اعتراض به درآمد از دخانیات

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، هر بار که صحبت از نرخ مالیات بر سیگار می‌شود صدا‌های مختلفی به گوش می‌رسد، که برخی از آن‌ها مخالف مالیات بر سیگار هستند و برخی دیگر معتقدند نرخ اعلام شده پایین است و باید بیشتر افزایش یابد. ظاهرا در بودجه سال آینده قرار است مالیات بر سیگار و مواد دخانی افزایش یابد و انجمن تولیدکنندگان نسبت به این موضوع واکنش نشان داده و می‌گوید موجب افزایش قاچاق می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد قیمت هر سیگار بین 30سنت تا یک دلار است، در حالی که در کشور‌های خارجی این ارقام بسیار بالاتر است، در نتیجه گزینه افزایش قاچاق اینجا کمرنگ می‌شود. ضمن این‌که مرز‌های کشور باید بیشتر کنترل شود تا با واردات کالا‌های زیان آور، سلامت مردم به خطر نیفتد. از سوی دیگر برخی مقامات وزارت بهداشت می‌گویند برخی بند‌های بازدارنده برای مصرف دخانیات از بودجه 1401 حذف شده و انتقاداتی را مطرح می‌کنند. آنچه در ادامه می‌خوانید شرحی از وضعیت مالیات بر مواد دخانی است. مساله مصرف دخانیات سال‌هاست بین نوجوانان و جوانان رواج پیدا کرده و مسؤولان کشور برای این‌که بتوانند با این رویه مقابله کنند تبلیغات ضددخانیاتی خود را به محافل ورزشی برده‌اند. به طوری که اکنون در برخی از بیلبورد‌های کنار ورزشگاه‌های کشور عبارت نه به دخانیات نوشته شده‌است. در کشور‌های پیشرفته برای این‌که جوانان کمتر به سمت مصرف مواد دخانی بروند مالیات‌های سنگینی برای این بخش در نظر می‌گیرند و درآمد آن را در بخش‌های سلامت و پیشگیری از مصرف مواد دخانی هزینه می‌کنند. به این صورت که تبلیغات ضدمصرف در برنامه دارند و توسعه ورزش را دنبال می‌کنند. ایران نیز چند سالی است وارد این عرصه شده و قرار است از بخش درآمد حاصل از مواد دخانی برای بخش سلامت هزینه شود. البته این قانون تازگی ندارد و به چند سال پیش بازمی‌گردد، اما تمایل مصرف به مواد دخانی بین نوجوانان و جوانان امروزی نشان می‌دهد دولت‌های گذشته عملکرد قابل‌قبولی در این زمینه نداشتند. یکی از مواردی که کارشناسان مطرح می‌کنند در دسترس بودن مواد دخانی است.

سیگار و سلامت

هر چه مصرف سیگار و مواد دخانی افزایش یابد هزینه سلامت مردم بیشتر خواهد شد. به این دلیل که مصرف سیگار و مواد دخانی باعث بروز بسیاری از بیماری‌ها می‌شود و در صورت بروز بیماری با مراجعه به پزشک و بیمارستان هزینه آن توسط بیمه‌های طرف قرارداد با وزارت بهداشت و درمان باید پرداخت شود. در نتیجه برای وزارت بهداشت صرفه اقتصادی دارد علاوه بر تامین سلامت مردم راه‌های پیشگیری از مصرف مواد دخانی را پیگیری کند تا این‌که هزینه درمان بیماری‌هایی را بپردازد که ناشی از مصرف دخانیات است.

