اشاره دو طناز به مشکلات ساخت کمدی در تلویزیون / بازیگری که دعوتِ ابراهیم حاتمی‌کیا را نپذیرفت!
منوچهر آذری و جواد انصافی معتقدند که به دلیل عدم اشراف درست افرادی که در رأس ساخت و تولید فیلم و سریال کمدی قرار گرفته‌اند، کمدی‌هایی امروز ساخته می‌شوند که پشتوانه علمی ندارند و مؤدبانه نیستند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، این روزها در فضای نمایشی، شاهدِ سریال‌ها، فیلم‌ها و آثاری هستیم که بیش از خنداندن، ابتذال از خودشان به جای می‌گذارند. از این جهت کار ساخت سریال کمدی در تلویزیون بیش از هر موقعِ دیگر، دشوار شده است. در برنامه‌های ترکیبی هم ایده‌پردازی درست برای ایجادِ شادی و تفریح و سرگرمی برای مخاطبان، کمتر به چشم می‌خورد.
دلیلِ این افول در ساخت کُمدی کجاست؟ چرا بیشترِ کارگردانان و تهیه‌کنندگان و حتی سرمایه‌گذاران از طنازان می‌خواهند بیشتر سخیف‌سازی کنند تا طنازی اصولی؟ اما در گذشته ما سریال‌های موفق و فیلم‌های درستی در حوزه کُمدی داشته‌ایم.
یادمان باشد که فیلم‌هایی چون مارمولک، لیلی با من است، اخراجی‌ها، آدم برفی و... جزو فیلم‌های کمدی فاخر و دارای مفاهیم خوب و ارزشمندی برای سینمای کشورند که از قضا از مؤلفه‌های سخیف کمدی سال‌های اخیر نیز فاصله داشتند. در میانِ سریال‌ها هم به «خانه به دوش»، «متهم گریخت» و خیلی از آثار دیگر می‌توان اشاره کرد.
در سال‌های اخیر می‌توان به این نکته دست پیدا کرد که فیلم‌های کمدی پرفروش‌ترین‌ها در سینما و پربیننده‌ها در سیما هستند. نمونه بارز آن مجموعه‌های رضا عطاران و سعید آقاخانی و حتی مهران مدیری است که بارها در تلویزیون پخش می‌شود و هنوز هم پربیننده‌اند.
تکلیف برگزیدگان طنز رادیو روشن شد / تجلیل از منوچهر آذریپس بهتر آن است که در چنین شرایطی سینمای کمدی با رفتن به سوی مفاهیم و محتوای مناسب ضمن آنکه مسائل مهم‌تری از آنچه که در فیلم‌های کمدی حال حاضر را روایت می‌کند، به هدف اصلی خود یعنی ترسیم محتوای خوب و سالم برسد و در کنار آن سینمای کمدی را نیز مجاب به بازگشت به رویکرد خانواده محور و ایرانی خود بکند.
منوچهر آذری و جواد انصافی در میزگردِ طنز حضور پیدا کردند و حرف‌های قابل تأمل و توجهی زدند که در ادامه مشروح آن آمده است:
* شما پرچمداران حوزه طنز اصیل هستید طنزی که واقعاً درست بود و می‌توانستیم بشنویم و ببینیم...
منوچهر آذری: اصلاً سراغ ما را نمی‌گیرند. یک نفر یک نقشی را بازی می‌کرد اصلاً بازیگر نبود. من نمی‌خواهم کار کسی را تخطئه بکنم. ما سال‌ها زحمت کشیدیم؛ می‌بینم من در این سریال باید باشم نیستم. الان تئاترهایی اجرا می‌شوند که متاسفانه خانواده‌ها نمی‌توانند کنار هم بنشینند و آن کار را ببینند. در واقع کمدی شریف جایش را داده به کمدی سخیف. شاید به این طنزها بخندیم اما بیشتر از محتوا در آنها لودگی وجود دارد.
* چرا کمدی شریف جایش را داده به کمدی سخیف؟
منوچهر آذری: افرادی در رأس کار ساخت و تولید کُمدی قرار گرفته‌اند که اصلاً کُمدی را نمی‌شناسند. کسی که کمدی انتقادی اجتماعی می‌سازد این کاره نیست. من فقط 50 سال در رادیو آقای کارمندیان را بازی کردم. آقای شوخ‌زاده شدم و با هنرمندان بزرگ و کاربلدی مثلِ رضا عبدی، سعدی افشار، منوچهر نوذری و بسیاری دیگر تجربه کردم. فارغ از عدم اشراف مناسب، بودجه را درست اختصاص نمی‌دهند.
جواد انصافی: کُمدی‌هایی که امروز عمدتاً ساخته می‌شوند، پشتوانه علمی ندارند و مؤدبانه نیستند. در این نوع کارها، معمولاً خانواده‌ها نمی‌توانند کنارِ هم به تماشای این نوع آثار بنشینند. یکی از مشکلاتِ امروز کُمدی که آقای آذری به آن اشاره کردند بحث عدم شناخت مناسبِ کُمدی است. از طرفی دیگر کسی که مخاطب‌شناس باشد را نداریم. خنداندن و شاد کردن مردم نیاز به روانشناسی دارد و این مهم نیاز به علم و پویایی در این عرصه است.
