افزایش جمعیت پلنگ ایرانی و خرس قهوه‌ای در البرز مرکزی / تهدید شکارچیان!
در دل البرز مرکزی و جنگل‌های انبوه سوادکوه، گونه‌های ارزشمندی همچون پلنگ ایرانی و خرس قهوه‌ای که پیش‌تر در معرض تهدید و کاهش جمعیت قرار داشتند، نشانه‌هایی از بهبود و افزایش جمعیت خود را نشان می‌دهند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از ساری، در دل البرز مرکزی، جایی که جنگل‌های انبوه هیرکانی دست در دست کوهستان‌های سربه‌فلک‌کشیده داده‌اند، شهرستان سوادکوه یکی از گنجینه‌های کم‌نظیر تنوع زیستی کشور را در خود جای داده است. این منطقه به‌واسطه اقلیم کوهستانی، منابع آبی رودخانه‌ای، جنگل‌های متراکم، و مراتع حاصل‌خیز، به زیستگاهی بی‌بدیل برای ده‌ها گونه شاخص جانوری تبدیل شده است؛ گونه‌هایی که برخی از آن‌ها در فهرست گونه‌های در معرض خطر انقراض قرار دارند. از پلنگ ایرانی و خرس قهوه‌ای گرفته تا مرال، شوکا، گرگ خاکستری، سنجاب ایرانی و پرندگان مهاجر چون قرقاول خزری، همه این گونه‌ها بخش مهمی از زنجیره تنوع زیستی مازندران را تشکیل می‌دهند و نقش کلیدی در تعادل اکولوژیکی این منطقه ایفا می‌کنند.
در این میان، رودخانه‌های مهمی چون تلار، کسلیان و شورکچال به‌عنوان رگ‌های حیاتی اکوسیستم آبی سوادکوه، میزبان گونه‌های متنوعی از ماهیان بومی مانند قزل‌آلای خال قرمز و ماهی سفید رودخانه‌ای هستند. خزندگان، دوزیستان، و بی‌مهرگان متعددی چون افعی زنجانی، مار پلنگی، قورباغه درختی و سوسک‌های جنگلی نیز در این منطقه حضور دارند و به تنوع زیستی بی‌نظیر آن افزوده‌اند.
اما این تنوع ارزشمند، در برابر تهدیدهایی چون شکار غیرمجاز، تخریب زیستگاه‌ها، توسعه نامتوازن، و تغییرات اقلیمی به‌شدت آسیب‌پذیر شده است. ساخت پاسگاه محیط‌بانی در منطقه ارفع‌کوه، به‌عنوان یکی از زیستگاه‌های مهم گونه‌ی در خطر انقراض مرال، گامی در راستای حفاظت فعالانه از این گنجینه طبیعی است؛ پروژه‌ای که با مشارکت نهادهای مردمی و استفاده از فناوری‌هایی چون دوربین‌های تله‌ای و هلی‌شات، امید به احیای جمعیت حیات وحش را زنده کرده است.
با این حال، گزارش‌های محیط زیست سوادکوه نشان می‌دهد که شکارچیان غیرمجاز هنوز تهدیدی جدی محسوب می‌شوند. آمار دستگیری 6 گروه شکارچی تنها در 4 ماه اول سال، گویای جدی بودن این بحران است؛ آن‌هم در فصل بهار و تابستان که به‌دلیل زادآوری حیات وحش، معمولاً میزان شکار کاهش می‌یابد. تخلفات متعددی چون شکار مرال ماده، خرس قهوه‌ای، بز کوهی، و گراز وحشی همراه با کشف اسلحه‌های غیرمجاز، زنگ هشدار بزرگی برای مسئولان و فعالان محیط زیست است.
آنچه مسلم است، بقای گونه‌های ارزشمند و حفظ پایداری اکوسیستم سوادکوه، نیازمند همگرایی ملی، حمایت مردمی، برخورد قاطع قانونی با متخلفان، و تخصیص منابع پایدار برای حفاظت از طبیعت است. طبیعت بکر سوادکوه، میراثی طبیعی برای آیندگان است که اگر امروز برای آن نجنگیم، فردا تنها در خاطره‌ها و اسناد ثبت‌شده باقی خواهد ماند.
محمد شکوهی رئیس اداره محیط زیست سوادکوه در گفت و گو با خبرنگار تسنیم با بیان اینکه سوادکوه زیستگاه گونه‌های شاخص و گاهی در معرض خطر است و به لحاظ تنوع گونه‌ها شرایط خیلی خوبی وجود دارد، گفت: در سوادکوه 16 گونه پستاندار شاخص، 17 گونه پرنده شاخص 8 گونه دوزیست و خزنده شاخص و 4 گونه آبزیاین شاخص داریم.
