آیا ترخیص کالا‌های اساسی از گمرک تاثیری در کاهش قیمت‌ها دارد؟

دپو و رسوب کالا‌های اساسی در گمرک، آن هم در شرایط تحریمی، مشکلات بسیاری برای تولیدکنندگان و واردکنندگان به وجود آورده که یکی از نتایج آن افزایش قیمت برخی کالاهاست. در همین راستا، کمیسیون اقتصادی مجلس برای رسیدن به راهکار، جلساتی با وزیر اقتصاد تشکیل داد و تعدادی از نمایندگان هم بر لزوم رفع هر چه سریع‌تر این مساله تاکید داشتند.

به گزارش «تابناک»؛ این روز‌ها مردم با گرانی‌های روزافزون و فزاینده‌ای روبه رو هستند که باعث کوچک شدن سفره آن‌ها و کاهش توان خرید کالا‌های اساسی شده است. در این وضعیت، کالا‌ها در گمرک و بنادر خاک می‌خورند و همچنان باید برای ترخیص هفت خوان رستم طی شود. بسیاری از تولیدکنندگان و واردکنندگان با بلاتکلیفی و عدم ترخیص کالا‌های خود در گمرک مواجه و منتظر روزنه‌ای برای حل مشکل هستند.

بسیاری از فعالان اقتصادی بر این باورند که در سال جهش تولید و در شرایط تحریمی کشور، باید تقویت تولید داخل به عنوان یک اصل مدنظر قرار گیرد، نه اینکه فعالیت کارخانه‌ها به دلیل رسوب یک قطعه کوچک در گمرک متوقف شده و مردم هم به خاطر کمبود اقلام اساسی، مجبور به تهیه کالایی به قیمت گزاف شوند که این فشار مضاعفی بر آن‌ها وارد می‌کند.

طبق گفته روح الله لطیفی، سخنگوی گمرک کشور، در حال حاضر حدود 8 میلیون تن کالا در انبار‌های گمرک کشور متوقف بوده که عمده‌ترین مشکل ترخیص این میزان کالا، صادر نشدن کد ترخیص و رهگیری کالاست و این موضوع هم با رسیدگی و پیگیری‌های مستمر در ماه‌های اخیر در حال رفع شدن است. او این را هم گفت که در شش ماه نخست امسال بیش از 11 میلیون تن کالا ترخیص شده که نسبت به مدت مشابه سال قبل با نیم درصد افزایش همراه بوده است.

از طرف دیگر شیوع ویروس کرونا در کنار شرایط تحریمی تامین کالا‌های اساسی به خصوص مرتبط با این بیماری را تشدید کرد که برای حل این معضل رییس جمهور 6 ماه گذشته دستور ترخیص همه کالا‌ها و مواد اولیه‌ای را داد که در گمرکات کشور مرتبط با بیماری کرونا هستند. مجددا دستور دیگری در مرداد ماه برای ترخیص کالا‌های اساسی و مواد اولیه صادر شد، مبنی بر اینکه «ترخیص کالا‌های اساسی وارداتی دارای ثبت سفارش و قبض انبار تا تاریخ 20 تیر ماه 1399 به صورت اعتباری سه ماهه به تشخیص وزارت صنعت، معدن و تجارت امکان‌پذیر است. بانک مرکزی موظف شد نسبت به تعهد تامین ارز کالا‌های اساسی گروه یک، به نرخ رسمی و برای کالا‌های اساسی گروه دو، به نرخ نیمایی روز ترخیص ظرف سه ماه آینده اقدام کند. همچنین مواد اولیه، اجزا و قطعات وارداتی که دارای ثبت سفارش و قبض انبار تا همین تاریخ هستند نیز با منشأ ارز متقاضی (بدون انتقال ارز) به تشخیص وزارت صمت ترخیص می‌شود.»

بنا بر گفته عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی، با صدور این دستور بانک مرکزی از یک ماه گذشته برای ترخیص کالا‌های اساسی انباشته شده در گمرک موافقت کرده و در این مدت یک میلیارد دلار گواهی ارزی برای ترخیص مواد اولیه کارخانجات از گمرک صادر و در مورد بقیه کالا‌های انباشته شده در گمرک به محض اعلام لیست ثبت سفارش‌های مرتبط به فوریت تعیین تکلیف خواهند شد.

