از بیمه ای که درمانگر نیست تا کم ترین حمایت از زنان سرپرست خانوار

با وجود بیش از 3 میلیون زن سرپرست خانوار در کشور، قوانین حمایتی از این افراد به دلیل کم کاری دستگاه های مسئول ازجمله معاونت زنان به درستی اجرا نمی شود و شاهد مشکلات فراوان بانوان هستیم.

خبرگزاری مهر؛ گروه جامعه_ ساناز باقری راد: زنان سرپرست خانوار واژه‌ای است که تقریبا 3 میلیون نفر از جمعیت کشور را زیر سایه خود قرار می‌دهد. جمعیتی که باید در کنار نقش مادری، نقش پدری را و در کنار مسئولیت‌های زن بودن، مسئولیت‌های مردانه را هم انجام دهند. کسانی که هم باید زن خانه و خانواده باشند و هم نان آور خانه.

تقریبا 12.7 کل خانوارهای کشور توسط زنان اداره می‌شود و مجموعا بیش از 6 میلیون نفر در کشور تحت تکلف زنان هستند، همان زنانی که بانوان سرپرست خانوار نامیده می‌شوند.

براساس آمارها، سال 98 نیمی از زنان سرپرست خانوار تحت پوشش یکی از نهادهای حمایتی و اجتماعی بوده یا به عبارتی از هر دو زن سرپرست خانوار یک نفر تحت حمایت بوده است. این در حالی است که نیمی از زنان سرپرست خانوار طی این ایام تحت هیچ گونه حمایتی نبوده‌اند.

قوانین اجرا نشده در حمایت از زنان سرپرست خانوار معطل کم کاری دستگاه‌ها

براساس بنده ت ماده 80 قانون برنامه ششم توسعه، معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری با همکاری وزارت کار و دیگر دستگاه‌های مسئول، موظف به توانمندسازی زنان سرپرست خانوار بوده و هر یک از دستگاه‌ها باید وظایف تعریف شده خود برای اجرای این ماده قانونی را انجام دهند.

اما با وجود گذشت مدت‌ها از زمان ملزم شدن معاونت زنان به اجرای این طرح که قرار بود در قالب برنامه اقدام و عمل اجرا شود، شاهد اجرایی نشدن آن و عدم حمایت از زنان هستیم.

کم کاری معاونت زنان باعث شده تا هنوز بودجه طرح توانمندسازی زنان سرپرست خانوار یا همان برنامه اقدام و عمل، در کمیسیون بودجه مجلس مورد تأیید و تخصیص به دستگاه‌های متولی ازجمله کمیته امداد، بهزیستی و غیره قرار نگیرد. نتیجه عدم تعلق بودجه به دستگاه‌ها نیز عدم امکان اجرای برنامه‌های حمایتی از زنان سرپرست خانوار توسط دستگاه‌ها را رقم زده است. به طوری که در حال حاضر اجرای بسیاری از اقدامات نهادهای حمایتی معطل تخصیص بودجه مانده است.

قاسم پور: معاونت زنان ریاست جمهوری در انجام وظایف خود برای حمایت از زنان کم کاری کرده است

در همین خصوص فاطمه قاسم پور رئیس فراکسیون زنان مجلس پیش‌تر در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: در سلسله جلسات نظارتی که در فراکسیون زنان طراحی شده است، جلسه‌ای را با معاونت زنان داشته‌ایم و در این جلسات، اقدامات معاونت زنان درباره تعهد به سیاست‌های کلی خانواده و جمعیت و همچنین برنامه ششم مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی بنده و همکارانم از این جلسه این بود، معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری درباره تحقق این سیاست‌ها اقدامات قابل قبولی نداشته است.

