آقای ضرغامی! قرآن مسروقه از شیراز را که سر از موزه لوور درآورده برگردانید

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مرتضی کریمی‌نیا، قرآن‌پژوه و مترجم، به ویژه در حوزه نسخه‌شناسی مصاحف قرآن از شهرت و اعتباری جهانی برخوردار است.

کریمی‌نیا به تازگی با انتشار نامه‌ای در کانال شخصی خودش از عزت‌الله ضرغامی خواسته که با پیگیری رسمی و حقوقی، نسبت به بازگرداندن اوراق موجود از قرآن بسیار کهن کوفی در موزه لوور پاریس به شیراز اقدام کند.

متن کامل این نامه را در ادامه می‌خوانیم:

دو سال پیش من در مقاله‌ای مفصل نشان دادم که یکی از قرآن‌های بسیار کهن کوفی به شماره 548 در موزه ملی پارس شیراز که در یک سرقت مسلحانه در فروردین 1382 از موزه به سرقت رفته، چگونه طی هجده سال اخیر به صورت برگ برگ در حراج‌های مختلف پاریس و لندن فروخته شده و اکنون اوراق آن در موزه‌ها و کتابخانه‌های مهم دنیا مانند متروپلیتن و لوور پاریس و... قرار گرفته است.

من با زحمت فراوان تقریبا تمامی اوراق آن را در کاتالوگ‌های مختلف یافته و تصاویر و اطلاعات جزیی آن را متتشر کرده بودم. این کشف مهم تقریباً هیچ واکنش رسمی از سوی مسئولان رسمی میراث فرهنگی برنیانگیخت و اکنون نیز گویا به فراموشی سپرده شده است.

در فرصتی که امروز در کنفرانس پاریس (کلژ دوفرانس) داشتم، به بهانه‌ای صحیح، به این اثر اشاره کردم و تصاویری از آن را نمایش دادم. بعد از کنفرانس دو تن از مسئولان بخش اسلامی در موزه لوور پاریس با حالتی سراسیمه و بسیار شرمسار از این رخداد نزد من آمدند و اطلاعات بیشتری در این باره جویا شدند. وقتی فهمیدند که دو برگ از این قرآن را موزه لوور از یکی از حراج‌ها خریده است، پرسیدند چرا در این دو سال هیچ اقدام رسمی از سوی ایران صورت نگرفته است؟!. قصه مفصل است، اما در مجموع آماده بودند تا این اوراق را برگردانند، زیرا هیچ چیزی برای یک موزه بزرگ و مشهور بدتر از این نیست که اثری مسروقه را، آن هم بدین وضوح و آشکاری در مجموعه خود داشته باشد.

امیدوارم این امر مسئولان امر را به صرافت بیاندازد که با پیگیری رسمی و حقوقی، دست کم اوراق موجود در لوور پاریس را به شیراز بازگرداند و در ادامه با توسل به اقدام این موزه، از دیگر جاها هم بخواهد تا این برگه‌ها را بازگردانند. حتی اگر تمام 172 برگ این نسخه یافت نشود، بازگرداندن یک برگ آن هم برای زنده نگه داشتن نام و یاد نسخه ارزشمند 548 موزه ملی پارس غنیمت است.

نسخه 4289 در موزه ملی ایران در اصل قرآنی 14 پاره بر روی پوست از قرن سوم هجری بوده که برخلاف دیگر نسخه‌های کهن کوفی، احتمالاً کاتبی ایرانی داشته است.

با آنکه بسیاری از ویژگی‌های نسخه 4289 موزه ملی ایران مطابق با سنت قرآن نویسی کوفی رایج در قرون سوم و چهارم است اما برخی دیگر از آن‌ها، از جمله عدم پیروی وی از سنت «کتابت پیوسته»، مختص خود این نسخه و کاتب هنرمند آن است. تحلیل‌های موشکافانه نشان می‌دهد این نسخه از قرآن یکی از نخستین تلاش‌های احتمالاً ایرانی در ایجاد نوآوری‌های تازه در قرآن نویسی کوفی بوده است که در قرون بعدی به پیدایش انواع مختلفی از کوفی ایرانی یا کوفی مشرقی انجامیده است.

پاره دیگری از نسخه 4289 موزه ملی ایران از اوایل دهه 1310 شمسی در موزه پارس (شیراز) با شماره 548 نگهداری می‌شده است. نزدیک به 18 سال از سرقت این نسخه بسیار ارزشمند قرآن به خط کوفی در موزه پارس (شیراز) می‌گذرد. همگان از جمله مسئولان میراث فرهنگی، نهادهای انتظامی و امنیتی و مدیران دو دهه اخیر در موزه پارس آن را فراموش کرده‌اند، چنان‌که گویی هیچ سندی، تصویری، و اطلاعی از این اثر ملی که قرن‌ها در ایران بوده و میراث ملی ما شمرده می‌شده، اکنون در دست نیست. برخلاف باورهای محلی و شایعات افواهی، این قرآن را مخالفان شیعه از موزه پارس به سرقت نبرده‌اند تا به جهت انتسابش به امیرالمؤمنین علی علیه السلام، آن را از بین ببرند، بلکه مانند تمام سرقت‌های فرهنگی، انگیزه این عمل سودجویی مالی فرد یا افرادی در داخل و خارج از ایران بوده است. اندکی پس از سرقت مسلحانه در عصر روز 27 فروردین 1382 شمسی، این اثر از طریق دلال‌ها به لندن رسید، و پس از گذشت یکی دو سال، دزدِ ساکن لندن با تصور این‌که احتمالاً همگان اصل اثر را فراموش کرده‌اند، جنایتکارانه این قرآن 172 برگی را به صورت برگ برگ در حراج‌های مختلف لندن (ساتبیز، کریستیز، و بُنهامز) به فروش رسانید و از این راه نزدیک دست کم، یک و نیم میلیون پوند ثروت اندوزی کرد. او همچنان به فروش برگ‌های باقی مانده مشغول است!