چهارشنبه (دوم مهرماه) نیز در جلسه هیات دولت بحث و بررسی پیرامون رسوب کالا در گمرک صورت گرفت و رئیس جمهور دستورهای لازم برای تسریع در ترخیص کالا‌ها را صادر کرد. اسحاق جهانگیری معاون اول رییس جمهور نیز در جلسه کارگروه تنظیم بازار و کالا‌های اساسی و دارو با اشاره به برخی گزارش‌ها مبنی بر عدم تمایل برخی از وارد کنندگان کالا‌ها برای ترخیص کالا از گمرکات و بنادر کشور گفت: «اگر وارد کننده‌ای برای واردات کالا ارز دریافت کرده، اما فرآیند ترخیص کالا‌ها از گمرکات و بنادر را با هدف افزایش قیمت‌ها در بازار به تأخیر بیندازد، این اقدامش اخلال در اداره کشور است و باید با او برخورد شود؛ او بر ضرورت ترخیص به موقع مواد اولیه کارخانجات از گمرکات و بنادر کشور تاکید کرد و از دستگاه‌های مرتبط خواست، هماهنگی‌های لازم را با بانک مرکزی انجام دهند تا امکان تصمیم گیری و تعیین تکلیف در خصوص ترخیص بموقع و به هنگام این گونه کالا‌ها فراهم شود.»

در کنار اقدامات قوه مجریه، قوه مقننه به‌عنوان اصلی‌ترین رکن ناظر و قانون‌گذار در رفع مشکلات گمرکی به میدان آمده و با دادن تذکراتی به دولتمردان جلساتی تشکیل داد. تعدادی از نمایندگان مجلس از وزیر اقتصاد درباره وضعیت گمرک و دپو کالا سوالاتی را مطرح کردند که فرهاد دژپسند برای پاسخ به آن‌ها به بهارستان آمد.

وزیر اقتصاد در این رابطه گفت: «بار‌ها در بنادر هستند و حتی برخی از بار‌ها هنوز تخلیه نشده‌اند، علت اصلی عدم ترخیص کالا‌ها دارای منشأ ارزی است و تایید این‌ها باید توسط بانک مرکزی صورت گیرد. خوشبختانه بانک مرکزی تسهیلاتی برای ترخیص کالا‌های اساسی در گمرک ایجاد کرده و فکر می‌کنم وارد کنندگان باید وارد عمل شوند، چون کاملا زمینه در گمرک آماده است.»

با وجود این، باز هم اعتقاد نمایندگان بر این است که باید تلاش دولت برای ترخیص کالا‌های اساسی در گمرک افزایش یابد تا عاملی برای کاهش قیمت اقلام ضروری شود. در این باره غلامعلی کوهساری نماینده رامیان گفت: «شیب صعودی قیمت‌ها به گونه‌ای شده که نه تنها مردم در تامین مایحتاج روزانه خود با مشکل مواجه اند که هر روز سرمایه اصناف و بازاریان کوچکتر می‌شود. برای رفع این مشکل باید دولت با تامین کالا‌های مورد نیاز و تسهیل ترخیص کالا‌های اساسی در گمرکات کشور در جلوگیری از افزایش قیمت‌ها گام مهمی بردارد.»

علیرضا نظری نماینده خمین نیز صدور برخی بخشنامه‌ها را عامل دپو کالا‌ها در انبار بنادر دانست و توضیح داد: «بخشنامه‌ای از سوی ستاد تنظیم بازار وزارت صمت صادر شده که براساس آن اگر صاحبان کالا قصوری در خصوص ماندگاری کالاهایشان نداشته باشند، دپوی بیش از یک ماه آن عملا رایگان خواهد بود. این رویه به نوعی تشویق صاحبان کالا‌ها به نگهداری کالا‌ها در بنادر و در نهایت، عدم ترخیص اقلام مورد نیاز کشور در سریع‌ترین زمان ممکن شده و نتیجه آن کمبود کالا‌های اساسی در بازار و گرانی قیمت‌ها و همچنین ایجاد زمینه امضای طلایی برای شکل گیری رانت‌های بزرگ است.»

بابک نگهداری، مشاور و رییس حوزه ریاست مجلس شورای اسلامی نیز تاکید کرد که زمین‌گیر شدن چهار و نیم میلیون تن کالای ضروری (معادل بار 320فروند کشتی) در گمرک به دلیل ناهماهنگی وزارت صمت و بانک مرکزی است. کالا‌هایی که هیچ گونه نیاز ارزی هم ندارند و بعد از هشت ماه زمین گیر شدن در حال فاسد شدن هستند.

قدرت الله حمزه نماینده نیز گفت که باید قانون گمرک اصلاح شود. گفته می‌شود حدود 6 میلیارد دلار کالا‌های اساسی و تولیدی در گمرک وجود دارد که تخصیص آن‌ها به کندی صورت می‌گیرد. یکی از دلایل آن است که برای ترخیص کالا باید 35 خان را طی کرد.

به هر حال شرایط ویژه این روز‌های کشور، موضوعی پنهان برای هیچ یک از مسئولان کشور نیست؛ لذا انتظار می‌رود با هماهنگی بین تمامی دستگاه ها، فکری برای حل غول گرانی‌ها کرده و با تسهیل در خروج کالا‌های اساسی از گمرک گامی موثر در کاهش قیمت‌ها برداشته شود.