ائتلاف دریایی، سُرخ می‌ماند؟
آمریکا به صورت رسمی از تشکیل یک ائتلاف چندملیتی با هدف ادعایی تامین امنیت مسیر کشتی‌های تجاری در دریای سرخ با نام «عملیات نگهبان رفاه» خبر داده است. لوید آستین اوایل هفته جاری به تل‌آویو رفت و از آنجا تشکیل ائتلاف دریایی منطقه‌ای برای مواجهه با ارتش یمن را اعلام کرد. از نکات قابل‌توجه در این ابتکار امنیتی و چندملیتی، عدم‌مشارکت عربستان در این مجموعه است. بحرین، انگلیس، فرانسه، ایتالیا،...
تحلیلگران سابقه تشکیل ائتلاف‌های ناکارآمد، غیبت بازیگران موثر عربی و افزایش هزینه‌های ایالات متحده در خاورمیانه را از جمله دلایلی می‌دانند که این ماموریت چندملیتی را فراتر از نمایش‌های رسانه‌ای نخواهد برد.
چرا این ائتلاف شکل گرفت؟
اصلی‌ترین دلیل شکل‌گیری چنین ائتلافی ادعای آمریکا در خصوص خطرات امنیتی برای آبراه دریای سرخ، تنگه باب‌المندب و خلیج عدن از سوی ارتش یمن اعلام شده که در طول یک ماه گذشته پس از تشدید جنگ در غزه موجب توقیف کشتی‌های باری و تجاری رژیم صهیونیستی شده است. محمد عبدالسلام، سخنگوی انصارالله با بیان اینکه ائتلاف دریایی به رهبری آمریکا «اساسا غیرضروری» است، خاطرنشان کرد که همه آب های مجاور یمن امن هستند و تنها کشتی های اسرائیلی یا کشتی هایی که به سمت اسرائیل حرکت می کنند، باید مراقب باشند. وی دلیل این ناامنی را «جنگ ناعادلانه تهاجمی علیه فلسطین» عنوان کرد.
عبدالسلام در بیانیه ای اعلام کرد که مذاکرات متعدد برگزار و پیام های زیادی به‌واسطه عمان به دست ما رسیده است تا عملیات ها در دریای سرخ و دریای عرب را متوقف کنیم. عبدالسلام افزود: ما به تمام این طرف ها تاکید کرده ایم که عملیات های ما در حمایت از مردم فلسطین است و ما نمی توانیم دست روی دست گذاشته و تنها نظاره گر باشیم. سخنگوی جنبش انصارالله تاکید کرد: ما در تمام نشست ها و در جواب همه پیام ها اعلام کرده ایم که موضع و عملیات های ما در حمایت از فلسطین تا قبل از پایان جنگ و رفع کامل محاصره غزه تغییر نخواهد کرد و ما به عملیات های خود ادامه خواهیم داد.
ماموریت ائتلاف چیست؟
بر اساس ماموریت جدید، کشتی های نظامی که حضور خود را در منطقه افزایش داده اند، لزوما شناور خاصی را اسکورت نمی کنند، بلکه کشتی های نظامی را به گونه ای قرار می دهند که بتوانند در یک زمان معین برای حفاظت هر چه بیشتر یک چتر امنیتی ایجاد کنند. ایالات متحده همچنان فعالانه به دنبال پیوستن کشورهای عضو به این ماموریت و افزایش تعداد نیروی دریایی حاضر در این ائتلاف بین المللی است. نیرویی که قرار است تشکیل شود، منطقه ای به وسعت سه میلیون مایل از آب های بین المللی را زیر نظر خواهد گرفت. قرار است برخی از کشورها در گشت زنی هم حضور داشته باشند؛ در حالی که برخی دیگر در جنوب دریای سرخ و خلیج عدن صرفا پشتیبانی اطلاعاتی ارائه خواهند کرد. یک مقام دفاعی آمریکایی اعلام کرد که چندین کشور دیگر نیز موافقت کرده اند که در این عملیات شرکت کنند، اما ترجیح می دهند نامشان علنی نباشد و به صورت غیرعلنی با این ائتلاف همکاری کنند.
آمریکا اکنون ناوگروه ناو هواپیمابر آیزنهاور را که شامل رزمناو فیلیپینسی و دو ناوشکن از کلاس آرلی برک است، به سمت یمن فرستاده است تا به دو ناوشکن میسن و کارنی از کلاس آرلی برک (که به ترتیب در جنوب و شمال تنگه باب المندب مستقر شده اند) ملحق می شوند، (یا اینکه ناوگروه آیزنهاور به علت فاصله ایمن، وارد خلیج عدن نشده و از دریای عرب عملیات خواهد کرد). در شمال دریای سرخ ناوبالگرد برباتان حضور دارد که چهار ماه پیش در خلیج فارس حضور یافته بود، از دیگر مهره های مهم نیروی دریایی آمریکا زیردریایی اتمی حامل کروز فلوریدا از کلاس اوهایو است که ماه گذشته از طریق کانال سوئز وارد دریای سرخ شد و مکان فعلی آن مشخص نیست.
چرایی غیبت اعراب
غیبت محسوسی در میان کشورهای عربی برای ملحق شدن به این ائتلاف دریایی وجود دارد. اینکه چرا عربستان در این ائتلاف دریایی حضور مستقیم ندارد، باید به دو عامل اشاره کرد. اخیرا اعلام شد ریاض درصدد توافقی برای پایان دادن به جنگ با یمن است و علاوه بر آن عربستان نگران چرخش حملات صنعا به سمت خود است. سعودی حضور در این ائتلاف را اعلان مستقیم جنگ به یمنی‌ها می داند و از این رو برای اینکه آتش‌بس و مذاکرات صلح با انصارالله یمن دستخوش تنش و بحران نشود، از حضور در این کمپین دریایی خودداری کرده است.
