اجلاس اکو چه منافع اقتصادی برای ایران به دنبال دارد؟
پانزدهمین اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو) امروز در ترکمنستان برگزار می‌شود که منافع اقتصادی برای کشور به همراه خواهد داشت.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، پانزدهمین نشست سران سازمان همکاری اقتصادی (اکو)، یکشنبه هفتم آذر ماه به میزبانی ترکمنستان برگزار می‌شود. رئیس جمهور که شب گذشته وارد ترکمنستان شد، قرار است با شرکت و سخنرانی در این اجلاس، مواضع و پیشنهادات جمهوری اسلامی ایران در زمینه تقویت مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی، افزایش سطح همکاری‌ها و تبادلات اقتصادی کشور‌های عضو سازمان اکو را تشریح و تبیین کند.
سازمان همکاری اقتصادی (اکو) جایگزین پیمان همکاری عمران منطقه‌ای (RCD) است. آرسی‌دی را سه کشور ایران، پاکستان و ترکیه در سال 1341 (1962) پایه‌ریزی کردند که در سال 1364 (1985)، با نام اکو حیا‌ت خود را از سر گرفت.
پس از فروپاشی شوروی، کشور‌های افغانستان، آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان نیز به اکو پیوستند. 10 عضو این سازمان هم‌اکنون با 440 میلیون نفر جمعیت و 8،620،697 کیلومتر مربع وسعت، امکانات وسیع نفتی، گازی و صنعتی در اختیا‌ر دارند.
*س_سهم اکو از تجارت جهان، 3 درصد است_س*زبان رسمی اکو انگلیسی و مقر اصلی آن در تهران است. شرایط عضویت در اکو نیز، همجواری با منطقه است. جمهوری اسلامی ایران، ترکیه، پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان، قزاقستان، تاجیکستان و جمهوری آذربایجان، 10 عضو سازمان همکاری اقتصادی اکو را تشکیل می‌دهند.
سازمان همکاری اقتصادی (اکو) نهاد بین دولتی منطقه‌ای است و اروپا را به چین و شرق دور متصل می‌کند. همچنین، روسیه و آسیای مرکزی را به خلیج فارس، دریای عمان و اقیانوس هند پیوند می‌دهد. منطقه اکو از جمله مناطق غنی دنیا به شمار می‌رود که از پتانسیل‌ها و فرصت‌های همکاری در حوزه‌های مختلف به ویژه بخش انرژی برخوردار است. اما این سازمان مهم منطقه‌ای در طول سال‌ها به دلیل اختلافات کشور‌های عضو به جایگاه شایسته خود نرسیده است.
سهم اکو در تجارت جهان حدود سه درصد است. یعنی 845 میلیارد دلار. 434 میلیارد دلار از این آمار سهم واردات و 411 میلیارد دلار سهم صادرات است که با توجه به پتانسیل ژئواستراتژیک، جمعیت، ذخایر نفت و گاز و انرژی در این منطقه و روابط اقتصادی کشور‌های عضو، نسبتا کم است.
*س_دیپلماسی اقتصادی ایران، علت عدم بهره کافی از اکو است_س*25 درصد بودجه سالانه اکو را جمهوری اسلامی ایران تامین می‌کند و بیش از 20 درصد کارشناسان این سازمان ایرانی هستند. علی‌رغم ظرفیت‌های اقتصادی، تجاری، حمل و نقل، دسترسی به آب‌های آزاد و دارا بودن منابع انرژی مثل نفت و گاز، از آن جهت که جمهوری اسلامی در حوزه دیپلماسی اقتصادی از ساختار‌های سنتی پیروی می‌کند، نتوانسته از این اتحادیه بهره لازم را ببرد.
محسن پاک آیین سفیر سابق ایران در آذربایجان در گفت و گو با باشگاه خبرنگاران جوان، در خصوص همکاری ایران با کشور‌های آسیای مرکزی و قفقاز به ویژه در حوزه تجارت گفت: یکی از موانع، عدم وجود ارتباطات بانکی به علت تحریم‌های آمریکا علیه ایران است که با ارز خارجی کمتر می‌توانیم همکاری کنیم. راهکاری که در این زمینه بیان شده و در برخی از کشور‌ها نیز به صورت غیر رسمی جریان دارد اینگونه است که از پول کلی کشور‌ها استفاده شود بدون اینکه از یورو و دلار استفاده شود.