دعوای دیرینه

15 آذر 98 بود که خبر افزایش مالیات بر سیگار منتشر شد. عنوان خبر این‌طور بود: در حالی که رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت اخیرا خواستار افزایش مالیات بر سیگار در بودجه سال 1399 شده و از درآمد 24‌هزار میلیارد تومانی در اثر وضع مالیات 400‌تومانی بر هر نخ سیگار خبر داده، رئیس انجمن تولیدکنندگان محصولات دخانی معتقد است این مالیات سهم 20‌درصدی سیگار قاچاق را در بازار به‌شدت افزایش خواهد داد. از سوی دیگر علیرضا رئیسی، معاون وزارت بهداشت اعلام کرده بود که 20‌هزار میلیارد تومان از درآمد ناشی از افزایش نرخ بنزین می‌توانست از افزایش 10‌درصدی مالیات بر سیگار تامین شود. به‌گفته وی، با توجه به این‌که افزایش قیمت بنزین 1000‌تومانی به 3000‌تومان، سالانه 30هزار میلیارد تومان درآمدزایی دارد، مالیات بر سیگار به تنهایی می‌توانست سالانه 20‌هزار میلیارد تومان درآمد به‌دنبال داشته باشد که مافیای سیگار اجازه این کار را نداد، اما چند روز بعد محمدرضا تاجدار، رئیس انجمن تولیدکنندگان، واردکنندگان و صادرکنندگان محصولات دخانی با رد این صحبت‌های معاون وزیر بهداشت، ارائه برخی آمار و ارقام این‌چنینی از سوی وزارت بهداشت و دیگر سازمان‌ها و نهاد‌های مبارزه با مصرف دخانیات را غیرواقعی و بدون پشتوانه کارشناسی توصیف کرد که این صحبت‌ها مجددا با واکنش بهزاد، ولی زاده، رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت روبه‌رو شد. وی با بیان این‌که در حال حاضر مالیات بر خرده‌فروشی محصولات دخانی 20‌درصد است و این‌که این عدد باید به 75درصد قیمت خرده‌فروشی محصولات دخانی برسد تا شکل استاندارد جهانی به خود بگیرد، گفت: در صورتی که بر هر نخ سیگار 200 تومان مالیات وضع شود، به ازای هر پاکت، 4000 تومان از طریق مالیات ایجاد درآمد خواهد کرد که در نهایت با توجه به حجم تولید هر نخ سیگار در کشور درآمد 11هزار میلیاردی به ارمغان خواهد آورد. در نظر بگیرید که همین میزان مالیات اگر به 400 تومان برسد، درآمد 24 هزار میلیاردی به دنبال خواهد داشت که البته این رقم تنها شامل حال سیگار می‌شود و این ارقام ذکر شده جدای از مالیات بر توتون و تنباکو است.

اعتراض به درآمد از دخانیات

در جریان بررسی بخش درآمدی لایحه بودجه 1400 با موافقت نمایندگان، مالیات بر خرده‌فروشی سیگار در سال آینده افزایش یافت. براساس این مصوبه؛ در اجرای ماده (73) قانون برنامه ششم توسعه، از ابتدای سال 1400 به قیمت خرده‌فروشی هر نخ سیگار تولید داخل با نشان ایرانی مبلغ 250 ریال، تولید داخل با نشان (برند) بین‌المللی مبلغ 500 ریال، هر نخ سیگار وارداتی مبلغ 1500 ریال، هر بسته 50گرمی تنباکوی قلیان داخلی 33 هزار ریال به‌عنوان مالیات و هر بسته 50گرمی تنباکوی وارداتی 100هزار ریال به عنوان حقوق ورودی اضافه می‌شود.

