اسلام بدون عدالت اجتماعی قلابی است

به گزارش گروه استان‌ها خبرگزاری دانشجو، محمد حسین طارمی؛ زمانی می‌توان دقت نظر اندیشه یک نفر را سنجید که آن اندیشه به اجرا در آمده باشد و یا تا حدی به واقعیت اجتماعی خود نزدیک شده باشد و با تمام مسائل یک جامعه برخورد داشته باشد.

شهید آیت الله سید محمد بهشتی از معدود افرادی بود که در زمان حیات خویش توانست در حوزه عدالت گستری اندیشه خود را به اجرا در آورد و تا حدی نزدیک به آن شود؛ دکتر بهشتی به عنوان یکی از پایه‌های اصولی انقلاب اسلامی سال 57 و پس از آن تشکیل دولت اسلامی نقش بسیار اساسی ایفا کردند.

دکتر بهشتی در سال‌های پیش از انقلاب آنقدر بر مسئله مهم خودسازی تمرکز کرد که به جرئت جز انگشت شمارترین اندیشمندانی است که توانست تجربیات ملموسی از غرب و نظام سرمایه داری به دست آورد.

شهید بهشتی در زمینه گسترش عدالت بحث‌های جامع‌تری از دیدگاه چیستی بحث عدالت از منظر فقهی و همچنین از لحاظ ابعاد زیستی داشت؛ از دید شهید بهشتی یک جامعه اسلامی جامعه‌ای است که باید بر پایه عدل باشد و تأمین عدالت اجتماعی و عدالت اقتصادی از آن دست ویژگی‌های جدایی ناپذیر از یک جامعه بر پایه اندیشه اسلامی است.

این شهید عزیز در ویژگی حکومت اسلامی می‌گوید: "هر جا که دین اسلام است اما عدالت اجتماعی نیست، بدانید آن دین و اسلام قلابی است".

بر اساس نظریات دکتر بهشتی عدالت خواهی از خصلت انسان‌ها است و تنها راه پاسخگویی به آن و حرکت به کمال انسانی را ایجاد یک جامعه عادلانه اسلامی می‌داند و اینطور بیان می‌کند، "در جامعه‌ای که برای عدالت کوششی نشود و گامی برداشته نشود کسی به سراغ ما نمی‌آید و بلکه بر عکس آن جوانان ما به جایی می‌روند که برای اقامه عدل گام برداشته‌اند چه خدا و اسلام باشد یا نباشد.

آیت الله بهشتی صرف سخن گفتن از عدالت را مناسب نمی‌داند و معتقد است تا زمانی که یک ایده به حوزه عمل نرسد، گویا هیچ تحرکی صورت نگرفته است.

طبق بیان بهشتی، جامعه اسلامی اگر اسلام راستین باشد هیچ چیز ضد عدلی نباید وجود داشته باشد، در عین قبول مالکیت شخصی و احترام به حق مالکیت، و همچنین با اعتقاد به اینکه اقتصاد دولتی نمی‌تواند اقتصادی مناسب با انسان آزاد باشد، معتقدیم که این وضع موجود یعنی فاصله زیاد درآمد و هزینه زندگی به هیج عنوان با عدالت اسلامی سازگاری ندارد.

شهید بهشتی در همان دوران ابتدایی انقلاب بیان کرده‌اند: " این سیستم توزیع کالا که با نام سیستم آزاد توزیع کالا هست، صرفا مناسب پولدارها است. برای بی پول‌ها و اقشار کم برخوردار کمال تنگنا است. عدل باید تماما در روابط اجتماعی ما تجلی یابد و هرچه که برای خوردن و پوشیدن و زندگی روزانه است بر سر یک سفره گسترش دهیم تا تمام مردم بر سر یک سفره بنشینند.

حال با توجه به این سخنان دکتر بهشتی در این میان مسئولیت دستگاه قضایی یک حاکمیت که اساس آن بر پایه عدالت است و عدالت قضایی باید سر منشا اعتماد اجتماعی و همچنین تامین عدالت اجتماعی باشد نقطه بسیار حساسی محسوب می‌شود.

امام خمینی (ره) با فهم حساسیت ویژه این دستگاه دکتر بهشتی را که عالمی متفکر بود در سال 58 به عنوان ریاست دیوان عالی منصوب کرد تا برای سلامت نظام اسلامی و جامعه ایرانی گامی نوین بردارد. دکتر بهشتی از زمان انتساب در قوه قضاییه تلاش بسیاری کرد تا بنیان و اساس قوه را به گونه‌ای اصلاح و پی ریزی کند تا عدالت در نظام اسلامی به صورت اساسی تضمین شود.

بر اساس دیدگاه بهشتی قوه قضائیه اسلامی باید ترازهایی داشته باشد که مهمترین آن "قوانین کارآمد و استقلال قضائی" است. زمانی می‌توان مبارزه با فساد و نا عدالتی را در قوه قضائیه به یک سرمایه اجتماعی برای حاکمیت اسلامی تبدیل کرد که تمام ملزومات قوانین کارآمد و استقلال قضایی از قضات تا کارکنان این قوه تماما به رسمیت شناخته شود.

قانون اساسی محور تضمین عدالت واقعی در جامعه است؛ البته این قانون باید قابلیت اعمال و تامین عدالت را نیز دارا باشد. از دیدگاه شهید بهشتی قانون همان قوانین قضایی اسلام است و در جایی بیان می‌کنند: ما صراحتا می‌گوییم نظام حقوقی مدنی و جزایی و قضایی جمهوری اسلام بر پایه تعالیم اسلام خواهد بود. البته به اجتهاد پویا و زنده توسط مجتهدان در فقه اسلامی انجام می‌شود همه می‌کنیم نه آنچه که برخی از معلومات سطحی از فقه اسلامی می‌سازند.

بحث دوم هم به عنوان استقلال قضایی بیان می‌شود که بر اساس نظر دکتر بهشتی ریاست این قوه بر عهده مجتهدی است که از سوی مقام رهبری تعیین می‌شود. البته این استقلال به معنای مستقل بودن از سایر قوا بیان شده و اینکه برخی انتصاب از سوی رهبری را دخالت ایشان می‌دانند. از نظر شهید بهشتی انچه که می‌گویند زیر نظر رهبری صرفا همان مسئله‌ای است که در اصل 57 جزو وظایف رهبری ذکر شده است و نه فراتر از آن. طبق نظر آیت الله بهشتی قانون اساسی فرمول اعمال ولایت را مشخص می‌کند.

محمد حسین طارمی، دبیر سیاسی جامعه اسلامی دانشجویان دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

انتشار یادداشت‌های دانشجویی به معنای تأیید تمامی محتوای آن توسط «خبرگزاری دانشجو» نیست و صرفاً منعکس کننده نظرات گروه‌ها و فعالین دانشجویی است.