی برای عمل سیاسی، کم‌رمق‌ترین انتخابات را موجب شد و تنها 40 درصد از واجدین شرایط، در دور نخست پای صندوق‌های رای آمدند. اما در دور دوم اندکی شرایط بهبود پیدا کرد و با قطبی‌شدن نسبی فضای انتخابات، مشارکت افزایش یافت و به حدود 50 درصد رسید که در نهایت مسعود پزشکیان به‌عنوان نهمین رئیس جمهوری اسلامی ایران، برگزیده شد.
پزشکیان که برخی دولت او را ادامه‌دهنده راه دولت سید محمد خاتمی قلمداد می‌کردند، در همان ابتدای راه و پس از برگزاری مراسم تحلیف، با اتفاقی عجیب مواجه شد و اسماعیل هنیه، رئیس دفتر سیاسی جنبش حماس که مهمان مراسم تحلیف پزشکیان بود، در اقامتگاه خود ترور شد. وقوع این اتفاق نشان می‌داد که باید در انتظار سطح جدیدی از تقابل میان ایران و اسرائیل بود. رژیم‌صهیونیستی که واقعه 7 اکتبر و جنگ غزه آن را زیر ضرب برده بود، نیاز داشت تا با افزایش سطح نزاع و همچنین دست‌زدن به اقداماتی چون ترور، خود را از فشار و بحران جنگی که آن را کلید زده بود، برهاند.
در ادامه همین رویکرد بود که در اوایل مهرماه، سید حسن نصرالله و سید هاشم صفی‌الدین، دو تن از چهره‌های کلیدی مقاومت و حزب‌الله لبنان توسط رژیم‌صهیونیستی به شهادت رسیده و همین امر موجب کلید‌زدن دومین حمله مستقیم ایران به اسرائیل شد. در عملیات وعده صادق2، ایران موفقیت بسیار چشمگیری داشت و اصابت‌ها به شکلی بود که انکار آن امکان نداشت. این حمله که رژیم را در افکار عمومی دنیا تحقیر کرده بود در نهایت پاسخ نظامی اسرائیل به ایران در 5 آبان‌ماه را به دنبال داشت و در پی این تعرض رسمی، 4 نفر از نیروهای پدافند هوایی ارتش به شهادت رسیدند.
سال گذشته که آبستن وقایع عجیب و تنش‌های بی‌سابقه‌ای بود، در نیمه دوم خود به همان شکل ادامه یافت. از تحولات جهانی که بنا به نظر عده‌ای در شرایط داخلی ایران اثرگذار است تا افزایش تلاطم‌های اقتصادی بی‌سابقه بخشی از وقایع عجیب نیمه دوم سال گذشته بود. دونالد ترامپ با پیروزی در انتخابات 2024، دوباره بر کرسی قدرت نشست و چماق تهدیدات خود علیه ایران را بالا برد. در سویی دیگر، اقتصاد ایران همنوا با تحولات بین‌المللی، ساز خود را ناکوک‌تر کرده و وضعیت آن رو به وخامت می‌رفت. در نیمه دوم سال گذشته و هم‌زمانی سیاست‌های نابخردانه اقتصادی و فشارهای بین‌المللی، نرخ ارز به شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یافت و به کانال 90 هزار تومان رسید.
از منظر برخی کارشناسان، تنگ تر شدن حلقه محاصره تحریمی آن هم پس از سال‌ها دست و پنجه نرم‌کردن ایران با تحریم، دیگر اثر چندانی ندارد و آنچه که موجب جهش کم‌سابقه ارزی در این مدت کوتاه روی کار آمدن دولت چهاردهم شد، سیاست‌هایی چون آزادسازی نرخ نیما و حرکت به سوی ارز تک‌نرخی بود که کاتالیزور افسارگسیختگی ارزی شد و در نهایت برای وزیر اقتصاد دولت چهاردهم هم گران تمام شد. دفاع عبدالناصر همتی از این رویکرد و نتایج حاصله، موجب شد تا اولین استیضاح دولت چهاردهم توسط مجلس ثبت شده و نمایندگانی که چند ماه قبل، رای اعتماد بالایی به عبدالناصر همتی داده بودند، او را از صندلی وزارت عزل کنند.
اگرچه این‌ها گوشه‌ای از وقایع ثبت‌شده در سال گذشته بود و حد یقفی برای قصه پرغصه 1403 وجود ندارد اما آنچه هویداست، ادامه مواجهه ایران با وقایعی است که سال قبل با آن دست و پنجه نرم کرد.
در 1404 باید منتظر سکانس جدیدی از تقابل ترامپ و رژیم صهیونیستی با ایران باشیم و علاوه بر این، هنوز پرونده عملیات وعده صادق 3 و پاسخ نظامی به تعرض سال گذشته اسرائیل، بسته نشده و چه‌بسا شرایطی برای اجرای آن به وجود آید. از سویی با فرارسیدن موعد پایان قطعنامه 2231، ممکن است غرب تصمیم به کلید‌زدن مکانیزم ماشه گرفته و با بازگرداندن تحریم‌های شورای‌امنیت، وارد فاز جدیدی از تقابل با ایران شود.
به هر شکل آنچه که می‌توان پیش‌بینی کرد، افزایش سطح تنش‌ها و عدم دورنمایی برای رسیدن به ساحل آرامش در سال پیش‌روست.