اعمال و فضلیت روز عید قربان

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، روز دهم ذی‌الحجه مصادف با عید قربان از مهم‌ترین اعیاد مسلمانان در کنار عید فطر و غدیر شمرده می‌شود. این عید در روایات به «عید الأضحی» هم مشهور است؛ یعنی عیدی که در اوج نورانیت (أضحی) قرار دارد. امام سجاد در دعای خویش این روز را روزی مبارک معرفی کردند که مسلمانان به خاطر نیازهایشان به درگاه خداوند روی می‌آوردند. در این فراز می‌خوانیم «اللهم هذا یوم مبارک میمون، و المسلمون فیه مجتمعون فی أقطار أرضک، یشهد السائل منهم والطالب والراغب والراهب، وأنت الناظر فی حوائجهم» یعنی پروردگارا، این روز، روزی بابرکت و خجسته است و مسلمانان در این روز، از اطراف زمین تو گرد آمده‌اند. خواهنده، جوینده، امیدوار و بیمناک، همه حاضرند و تو، به نیازهایشان می‌نگری.» اهمیت این عید به قدری زیاد است که اهل‌بیت نماز این روز را از واجبات معرفی کردند و فرمودند «صلا العیدین فریض؛ نماز عید فطر و قربان واجب است.» (استبصار، ج 1، ص 443)، اما فق‌ها این نماز در عصر غیبت را به استناد روایت امام باقر که فرمود «لا صلا یوم الفطر و الأضحی الا مع امام؛ نماز دو عید باید همراه با امام باشد»، واجب نمی‌دانند. از این جهت است که خود پیامبر و ائمه طاهرین آدابی را برای بهره‌مندی بیشتر شیعیان خویش از نور این ایام بیان فرمودند که بخش‌هایی از آن را در کتب ادعیه علما می‌یابیم. الف) شب عید قربان 1- زیارت امام حسین علیه‌السلام 2- خواندن دعای «یا دائم الفضل علی البری» که در شب جمعه هم وارد شده است. ب) روز عید قربان روز دهم ذیحجه که روز عید قربان می‌باشد بسیار روز شریفی است و برخی از اعمال آن عبارت است از: 1- غسل غسل در این روز سنت مؤکد است و بعضی از علماء نیز آن را واجب دانستهاند. 2- دعا خواندن دعاهائی که وارد شده پیش از نماز عید و بعد از آن از جمله دعای ندبه و دعای چهل و هشتم صحیفه سجادیه که اول آن «اللهم هذا یوم مبارک» است و دعای چهل و ششم صحیفه سجادیه که اینگونه آغاز میشود: «یا من یرحم من لا یرحمه العباد». 3- نماز نماز عید قربان دو رکعت است: در رکعت اول، بعد از خواندن حمد و سوره، باید پنج تکبیر بگوید، بعد از هر تکبیر یک قنوت بخواند، بعد از قنوت پنجم، تکبیر دیگری بگوید، به رکوع رود، دو سجده بجا آورد، برخیزد و در رکعت دوم چهار تکبیر بگوید، بعد از هر تکبیر قنوت بخواند و تکبیر پنجم را بگوید، به رکوع رود، بعد از رکوع دو سجده کند، تشهد بخواند و نماز را سلام دهد. در روز عید قربان مستحب است که بعد از نماز، با گوشت قربانی افطار شود. نماز عید، سوره مخصوصی ندارد، اما بهتر است در رکعت اول آن، سوره شمس و در رکعت دوم، سوره غاشیه یا در رکعت اول سوره «سبح اسم» و در رکعت دوم سوره «شمس» را بخوانند. همچنین در قنوت نماز عید قربان، هر دعا و ذکری خوانده شود کافیست، اما بهتر است این دعا خوانده شود: اللهم أهل الکبریاء والعظم و أهل الجود والجبروت و أهل العفو والرحم و أهل التقوی والمغفر، أسئلک بحق هدا الیوم الذی جعلته للمسلمین عیدا و لمحمد صلیالله علیه و آله ذخرا و شرفا و مزیدا، أن تصلی علی محمد و آل محمد و أن تدخلنی فی کل خیر أدخلت فیه محمدا و آل محمد و أن تخرجنی من کل سوء أخرجت منه محمدا و آل محمد، صلواتک علیه و علیهم، اللهم انی أسئلک خیر ما سئلک منه عبادک الصالحون واعوذ بک مما استعاذ عبادک المخلصون «خدایا‌ای اهل بزرگی و عظمت و‌ای شایسته بخشش و قدرت و سلطنت و‌ای شایسته عفو و رحمت و‌ای شایسته تقوا و آمرزش از تو خواهم به حق این روزی که قرارش دادی برای مسلمانان عید و برای محمد صلی الله علیه و آله ذخیره و شرف و فزونی مقام که درود فرستی بر محمد و آل محمد و درآوری مرا در هر خیری که درآوردی در آن خیر محمد و آل محمد را و برونم آری از هر بدی و شری که برون آوردی از آن محمد و آل محمد را که درود‌های تو بر او و بر ایشان باد. خدایا از تو خواهم بهترین چیزی را که درخواست کردند از تو بندگان صالحت و پناه برم به تو از آنچه پناه بردند ازآن بندگان صالحت.» 4- تکبیر خواندن تکبیرات برای کسی که در منا باشد بعد از پانزده نماز که اولش نماز ظهر روز عید است و آخرش نماز صبح روز سیزدهم است؛ و کسانی که در سایر شهر‌ها هستند نیز بعد از ده نماز از ظهر روز عید تا صبح دوازدهم این تکبیرات را بگویند؛ که این تکبیرات بنا بر روایت صحیح در اصول کافی از این قرار است: الله اکبر الله اکبر لا اله الا الله والله اکبر الله اکبر الله اکبر و لله الحمد الله اکبر علی ما هدانا الله اکبر علی ما رزقنا من بهیم الانعام والحمدلله علی ما ابلانا. خدا بزرگتر از توصیف است، معبودی جز خدا نیست و خدا بزرگتر است، و ستایش خاص خدا است خدا بزرگتر است بر آنچه ما را راهنمائی کرد خدا بزرگتر است بر آنچه روزی ما کرد از چهارپایان انعام (شتر و گاو و گوسفند) و ستایش خاص خدا است برای آنکه آزمود ما را؛ و مستحب است که به مقداری که توانایی است این تکبیرات بعد از نماز‌ها تکرار شود. 5- قربانی کردن یکی از اعمال این عید بزرگ که سنت مؤکد نیز است، قربانی کردن است که مختص به حاجیان نبوده بلکه همه مسلمانان بسته به استطاعت مالی خویش می‌توانند قربانی کنند. در منابع روایی، روایاتی از معصومین علیهم السلام نقل شده است که اشاره به جملات دعا گونه ایشان هنگام ذبح قربانی دارد. شیخ طوسی در یکی از کتاب‌های خود نقل کرده است که: رسول خدا صلوات الله علیه هنگام ذبح قوچی فرمودند: «اللهم تقبل من محمد و آل محمد و من ام محمد؛ خدایا این قربانی را از من محمد و آل محمد و هم چنین امت محمد قبول فرما!»