معاونت زنان ریاست جمهوری وظایف خود را نسبت به قانون برنامه ششم و توامندسازی زنان به خوبی ایفا نکرده است و همکاران من از توضیحات خانم ابتکار درباره اقدامات معاونت زنان قانع نشدند

وی تاکید کرد: به علاوه حتی مواردی که در برنامه ششم توسعه نیز به عهده معاونت زنان بوده از جمله برنامه جامع توانمندسازی زنان سرپرست خانوار نیز با فرایند غلطی طی شده است. چرا که این معاونت پیش از ارائه برنامه خود، لایحه‌ای را درباره حذف نقش مجلس در تصویب این برنامه به مجلس فرستاده است و وظایف خود را نسبت به قانون برنامه ششم و توامندسازی زنان به خوبی ایفا نکرده است. به طور کلی همکاران من از توضیحات خانم ابتکار درباره اقدامات معاونت زنان قانع نشدند.

فرار معاونت زنان از پاسخ گویی به رسانه‌ها در ماه‌های پایانی دولت

گفتنی است در راستای شنیدن پاسخ معاونت زنان درباره عملکرد خود در حوزه توانمندسازی زنان سرپرست خانوار نیز قریب به 9 ماه است که خبرگزاری مهر تقاضای مصاحبه و گفتگو با این معاونت را کرده اما مسئولین مربوطه حاضر به پاسخ گویی و گفتگو نشده‌اند.

در کنار موضوع توانمند سازی، بیمه زنان سرپرست خانوار نیز موضوع دیگری است که هنوز نتوانسته با اجرای کامل، مشکلات حوزه زنان را حل کند. بهمن سال 93 بود که علی ربیعی وزیر کار و رفاه اجتماعی وقت از بیمه زنان سرپرست خانوار با تأمین بودجه از محل اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها خبر داده بود؛ هر چند که این قانون مدتی بعد به دلیل عدم همخوانی بودجه‌ای، به درستی اجرا نشد و حال به صورت نصفه و نیمه تنها شامل حال زنان سرپرست خانوار دارای حداقل 3 فرزند شده است.

از سال 93 تاکنون نیز بارها مشکلات زنان سرپرست خانوار و لزوم اجرای کامل این طرح از سوی مسئولین و کارشناسان مطرح شد اما به جایی نرسید.

در همین خصوص نیز پیش‌تر پروانه سلحشوری عضو فراکسیون زنان مجلس دهم در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره بر مشکلات اجرای قانون بیمه زنان سرپرست خانوار گفت: اعضای فراکسیون پیگیری زیادی بر موضوع افزایش بودجه تخصیص یافته به این قانون انجام دادند چراکه دولت در ابتدا حدود 14 یا 20 میلیارد تومان اعتبار برای این موضوع در نظر گرفته بود، اگر در حال حاضر خلائی در اجرای این قانون وجود دارد مربوط به مشکلات تأمین منابع است.

فلاحی: اقدامات دستگاه‌ها در زمینه حمایت از زنان قابل دفاع نیست

سارا فلاحی سخنگوی فراکسیون زنان مجلس در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص جدیدترین اقدامات این فراکسیون برای رسیدگی به زنان سرپرست خانوار گفت: در همین زمینه جلسه‌ای با حضور نماینده معاونت زنان ریاست جمهوری، کمیته امداد، بهزیستی و دیگر دستگاه‌ها برای بررسی وضعیت این قشر از بانوان کشور داشتیم. در نهایت در پایان جلسه به این نتیجه رسیدیم که یک دستگاه واحد و قانون جامع و ردیف بودجه پایدار و قوی برای رسیدگی به وضعیت زنان سرپرست خانوار در کشور نداریم.

متأسفانه یک دستگاه واحد، قانون جامع، آمار دقیق از زنان سرپرست خانوار و ردیف بودجه پایدار و قوی برای رسیدگی به وضعیت این قشر در کشور نداریم

فلاحی افزود: متأسفانه حتی آمار دقیقی هم از شمار بانوان سرپرست خانوار نداریم. به طوری که بر اساس آمارهای رسمی، شمار این افراد 3 میلیون نفر است اما بر اساس آمارهای خود اظهاری افراد، این تعداد 5 میلیون نفر است که در معرض انواع آسیب‌های اجتماعی قرار دارند.

وی در پاسخ به این سوال که مسئول کم کاری در حوزه رسیدگی به زنان سرپرست خانوار کدام دستگاه است عنوان کرد: نمی‌توانیم دستگاه مشخصی را مقصر بدانیم چرا که نقشه راه مشخصی در این زمینه نداریم و متأسفانه دچار تعدد مراکز تصمیم گیری هستیم، اما برآیند تمامی دستگاه‌های مسئول در این زمینه قابلیت دفاع ندارد و اقدامات انجام شده نیز متناسب با نیاز زنان سرپرست خانوار نبوده است.

