اداره اقتصاد ایران بدون خلق پول چگونه امکان‌پذیر است؟
تهران - ایرنا - «بهمن آرمان» اقتصاددان معتقد است اگر دولت در سال آینده سیاست توسعه و ایجاد تحرک در اقتصاد را در پیش بگیرد، اداره اقتصاد ایران بدون خلق پول، با روش‌هایی امکان پذیر است.
«بهمن آرمان» صاحب‌نظر اقتصادی و استاد دانشگاه در واکنش به سخنان رئیس سازمان برنامه و بودجه درباره مدیریت اقتصاد منهای خلق پول اظهار داشت: باید دید دولت و حاکمیت می‌خواهد در سال 1401 فرایند توسعه اقتصادی داشته باشد یا همین وضعیت کجدار و مریز فعلی ادامه یابد؟ دولت در بودجه سال آینده 1.2 تریلیون ریال برای بودجه‌های عمرانی دیده است، اما هم در دولت آقای روحانی و هم دولت‌های قبل، ضریب تحقق بودجه عمرانی بسیار کم بوده است.
در حالی که یکی از مهمترین دغدغه‌ها در کشور جبران کسری بودجه است، «مسعود میرکاظمی» رئیس سازمان برنامه و بودجه چند روز پیش گفت: ماه گذشته اولین ماهی بود که پرداخت‌هایی بدون خلق پول انجام دادیم و امیدواریم بتوانیم در ماه‌های آتی همین نوع مدیریت را در پیش بگیریم.
مهم این است که سیاست دولت توسعه اقتصادی است یا ریاضت؟
در همین زمینه بهمن آرمان در گفت‌وگو با ایرنا تاکید کرد: کشور ما هم از نظر نرم افزاری و هم سخت افزاری توانایی‌هایی دارد که حتی در صورت برداشته نشدن تحریم‌ها، بتواند بدون خلق پول خود را اداره کند. اما مهم این است که سیاست دولت توسعه اقتصادی است یا ریاضت اقتصادی؟
این استاد دانشگاه در خصوص سخنان میرکاظمی مبنی بر این که «در سال آینده اوراق بدهی منتشر نمی‌کنیم»، گفت: البته انتشار اوراق بدهی برای تامین هزینه‌های دولت و حقوق کارمندان به شکلی که تا الان بوده، کار اشتباهی است. اما اگر اوراق بدهی نه برای هزینه‌های جاری بلکه برای موارد عمرانی منتشر شود، در دنیا رایج و مرسوم است و دولت‌ها این کار را می‌کنند.
وی ادامه داد: ضمنا ما در اقتصادمان فرار مالیاتی سنگینی داریم که حدود یک تریلیون ریال برآورد می‌شود. همچنین دارایی‌های زیادی تحت کنترل دولت است که می‌توان آنها را به بخش خصوصی واقعی واگذار و ایجاد درآمد کرد. چون در اکثر کشورها دولت‌ها کوچک شده و تنها نقش سیاستگذاری و نظارتی دارند، آزادراه و نیروگاه نمی‌سازند. اما بخش‌های دولتی ما برای مواردی که عملکردشان مشخص نیست، ردیف بودجه دارند که هزینه‌های دولت را سنگین می‌کند، بدون این که دولت توان تامین آن را داشته باشد.
آرمان با اشاره به تامین 70 درصد منابع مالی سرمایه گذاری دنیا از طریق بورس و بازار سرمایه طبق آمارهای جدید، از این که این شاخص در ایران تنها 5 درصد است، انتقاد کرد و گفت: اخیرا آقای رضایی معاون اقتصادی رئیس‌جمهور گفته اند، باید با تاسیس شرکت‌های سهامی عام جدید پول‌های سرگردان در جامعه که به سمت فعالیت‌های سوداگرانه و مخرب نظیر خرید مسکن و ارز می‌روند جذب کرد. این رویکرد با فروش اوراق بهادار برای پروژه‌های نیمه‌تمام در بودجه سال آینده منافاتی ندارد. اینها اسمش اوراق بدهی نیست و به دلیل توان فنی و اجرایی موجود، دولت می‌تواند سیاست‌های انگیزشی برای تکمیل طرح‌های نیمه تمام اتخاذ کند.
