اربعین حسینی و جامعه مهدوی

محمدجواد یاوری عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم در گفت‌وگو با سایت تحلیلی الف در باب ارتباط پیاده‌روی اربعین و مهدویت گفت: در مورد اربعین یکی از موضوعات مهم این است که بنا به روایت امام صادق که نقل دعای اربعین می‌باشد و بنا به حدیث امام حسن عسکری که زیارت اربعین را نشانه ایمان معرفی می‌کنند، باید اظهار کرد اربعین و زیارت آن یکی از نمادهای رفتاری شیعیان به حساب می‌آید آن هم از زمان معصومین تا به الآن. امام حسن عسکری می‌فرماید:«عَلاماتُ المُؤمِنِ خمس: صَلاهُ الخَمسِین، وَ زِیارَهُ الأربِعَینِ وَ التَخَتُمُ فِی الیمِینِ، وَ تَعفیرُ الجَبِینِ وَ الجَهرُ بِسمِ اللهِ الرَحمنِ الرَحیم؛ شانه‌های مؤمن پنج چیز است: پنجاه رکعت نماز (نماز یومیه و نمازهای نافله)، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن، جبین را در سجده بر خاک گذاردن، بسم‌الله الرحمن الرحیم را در نماز بلند گفتن.» این نماد و علامت امروزه با پیاده‌روی معروف خود تبلور پیدا کرده و حامل این است تا عاشورامحوری را فریاد کند.

وی افزود: فارغ از اثرات فردی و اجتماعی امر زیارت، و آنهم زیارتی چنین مؤکد و مهم؛ قرار است در این راهپیمایی عظیم افراد دست به تولید مفاهیم بزنند، مفاهیمی نظیر وحدت کلمه، اجتماع حول حضرات معصوم و... که نتیجه این تولید مفهوم رسیدن به یک امر واحد است و آن امر چیزی جز مهدویت و مقوله ظهور حضرت حجت نیست.

به گفته وی جنبه تربیتی زیارت اربعین برای عموم شیعیان این است که جامعه مهدوی هم باید از چنین خصیصه‌هایی برخوردار باشد که در این چند روز از آن پیروی می‌شود، در زمان ظهور هم باید اجتماع بر حول امام معصوم و پیاده‌سازی صددرصدی فرمایشات ایشان باشد.

این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: در روایت است که هنگام ظهور امام زمان، افراد فوج فوج بدو می‌گروند، برای امتثال و تحقق این موضوع، جامعه شیعه احتیاج به یک تمرین و آمادگی داشت، که امام صادق و امام حسن با تأکید بر اربعین این بستر را آماده کردند تا افراد بدون در نظر گرفتن جنسیت، ملیت، سن، عشیره، اختلافات سیاسی و... همگی بر مدار یک محور گردهم آیند و این محور در حال حاضر امام حسین و پیاده‌روی اربعینی اوست.

یاوری گفت: ما در روایات خود داریم که مقدمات ظهور امام باید آماده‌سازی شود و در این ده، دوازده سال اخیر با استقبال خوب مردم و توجه مسئولین و البته عنایت خود حضرات؛ پیاده‌روی اربعین تبدیل به یک مراسم و مناسک جریان‌ساز شده است. حقیقتا بین اربعین و مهدویت شباهات زیادی است که این دو را در مقارنت هم قرار داده است. اجتماع و وحدت توده مؤمنین، دفاع از حق، تبعیت از امر ولایت، معصوم محوری دو حرکت و... از جمله اساسی ترین شباهات این دو مقوله هستند.

عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم ادامه داد: شاید در این بین سؤالی مطرح شود که فرق گردهمایی اربعین با سایر گردهمایی های مذهبی در چیست؟ گردهمایی های دینی و سنتی از قدیم الایام تا به امروز در همه جای جهان بوده، اما باید ارزیابی آن ها را بنا به متن و محتوای تولید شده آنها دانست. اربعین در انتقال پیام موضوعی منحصر به فرد است. پیام این همایش، فطری تمامی آدمیان با هر مذهب است و نوعی احساس قرابت با آن می‌کنند، نفی ظلم و استکبار و فریاد حریت چیزی است که امام حسین نه برای مذهب خاصی بلکه برای بشریت ودیعت گذاشت و اربعین تبلور این موضوع است.