* یکی از نکاتی که طنازان قدیمی ما رویِ آن بحث دارند بحثِ رونق استندآپ کمدی است. به واسطه این اتفاق، وزانت از کُمدی و طنز گرفته شده و کمتر فرهنگسازی در آن اتفاق می‌افتد. نظر شما در این باره چیست؟
جواد انصافی: من می‌گویم هرکسی یا هر طنزی می‌تواند شکل بگیرد اگر پژوهش، تحقیق و علم در پشتِ آن وجود داشته باشد. ما با پیشرفت حوزه هنری و مدرنیته مشکلی نداریم اما اگر هر اتفاقی از وزانت و آن ابهت هنری خودش بیفتد جریان درست فرهنگی و هنری را به ناکجاآباد خواهد برد.
* از این بحث بگذریم؛ شاید به جهت حضور هر دوی شما جنابان و فضای رادیویی که در کارنامه هنری‌تان پررنگ است. این بحث پیش آید که بسیاری به این نکته اشاره می‌کنند بین هنرمندان رادیو و تلویزیون نوعی تبعیض وجود دارد؛ این نکته حقیقت دارد؟
منوچهر آذری: من که دوزیست هستم هم در رادیو ایفای نقش کردم و هم تلویزیون؛ من فکر می‌کنم بیشتر باید هوایِ پیشکسوتان را داشته باشند. آنها سال‌ها در عرصه کارهای فرهنگی و هنری استخوان خُرد کردند و از هیچ کوششی دریغ نداشتند. تبعیض که همیشه وجود داشته است می‌توان در تولید آثار رادیویی و تلویزیونی دنبال آنها گشت. اما رادیو عشق است و هیچ‌وقت نمی‌توان لحظات فراموش‌نشدنی‌اش را با پول و دستمزد قیاس کرد. اما در هر صورت این درخواست را داریم که پیشکسوتان و کاربلدهای حوزه رادیو و تلویزیون را دریابند.
* آقای آذری یکی از نکاتی که به عنوان حاشیه فضای‌مجازی نسبت به شما مطرح شد؛ بحث دلخوری‌تان از مهران مدیری بود.
واقعاً دلخور شدم. چون من در برنامه «دورهمی» به آقای مدیری گفتم دوست دارم با شما کار کنم. در حضور همه تماشاگران گفت من قول می‌دهم کار بعد حتماً با من هستی! لابد کار بعدی را انجام نداده حتماً انجام می‌دهد و مرا صدا می‌کند! اما شاید بگویید این نکته دلخوری ندارد. من بیشتر از این موضوع ناراحتم وقتی می‌بینم جوانان را می‌آورند گریم می‌کنند تا نقش میانسالی بازی کنند.
چرا از ما و دوستان پیشکسوت و کاربلد ما استفاده نمی‌شود؟ یا نقش‌هایی می‌نویسند و دستمزدهایی پیشنهاد می‌کنند که بیشتر توهین‌آمیز است. از این نکات ناراحتم. من خدا را شکر می‌کنم با خیلی از کاربلدها مثلِ علی حاتمی در سریال «هزار دستان» کار کردم. با پرویز پرستویی دوست داشتم همکار شوم و این اتفاق در سریال «آشپزباشی» افتاد.
* آقای انصافی! از شما هم یک نکته‌ای در کانال‌های مجازی پخش شد پیشنهادِ ابراهیم حاتمی‌کیا را برای بازی در سریال «حضرت موسی (ع)» رد کردید؛ ماجرا از چه قرار بود؟
الان رسماً چند سالی است که هیچ کار جدی و جنگی را بازی نمی‌کنم. فقط می‌خواهم کار طنز کنم. خوشبختانه چنین پیشنهادی شد و به این دلیل از آنها عذرخواهی کردم و گفتم نمی‌توانم بازی کنم چون فضای طنز ندارد. البته خودم بچه مذهبی هستم و درباره زندگی حضرت موسی (ع) پژوهش دارم. فیلم‌های ساخته شده درباره این پیامبر بزرگ را دیده‌ام. با همه این تفاسیر چون طنز در دلِ این نوع سریال‌ها جایی ندارد این پیشنهاد بازی را نپذیرفتم.
* البته برخی از طنازان این روزها بیشتر به سمتِ بازی در کارهای جدی و فضای اجتماعی رفتند...
من اصلاً دوست ندارم فضایِ کاری‌ام را بشکنم و در همین فضایِ طنز می‌مانم.
* آقای آذری شما چطور؟ برای بازی در ژانرها و گونه‌های مختلف مرزبندی خاصی دارید؟
نه من اعتقاد دارم بازیگر باید در هر نوع فضای کاری حضور داشته باشد و تجربه کند. به من پیشنهاد شود حتماً می‌پذیرم. این اتفاق برای من در کارهای مختلف از جمله نقش دربان گراند هتل افتاد. سریال «هزار دستان» که علی حاتمی مرا دعوت به همکاری کرد.
*اما آقای انصافی؛ آن دسته از مخاطبینی که شاید صحبت‌های شما را اینجا بخوانند با خودشان بگویند پس چرا در «میوه ممنوعه» بازی کردید؟
تا آن زمان عیب نداشت و کارهای جدی هم انجام می‌دادم. اما الان به 12 سال رسیده فکر می‌کنم غم آن‌قدر زیاد است که من دوست ندارم در هیچ غمی با مردم باشم و دوست دارم در شادی‌هایشان نقش داشته باشم.