اوراق بهادار برای تکمیل طرح‌های نیمه تمام
این استاد دانشگاه به سازمان برنامه و بودجه توصیه کرد، همانند دوران جنگ مواردی مشخص شود و به وزارتخانه‌های اقتصادی مثل نیرو، راه و شهرسازی و نفت اجازه دهند برای تکمیل طرح‌های نیمه تمام خود، اوراق بهادار در موارد مشخص منتشر کنند.
به گفته او، این شیوه نه تنها خلق پول تلقی نمی‌شود، بلکه کنترل نقدینگی موجود در جامعه است و آقای رئیسی هم در دوران انتخابات گفتند باید زمینه‌ای فراهم کنیم تا بورس ابزاری برای تامین منابع بنگاه‌های اقتصادی باشد و این روش هم باعث رشد اقتصادی و هم ایجاد اشتغال می‌شود.
وی گفت: انتشار اوراق بدهی برای تامین کسر بودجه دولت یا برداشت از صندوق توسعه ملی برای هزینه‌های جاری کشور کار درستی نیست، این کار در دولت‌های گذشته هم بعضا صورت می‌گرفته است. به عنوان نمونه، وقتی نماینده وزارت اقتصاد در حساب ذخیره ارزی بودم، تا آبان 86 توانسته بودیم 9 میلیارد و 700 میلیون دلار به پروژه‌های توسعه ای تزریق کنیم. اما در همان زمان هم آقای توکلی، رئیس وقت مرکز پژوهش ها اعلام کرد 82 درصد برداشت از صندوق ذخیره ارزی توسط دولت و برای جبران کسری بودجه انجام شده است. همچنین طبق اساسنامه صندوق توسعه ملی، پرداخت‌های صندوق باید به به صورت ارزی باشد و تبدیل ارز به ریال باعث تورم می‌شود، چون باعث افزایش پایه پولی می‌شود و در نتیجه نقدینگی مازاد، ایجاد تورم نمی‌کند.
سهم بازار سرمایه در تامین منابع مالی
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد: در بودجه سال آینده باید تلاش شود سهم بازار سرمایه در تامین منابع مالی مورد نیاز برای سرمایه گذاری‌های جدید، از 5 درصد به 20 درصد برسد و انتشار اوراق بهادار برای پروژه‌های مشخص و از پیش تعیین شده انجام شود؛ چون اگر روش فعلی ادامه پیدا کند، شاید آمارها و ارقامی که این روزها درباره پیش بینی قیمت دلار مطرح می‌شود، رنگ واقعیت به خود بگیرد.
وی همچنین به تصویب امکان تاسیس شرکت‌های بورسی سهامی عام پروژه محور اشاره کرد که تاکنون شکل نگرفته و این شرکت ها اکنون می‌توانند موثر باشند. همچنین دولت با قوانین و دستورالعمل‌های خاص می‌تواند همانند دیگر کشورها مالیات بر سود خرید و فروش زیاد از حد سهام اعمال کند تا مانع سوداگری شود. بورس یک ابزار کارامد در اختیار دولتهاست که دولت ما از آن استفاده درست نکرده است.
دکتر آرمان در پایان تاکید کرد: دولت بدون خلق پول می‌تواند سیستم انگیزشی برای ساخت آزادراه‌ها، راه آهن، نیروگاه‌ها، ساخت سد با تضمین خرید برق و موارد عمرانی این گونه ایجاد کند و در همین وضعیت کنونی هم ممکن است. این رویکرد حتی مزیت های امنیتی هم می‌تواند برای کشور داشته باشد و به عنوان نمونه اگر با همین شیوه آزادراه تبریز - بازرگان را ساخته بودیم تا ایران از طریق ترکیه به شبکه آزادراهی اروپا دست پیدا کند و منافع ترکیه به ما گره خورده بود، مسائل اخیر نظیر تحرکات جمهوری آذربایجان رخ نمی‌داد.
*س_برچسب‌ها_س*