وی، افزود: در مناطق کوهستانی و جنگلی گونه‌هایی نظیر پلنگ ایرانی که یکی از مهم‌ترین گوشتخواران منطقه به شمار می‌آید (در معرض خطر انقراض) و خرس قهوه‌ای را داریم که این دو گونه جمعیت خوبی دارند همچنین گونه‌های گرگ خاکستری، شغال، روباه سرخ، گراز وحشی، گربه جنگلی، شوکا (گوزن کوچک جنگلی)، خرگوش وحشی، سمور سنگی، سنجاب ایرانی، خارپشت، موش‌های جنگلی و صحرایی، مارال، کل و بز، قوچ و میش را داریم.
شکوهی درمورد گونه‌های پرندگان سوادکوه، افزود: گونه‌های بومی و مهاجر زیادی در این منطقه ثبت شده‌اند ازجمله این پرندگان می‌توان به قرقاول خزری که گونه در معرض تهدید و در نواحی جنگلی زیست می‌کند، کبک معمولی، کبوتر جنگلی، سهره‌ها و فنچ‌ها، دارکوب‌ها، جغد جنگلی، شاهین، سارگپه، عقاب جنگلی، مرغ حق، پرستوها، کلاغ، زاغی، سار، بلبل، چرخ‌ریسک و قمری اشاره کرد.
وی با بیان اینکه در مناطق کم‌ارتفاع و مرطوب و در ارتفاعات خزندگان و دوزیستان متنوعی داریم، گفت: همچون مار پلنگی، مار آتشی، افعی زنجانی (در ارتفاعات)، مار سبز، لاک‌پشت برکه‌ای اروپایی، قورباغه مردابی و قورباغه درختی، وزغ سبز را داریم.
این مسئول با اشاره به تنوع آبزیان (رودخانه‌ای)، ادامه داد: در رودخانه‌های تلار، کسلیان و شورکچال تنوعی از ماهی قزل‌آلای خال قرمز، ماهی سفید رودخانه‌ای، کپور معمولی (در آب‌های ساکن)، آموره (در مناطق با دمای معتدل) را داریم.
رئیس اداره محیط زیست سوادکوه درمورد تنوع بی‌مهرگان در این منطقه نیز بیان کرد: تنوع بسیار بالا دارد اما برخی گونه‌های مهم شامل پروانه‌های جنگلی، زنبورهای وحشی، سوسک‌های چوب‌خوار و عنکبوت‌های جنگلی هستند.
وی با بیان اینکه مرال از گونه‌های شاخص مازندران به شمار می‌آید و نماد تنوع زیستی است از ساخت پاسگاه محیط‌بانی در منطقه " ارفع کوه" خبر داد و بیان کرد: برای حفاظت از مرال در حال ساخت پاسگاه محیط‌بانی در منطقه ارفع‌کوه هستیم، جمعیت مرال در این منطقه تقریبا در حال انقراض بود اما الان به کمک NGOها افزایش جمعیت را می‌بینیم.
شکوهی با اشاره به تخلفات در حوزه شکار در منطقه ارفع‌کوه، خاطرنشان کرد: چند تخلف هم در منطقه ارفع‌کوه دیده شد و ورود پیدا کردیم، دوربین‌های تله‌ای گذاشتیم و نیروهای ما به شکل مرتب درحال گشت‌زنی هستند، از دوربین‌های تله‌ای و هلی‌شات استفاده می‌کنیم و درحال حاضر جمعیت رو به رشدی داریم.
این مسئول درمورد جمعیت کل و بز در سوادکوه، گفت: جمعیت کل و بز تقریبا خوب است در پاسگاه سرتنگه گله‌هایی با تعداد 70 بز و بزغاله به سمت آبشخور می‌آیند که به راحتی قابل دیدن است و جمعیت خیلی خوبی داریم.
شکوهی با بیان اینکه در فصل بهار و تابستان شکار کمتر می‌شود، اظهار داشت: معمولا در فصل بهار و تابستان چون فصل زادآوری هست خود شکارچیان رعایت کرده و کمتر شکار می‌کنند با این حال باز هم شکارچیانی هستند که شکار می‌کنند به عنوان مثال هفته گذشته یک شکارچی گرفتیم که یک راس بز ماده شکار کرده بود.
وی، افزود: در این فصل شکار اتفاق می‌افتد ولی باتوجه به شرایط عموما کمتر است خود شکارچیان در این فصل رعایت می‌کنند اما در پاییز و زمستان شکار بیشتر می‌شود از طرفی الان در مناطق جنگلی به دلیل پوشش برگ درختان شکار سخت‌تر اما در پاییز و زمستان این پوشش وجود ندارد و به اصطلاح شکارچیان فصل شکار است و بیشتر به شکار می‌روند.
رئیس اداره محیط زیست سوادکوه با بیان اینکه در 4 ماه اول سال 6 گروه شکارچی دستگیر شده‌اند، اظهار داشت: در 4 ماه نخست سال جاری یک راس مرال ماده در ارفع کوه، یک خرس در کنگلو، یک بز که البته این بز در منطقه ما شکار نشده بود اما شکارچی را سوادکوه گرفتیم، 14 راس گراز از 6 گروه شکارچیان گرفتیم و همچنین دو اسلحه بدون جواز نیز گرفتیم.