21 میلیارد دلار یارانه سوخت؛ زنگ خطر برای اقتصاد ایران
ناترازی روزانه 20 میلیون لیتری بنزین و تخصیص 21 میلیارد دلار یارانه در سال 1403، اقتصاد کشور را با شوک ارزی مواجه کرده است؛ چالشی که ریشه در ناوگان فرسوده، ناکارآمدی حمل‌ونقل عمومی و مصرف افسارگسیخته‌ای دارد که نیازمند حکمرانی قاطعانه است.
- فهرست محتوا
- ریشه‌های مصرف بی‌رویه؛ از خودروی فرسوده تا ناکارآمدی حمل‌ونقل
- هزینه سنگین یارانه بنزین بر دوش اقتصاد
ناترازی روزانه بیش از 20 میلیون لیتری بنزین، بخشی از توان اقتصادی و درآمدی کشور را با نیاز ارزی به واردات بنزین می‌بلعد. این چالش بزرگ، ریشه در مجموعه‌ای از عوامل ساختاری و رفتاری دارد که مصرف را به شکل افسارگسیخته‌ای افزایش داده است.
ریشه‌های مصرف بی‌رویه؛ از خودروی فرسوده تا ناکارآمدی حمل‌ونقل
مصرف بالای بنزین در کشور بیش از آنکه به فرهنگ مصرف وابسته باشد، محصول مجموعه‌ای از سیاست‌گذاری‌ها و کمبودهاست. پرمصرف بودن وسایل نقلیه تولید داخل، عدم استانداردهای مناسب مصرف سوخت و فرسوده بودن بخش اعظمی از ناوگان حمل‌ونقل کشور، یکی از دلایل اصلی این بحران است. از سوی دیگر، نبود زیرساخت‌های مناسب و گسترده حمل‌ونقل عمومی و در موارد موجود، گران بودن هزینه آن نسبت به ارزانی نسبی بنزین، مردم را به سمت استفاده از خودروی شخصی سوق داده است. این عوامل در کنار هم باعث شده تا ایران، به‌اندازه دو تا سه برابر یک کشور با جمعیت مشابه در شرایط معمول، بنزین مصرف کند و این چالش هر روز عمیق‌تر شود.
شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران امروز اعلام کرد: "یارانه اختصاص یافته به بنزین در سال 1403، یک هزار و 680 همت (معادل 21 میلیارد دلار) بوده است که این امر حاکی از آن است که دولت روزانه نزدیک به 5 هزار میلیارد تومان برای یارانه سوخت هزینه کرده است."
هزینه سنگین یارانه بنزین بر دوش اقتصاد
این ارقام، ابعاد واقعی فاجعه را روشن می‌کند. بنزین با ثبت رکوردی تاریخی، به تنهایی سهمی 17 درصدی از کل یارانه کشور را به خود اختصاص داده است. این هزینه هنگفت نه تنها فشار عظیمی بر بودجه دولت وارد می‌کند، بلکه منابع مالی را از سایر بخش‌های حیاتی مانند بهداشت، آموزش و زیرساخت‌ها منحرف می‌سازد. تداوم این روند، پایداری اقتصادی کشور را در بلندمدت با خطر جدی مواجه خواهد کرد و نشان می‌دهد که مدیریت مصرف بنزین، دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت انکارناپذیر است.