او ادامه داد: با کشور‌هایی مانند ترکیه، آذربایجان و روسیه در سطوحی این موضوع تجربه شده و جواب داده است. مذاکرات بین ایران و 3 کشور نام برده شده صورت گرفته است و با باقی کشور‌های آسیای مرکزی و قفقاز نیز در این ارتباط ادامه دارد که می‌توانیم از این موضوع استفاده کنیم.
پاک آیین در خصوص میزان صادرات ایران به کشور‌های عضو اکو در 7 ماه ابتدای سال 1400 گفت: ترکیه با 3 میلیارد و 397 میلیون دلار رتبه اول، افغانستان با یک میلیارد و 125 میلیون رتبه دوم، پاکستان با 650 میلیون و 150 هزار دلار رتبه سوم، کشور‌های جمهوری آذربایجان با 273 میلیون، ازبکستان با 244 میلیون، ترکمنستان با 175 میلیون، قزاقستان با 95 میلیون، قرقیزستان با 42 میلیون و تاجیکستان با 25 میلیون دلار در ردیف‌های بعدی قرار دارند که صادرات با ایران را انجام داده اند.
حضور ایران در این اجلاس از چند جنبه حائز اهمیت است. جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از بنیانگذاران اکو به دلیل داشتن مرز زمینی با پنج کشور عضو اکو و دارا بودن موقعیت استراتژیک جغرافیائی برای برقراری اتصال سایر اعضا به آب‌های بین‌المللی از موقعیت محوری در این سازمان برخوردار است.
منابع چشمگیر انرژی در ایران و امکان انتقال آن به بازار‌های جهانی، اهمیت و اعتبار ایران را در منطقه بسیار افزایش داده است. اهمیت دیگر حضور ایران در این نشست، گام‌های تازه‌ای است که در فرصت برگزاری این اجلاس در جهت توسعه مناسبات اقتصادی، ایجاد راهکار‌ها و زمینه‌سازی برای گسترش فعالیت‌های تجاری در میان اعضای اکو برداشته می‌شود.
مهدی خورسند کارشناس مسائل بین الملل درباره اهداف سفر رئیس جمهور بیان کرد: از محلی که دولت سیزدهم اعلام کرده که اولویت ما همسایگان هستند، شاید این حضور بتواند یخ روابطی که در طول ده سال گذشته بین دو کشور ایجاد شده شکسته شود. از سال 1395 تا سال 1399 حجم روابط ایران با ترکمنستان به یک کاهش بیش از چهار درصدی رسیده است.
خورسند معتقد است که حضور رئیس جمهور کشورمان در اجلاس سازمان اکو می‌تواند یخ روابط را بشکند و فرصتی را برای ایران ایجاد کند که ایران با همسایگان خود روابط بهتری برقرار کند و نشان دادن عزم ایران برای حل مشکلات و سوء تفاهمات است.
ایران تنها کشوری است که می‌تواند نیاز‌های ترکمنستان را به راحتی رفع کند و تهران باید با دقت بیشتری به این روابط بنگرد. این سفر پیش از وقوع، نوید روز‌های بهتری را برای روابط ایران و ترکمنستان می‌دهد. با توجه به سفری که آقای رئیسی به تاجیکستان داشت و نشان دادیم که فضا در ایران تا حدودی دستخوش تغییر شده و دولت جدید اهل تعامل با همسایگان است.
به عقیده برخی کارشناسان به نظر می‌رسد، در سفر اول رئیس جمهور به تاجیکستان بخش مهمی از اختلاف‌نظر‌های دو کشور طی سال‌های اخیر برطرف شده و انتظار می‌رود که با برگزاری دومین دیدار رئیسی با رئیس جمهور ترکمنستان، اختلاف نظر‌ها در مسئله بدهی‌های ایران و قیمت‌گذاری گاز صادر شده حل و فصل شود. در عین حال، با از سرگیری واردات گاز از ترکمنستان می‌توان با بخش زیادی از چالش‌های فعلی در افت فشار گاز در فصل سرما نیز مقابله کرد.