سخنگوی فراکسیون زنان مجلس ادامه داد: در حال حاضر این بانوان نیاز به شغل دارند و باید به سمت مشاغل خانگی زودبازده حرکت می‌کردیم اما متأسفانه در این زمینه اقدام قابل توجهی انجام نشده است. طبق اصل 43 قانون، دولت باید شرایط این امر را فراهم می‌کرد اما با وجود اعلام آمادگی بانوان برای فعالیت در این زمینه این شرایط وجود ندارد.

لزوم اصلاح قوانین حمایتی از بانوان

فلاحی ابراز داشت: در برنامه ششم توسعه نیز بند ت ماده 80 را در خصوص توانمندسازی زنان سرپرست خانوار داشتیم اما این طرح ایرادات ساختاری و محتوایی داشته و لازم است تا مورد اصلاح و بازنگری قرار گیرد.

وی درباره عملکرد معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری در زمینه حمایت از بانوان نیز ادامه داد: با خانم ابتکار معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری و کمیسیون برنامه و بودجه مجلس هم برای بررسی عملکرد آنها جلساتی داشتیم اما دفاعیات معاونت قابل قبول نبود و کمیسیون دفاعیات آنها در خصوص کم کاری در حوزه زنان سرپرست خانوار را نپذیرفت.

زنان سرپرست خانوار جوان نیاز به حمایت بیشتری دارند

براساس آمارها بیش از 60 درصد زنان سرپرست خانوار بالای 50 سال سن دارند. در این میان بر اساس میانگین کشوری، 11 درصد از زنان سرپرست خانوار را بانوان جوان (35 تا 18) تشکیل می‌دهند. با توجه به بازه سنی بانوان سرپرست جوان نیز آسیب‌های اجتماعی، فرهنگی، خانوادگی و فشارهای اقتصادی برای این دسته از افراد بیش از دیگر زنان سرپرست است.

براساس آمارها 35.3 درصد زنان سرپرست خانوار جوان دارای همسر بوده اما به دلایل مختلف سرپرستی خانواده برعهده زن است. 32.7 درصد به دلیل طلاق، 17.6 درصد به دلیل تجرد و 14.4 درصد به دلیل فوت همسر سرپرستی خانوار را بر عهده گرفته‌اند.

براساس آمارها 35.3 درصد زنان سرپرست خانوار جوان دارای همسر بوده اما به دلایل مختلف سرپرستی خانواده برعهده زن است. 32.7 درصد به دلیل طلاق، 17.6 درصد به دلیل تجرد و 14.4 درصد به دلیل فوت همسر سرپرستی خانوار را بر عهده گرفته‌اند

به همین منظور توجه به ابعاد توانمندسازی فرهنگی و اجتماعی این بانوان علاوه بر توانمندسازی مالی، موضوعی است که باید در اصلاح قوانین حوزه زنان توسط مجلس فعلی مورد توجه قرار گیرد.

با وجود قوانین فراوان در کشور برای رسیدگی به زنان سرپرست خانوار، اغلب این قوانین به درستی اجرا نمی‌شود. پراکندگی قوانین و نبود یک قانون واحد یا جامع در حمایت از زنان سرپرست خانوار و عدم وجود یک نهاد مشخص و متولی یا یک پنجره واحد برای اجرا یا نظارت بر اجرای قوانین این حوزه ازجمله مهم‌ترین خللی است که موجب عدم رسیدگی مناسب به این قشر شده است.

حال باید دید مجلس یازدهم که به نظر می‌رسد عزمی جدی برای رسیدگی به مشکلات زنان دارد، چه گره‌ای از مشکلات زنان سرپرست خانوار باز خواهد کرد و آیا با اصلاح قوانین ناقص فعلی و نظارت بر عملکرد دستگاه‌ها شاهد حل مشکلات بیمه زنان سرپرست خانوار خواهیم بود یا خیر.