اعتماد مشتریان خارجی بازیچه صادرات / برنج، جو و گندم؛ مثلث خودکفایی

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو - ندا زارعی؛ بعد از گذشت مدتی همچنان تعرفه‌های وضع شده برای محصولات جالیزی پایدار است و اخبار ضد و نقیضی در این باره به گوش می‌رسد. از همین رو گفتگویی داشتیم با سید رضا نورانی، رئیس اتحادیه کشاورزی، که در ادامه می آید:

دانشجو: نظر شما درباره تعرفه‌های وضع شده برای محصولات جالیزی، که توسط وزارت جهاد کشاورزی اعلام شد چیست؟

نورانی: به کشور‌های صادر کننده نگاه کنید که برای صادراتشان، مخصوصا در محصولات فساد پذیر و غیرنفتی چقدر جایزه و مشوق‌های متفاوتی در نظر می‌گیرند، که نتیجه آن توسعه تولید و صادرات آن کشورهاست. در مقطعی که ما خود را صادر کننده می‌دانیم و می‌خواهیم که صادر کنیم، یک شبه در اتاق‌های دربسته تصمیماتی گرفته می‌شود؛ تعرفه وضع می‌شود؛ محدودیت و ممنوعیت برای صادرات قرار می‌دهند. در صورتی که تعرفه و محدودیت را باید برای واردات در نظر بگیرند نه اینکه صادرات را محدود کنند. کشوری که میخواهد صادرات انجام بدهد باید امکانات و زیرساخت‌های خود را برای صادرات آماده و مهیا بکند. امروز ما در تحریم‌های ظالمانه‌ای قرار داریم. مسیر بانک بین‌المللی بسته است و برای صادرات مشقت بسیاری را تحمل میکنیم. در نتیجه باید برای صادرات مشوق‌هایی را در نظر بگیریم. نتیجه محدودیت بی‌اعتمادی مشتریان خارجی است. آن‌ها دیگر حاضر به عقد قرار داد با ما نیستند و می‌گویند که زمانی با شما قرارداد بستیم و شما ممنوعیت و محدودیت اعمال کردید یا در صادرات درنگ کردید. همه این اتفاقات بخاطر همین تعرفه‌هایی است که برای محصولات وضع می‌شود. من این تعرفه‌ها را به نفع توسعه صادرات نمی‌بینم بلکه آن را محدودیتی می‌بینم که باعث می‌شود در آینده هم برنامه‌ریزی طولانی مدت و مستمری، برای توسعه صادرات انجام نشود.

دانشجو: دلایل وزارت جهاد برای این تعرفه‌ها، کمبود زمین و آب برای تولید محصولات اساسی مانند گندم است. آیا کمبود آنقدر زیاد است که صادرات را محدود کنیم؟

نورانی: بله من هم معتقد هستم که باید به سوی تولیداتی برویم که آب کمتری مصرف می‌کنند، اما اینکه بخواهیم در یک مقطعی محدودیت و ممنوعیتی اعمال بکنیم، نمیتواند در کوتاه مدت نقشی در توسعه صادرات داشته باشد. ما باید جلوی تولید بیش از حد محصولاتی که آب‌بر هستند را بگیریم؛ اما با وضع تعرفه نمی‌توانیم این کار را بکنیم. مثلا اینکه در پیک تولید به دلیل کمبود آب در کشور، برای آب مجازی تعرفه در نظر بگیریم تا صادرات محدود شود، در طولانی مدت کارساز نیست. در کوتاه مدت شما هرکاری می‌توانید انجام بدهید، ولی باید به فکر آینده هم باشید که چگونه صادرات را رشد بدهید. ما با تولید و صادرات هندوانه مخالف هستیم، چون به هرحال یک محصول آب‌بر است و کشور ما هم یک کشور کم آبی است. باید آب را هم مدیریت کنیم. باید از آب دریای عمان و دریای خلیج فارس استفاده کنیم. همانطور که کشور‌های حوزه خلیج فارس سال‌هاست از آب حوزه خلیج فارس استفاده می‌کنند و توسعه صنعتی و تجاری دارند. به هرحال باید از آب‌هایی که در دسترس ما هستند به نحو احسن استفاده کنیم. باید به سمتی برویم که قابلیت‌های تولیدمان را تغییر بدهیم و به دنبال تولید چیز‌هایی باشیم که آب‌بری کمتری دارند و تولید در واحد سطح آن‌ها بیشتر است. امیدواریم که از تشکل‌هایی که در این بخش هستند استفاده بشود، چون در هر تشکل صد‌ها سال تجربه وجود دارد، ولی متاسفانه به حرف تشکل‌ها گوش نمی‌دهند و از نظر آن‌ها استفاده نمی‌کنند.

دانشجو: با توجه به این شرایط، به نظر شما صادرات ایران چه جایگاهی خواهد داشت؟

نورانی: شما وقتی محدودیت وضع می‌کنید، انتظار دارید چه جایگاهی داشته باشید؟ وقتی تعرفه برای صادرات وضع می‌کنید چه انتظاری دارید؟ ممنوعیتی که بیشتر آن بر اثر مشکلاتی بوده که ما ایجاد کردیم. مثلا وقتی محصول ما را کشوری مانند هند ممنوع می‌کند، مشخص است که جایگاه ما چیست. نباید مثبت اندیشی کنیم. باید نقاط منفی را ببینیم و تلاش کنیم که نقاط ضعف را برطرف کنیم و به نقطه قوت تبدیل کنیم و پتانسیل توسعه صادرات را بالا ببریم.

دانشجو: به نظر شما اگر صادرات محدود شود، در سال‌های آینده کشاورزان محصولات اساسی مورد نظر را کشت می‌کنند؟

نورانی: تولید کننده قبل از هرچیزی به اقتصاد خودش فکر میکند. اینکه چه تولیدی درآمد بیشتری دارد. اگر قیمت گندم را بالا ببریم، تشویق کنیم، تخفیف ویژه در بخش آب و انرژی در نظر بگیریم، مردم خودشان به سمت تولید گندم یا محصولات استراتژیک می‌روند. من معتقد نیستم که هرچیزی را تولید و صادر کنیم. ابتدا باید محصولات استراتژیک خود را که غذای مردم است، تامین کنیم و به خودکفایی برسیم. خودکفایی در محصولاتی مانند برنج، جو، گندم و حتی غذای دام ضروری است. باید راهکار بدهیم و زیرساخت‌هایمان را درست کنیم. نباید دستوری کار کنیم. شما در گذشته دیده بودید چه مقدار افزایش محصول داشتیم و تمام اهدافمان را برای افزایش توسعه صادرات گذاشتیم. اگر تولید به اندازه مصرف باشد دیگر کسی به دنبال افزایش توسعه صادرات نیست. پس اول باید برای مصرف داخلی تولید کنیم و بعد روی پتانسیل تولید کار کنیم که بتوانیم صادرات داشته باشیم.

بخوانید: پیوست عدالت تعرفه گذاری بر محصولات جالیزی چیست؟ / سیاست‌های خلق‌الساعه سرمایه گذار را فراری می‌دهد