قیمت پایین سیگار در ایران

از سوی دیگر بهزاد، ولی زاده، رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت، درباره افزایش مالیات بر فروش محصولات دخانی به میزان 90درصد در لایحه بودجه سال1401، گفت: متعاقب ابلاغ قانون مالیات بر ارزش افزوده در سال جاری، برآورد شده ارزش درآمدی این قانون از 1231 میلیارد تومان به 2310 میلیارد تومان در سال آینده افزایش خواهد یافت. این درحالی است که تبصره تصویب شده در قانون بودجه1400 (جزء ف تبصره 6) که براساس آن به ازای هر نخ سیگار تولید داخل 25تومان و تولید با نشان بین‌المللی 50تومان و سیگار وارداتی 150تومان، هر بسته 50گرمی تنباکوی تولید داخل 3300تومان و 10هزار تومان به ازای هر بسته 50گرمی تنباکوی وارداتی اخذ می‌شد با ارزش درآمدی 4775 میلیارد تومان از لایحه بودجه 1401 حذف شده است. وی ادامه داد: تا پیش از اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1400، قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1387 توسط سازمان امور مالیاتی برای اخذ مالیات بر فروش سیگار با ارزش درآمدی 1231 میلیارد تومان به عنوان جزئی از قوانین وضع شده برای مالیات دخانیات اعمال می‌شد. با تصویب جزء ف تبصره 6 قانون بودجه سال1400 در راستای اجرای ماده 73قانون برنامه ششم توسعه نیز مبلغ 4775 میلیارد تومان به عنوان مالیات بر مصرف سیگار در قانون امسال برای رفع کاستی‌های ساختار مالیاتی لحاظ شد که در مجموع مبلغ 6000‌میلیارد تومان مالیات دخانیات در سال 1400 پیش بینی شد که تا حدودی به افزایش متوسط مالیات خرده فروشی این محصولات آسیب‌رسان سلامت منجر شد، ولی متاسفانه با توجه به حذف ماده 73 قانون برنامه ششم توسعه و ماده 69 قانون الحاق2 در قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1400، بند پیشنهادی این وزارت که تاکید بر مالیات بر مصرف داشت از لایحه حذف شده است. ولی زاده تصریح کرد: در قانون مالیات بر ارزش افزوده جدید، 25درصد مالیات برای تولید داخل با نشان ایرانی، 40درصد مالیات برای برند بین‌المللی و 65درصد برای واردات در نظر گرفته شد که از سال دوم اجرای قانون هر ساله 5 واحد درصد به درصد اعلامی افزوده می‌شود تا به 55 درصد برای تنباکو و سیگار تولید داخل و 95 درصد برای سیگار با نشان بین‌المللی برسیم و این یعنی به ترتیب 5 و 11 سال طول می‌کشد تا به سقف مورد نظر قانون برسیم. قانون ارزش افزوده در جای خود ارزشمند است، ولی برای رفع کاستی‌های مالیات بر دخانیات حتما باید مالیات ویژه‌ای در بودجه‌های سنواتی داشته باشیم تا پس از حداقل پنج سال از اجرای قانون به قابلیت و اثربخشی خود در کاهش مصرف برسد. رئیس دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات وزارت بهداشت، تاکید کرد: عدد درآمدی بر اساس تبصره بودجه در سال 1400 مبلغ 6000 میلیارد تومان است که اگر آن را از مبلغ مالیات منظور شده در لایحه سال 1401 کسر کنیم، نه فقط رشدی نداریم که حتی با کاهش 3696 میلیارد تومانی (یعنی کاهش 61 درصدی) روبه‌رو هستیم و این مغایر با سیاست‌ها و اسناد بالا دستی از جمله اصل 75 قانون اساسی کشور و سیاست‌های کلی سلامت ابلاغی رهبر معظم انقلاب است. وی افزود: افزایش مالیات بر دخانیات با تاثیر بر کاهش میزان آثار زیان‌بار آن، سبب می‌شود بار 40 هزار میلیارد تومانی که بابت درمان عوارض مصرف این ماده مضر بر دوش نظام سلامت است و بار 90هزار میلیاد تومانی ناشی از مرگ زودرس و از‌کار‌افتادگی و ناتوانی ایجاد شده بر اثر مصرف و مواجهه با دود دخانیات که بر سایر بخش‌های توسعه‌ای تحمیل می‌شود، کاهش یابد. سیاست‌گذاران با اعمال مالیات بیشتر بر کالا‌های آسیب رسان سلامت می‌توانند ضمن کاهش مصرف این محصولات به افزایش درآمد دولت و کاهش تورم بر کالا‌های استراتژیک و سبد خانوار توجه داشته باشند. حداکثر 10میلیون نفر مصرف کننده دخانیات هستند، ولی متاسفانه دود حمایت‌های دولت از این کالای آسیب‌رسان به چشم 75میلیون نفر از جمعیتی می‌رود که مصرف کننده این محصولات نیستند.

اخذ مالیات و رونق قاچاق؟

در حالی که محمدرضا تاجدار، رئیس انجمن دخانیات می‌گوید اخذ مالیات نخی از صنعت دخانیات فقط موجب تضعیف تولید می‌شود و از آن طرف به قاچاق رونق می‌دهد برخی کارشناسان بر این باورند در مطالعات جهانی هیچ‌گاه افزایش تعرفه موجب افزایش قاچاق نشده بلکه آن را کاهش خواهد داد، سالانه بیش از 130‌هزار میلیارد تومان بابت سیگار بر کشور خسارت وارد می‌شود. تاجدار می‌گوید بر اساس ماده 73 قانون برنامه ششم توسعه برای سیگار تولید داخل 10‌درصد، تولید برند‌های بین‌المللی 25درصد و واردات سیگار 40‌درصد مالیات تعریف شده، اما اطلاعات موثق حاکی از آن است که کمیسیون تلفیق مجلس می‌خواهد این مالیات را با مالیات 50‌تومانی برای هر نخ سیگار تولید داخل، 100‌تومانی برای هر نخ سیگار با برند بین‌المللی و 150‌تومانی برای واردات هر نخ سیگار جایگزین کند. وی می‌گوید، تصویب این مصوبه به تولیدکنندگان داخلی بیشتر از همه ضربه می‌زند، چراکه در حال حاضر با در نظر گرفتن بالاترین قیمت پایه (قیمت تمام شده برای تولیدکننده) هر کارتن سیگار داخلی دو میلیون تومان و برای تولید با برند بین‌المللی پنج میلیون تومان و مالیات هر کارتن سیگار بر اساس قانون برنامه ششم به ترتیب 200هزار تومان و یک میلیون و250هزار تومان است، اما در صورت تصویب مالیات نخی، مالیات هر کارتن 10هزار نخی سیگار تولید داخل 500هزار تومان و تولید با برند بین‌المللی یک میلیون تومان خواهد بود.

منبع: جام جم