در همین خصوص عبدالعزیز الخمیس از روزنامه‌نگاران مطرح عربستانی در توییتی در شبکه ایکس درباره امتناع عربستان از حضور در این ائتلاف نوشت: امتناع عربستان و امارات از مشارکت در ائتلافی که آمریکا می‌خواهد برای حفاظت از تنگه باب‌المندب فعال کند، بیانگر موضع مستقلی است که منافع ملی دیکته می‌کند و همچنین بیانگر دیدگاهی خردمندانه و ابراز نارضایتی از مواضع آمریکا در منطقه طی یک دوره طولانی است که باعث تقویت بازوهای ایران شده است. خمیس اضافه می‌کند که برای محافظت از منطقه در برابر خطرات، قدرت های بین المللی باید به سیاستی متعهد شوند که نه تنها از چارچوب واکنش ها فراتر رود، بلکه آن را به سمت استراتژی های بلندمدتی که قدرت های جهان و منطقه متعهد به حفظ ثبات و امنیت از خطوط دریایی مهم هستند، سوق دهد.
از همین زاویه است که تاثیر این مساله بر روابط ایران و عربستان سعودی نیز به میان می‌آید. با وجود تلاش‌های ریاض برای اجتناب از درگیری با یمنی‌ها، به نظر می‌رسد در صورت ورود آمریکا به درگیری نظامی با انصارالله عربستان بیش از آمریکا هزینه این اقدام را پرداخت خواهد کرد. از این زاویه ریاض بسیار نگران تاثیرگذاری این متغیر بر روابط با ایران است و به همین دلیل است که حضور مستقیمی در ائتلاف ندارد تا هم از تیررس یمنی‌ها در امان باشد، هم رابطه با ایران را حفظ کند و هم از منافعی که این ائتلاف می‌تواند در راستای ثبات دریایی ایجاد کند، بهره‌مند شود.
از سوی دیگر امارات عربی متحده نیز ملاحظات جدی‌ای برای پیوستن به این ائتلاف دارد. ابوظبی تایید کرده که موضوع پیوستن به ائتلاف دریایی در دریای سرخ را بررسی می کند، اما به این شرط که واشنگتن تصمیم حمله بسیار مهم به صنعا را اتخاذ کند. امارات اواسط خرداد اعلام کرد که از ائتلاف امنیتی دریایی در خاورمیانه که آمریکا رهبری آن را بر عهده دارد، خارج شده است. گفته شده این اقدام پس از ارزیابی روابط امنیتی این کشور صورت گرفته است. ارزیابی‌ای که ناشی از حملات موشکی به برخی تاسیسات نفتی از جمله بندر جبل علی در تیر ماه 1400 بود. در روند این ارزیابی بود که روابط ایران و امارات از سطح کاردار به سفیر ارتقا پیدا کرد.
با این حال نگاه متفاوت امارات به صحنه یمن برعکس عربستان سعودی یکی از عواملی است که دست ابوظبی را برای پیوستن به این ائتلاف بازتر کرده است. ابوظبی از جدایی‌طلبان جنوب به رهبری شورای انتقالی حمایت می‌کند که همزمان با انصارالله و ائتلاف عربستان دچار تعارض و اصطکاک منافع هستند. بنابراین محتمل است که ابوظبی به‌صورت چراغ خاموش در این ائتلاف دریایی حضور به‌هم برساند.
ائتلاف در بوته نقد و آزمون
مرکز مطالعات الجزیره درخصوص اهداف شکل‌گیری این ائتلاف می‌نویسد: ائتلافی که آمریکا با حضور 39 کشور قصد ایجاد آن در برابر یمنی‌ها را داشت، تنها با حضور 10 کشور تشکیل شد که این گویای شکست آمریکا در گنجاندن مصر و عربستان در این ائتلاف دریایی است. مجله آمریکایی نیوزویک هم نوشت که حملات فزاینده یمن در دریای سرخ دردسر جدیدی را برای نیروی دریایی آمریکا ایجاد می کند، ارتش با انتخاب های دشواری در مورد نحوه واکنش به امواج حملات روبه رو خواهد شد. واشنگتن باید بین حضور در نقاط مختلف دنیا و حمایت از اسرائیل تعادل برقرار کند؛ نیروی دریایی آمریکا نمی تواند همه جا حضور داشته باشد و متر به متر دریا را برای خود ایمن کند. موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک نیز در تحلیلی از این رویداد می‌نویسد: با توجه به حمایت آمریکا از جنگ اسرائیل علیه غزه، به نظر نمی رسد که هیچ کشوری در منطقه بخواهد در ماجراجویی نظامی با واشنگتن همراه شود.
پایگاه خبری «الخلیج» با اعلام عدم‌انضمام چند کشور مهم منطقه نوشت که «عربستان خواهان تقابل دیگر با یمن نیست، امارات به کارآیی این ائتلاف اعتقاد ندارد و مصر هم ماهیت آن را نمی پذیرد.» برخی کاربران در فضای مجازی نیز با تمسخر این ائتلاف به رهبری آمریکا نوشته‌اند: «وقتی اسم نگهبان رفاه را که قرار است بر ائتلاف دریایی گمارده شود می شنوم یاد اسم توفان قاطعیت عربستان در سال 2015 می افتم.»
--> اخبار مرتبط