افزایش رفاه و توسعه غرب آسیا با ابزار دیپلماسی آب
به گزارش خبرگزاری اقتصادایران، استفاده از ابزار دیپلماسی در راستای توسعه کشور یکی از مهمترین راهبردهایی است که می‌تواند زمینه حل بسیاری از مسائل کشور را فراهم کند. بر این مبنا دولت فعال‌سازی دیپلماسی با اولویت کشورهای منطقه‌ای را در دستور کار قرار داد و تلاش خود برای حداکثر کردن منافع ایران در مناسبات بین‌المللی را به کار بست.
در این رابطه یکی از مهمترین موضوعات دیپلماسی بین‌المللی حول مسئله آب تعریف می‌شود. در حوزه آب عموما اختلافات ریشه‌ای میان کشورهای بالادست و پایین دست منابع آبی وجود دارد. در این راستا عمده کشورهای جهان به طور کلی در یکی از وضعیت‌های یاد شده قرار دارند. یعنی این کشورهای یا بالادست هستند و یا پایین دست اما در کشور ایران با توجه به جغرافیای گسترده در شرق کشور، وضعیت ما پایین دست حوضه‌های آبریز مشترک است و در غرب کشور بالادست حوضه‌های مرزی قرار داریم.
این ویژگی در کشور سبب شده تا همواره ایران به عنوان نقطه اتکا کشورهای منطقه محفلی برای استفاده از ابزار گفت‌وگو برای بهره‌برداری از آب به عنوان یک سرفصل وحدت‌بخش مطرح باشد.
* بررسی تحوالات اخیر دیپلماسی منطقه
در این راستا، پس از یک وقفه نسبتا طولانی، نشست شورای حکام آب به عنوان بالاترین مرجع تصمیم‌گیری راهبری مرکز منطقه‌ای آب شهری متشکل از وزرای مرتبط با حوزه آب 18 کشور در کنار نماینده دبیرکل یونسکو و نمایندگان سایر سازمان‌های بین الملی، چهارم اسفند سال گذشته در تهران برگزار شد.
نشستی که سرفصل جدید از رویدادهای حوزه دیپلماسی آب به حساب آمد و زمینه شروع اتفاقات دیگر را در این حوزه رقم زد.
در همین راستا، بلافاصله بعد از برگزاری این نشست بود که، عون ذیاب عبدالله، وزیر منابع آب عراق گفت: موضوع آب باید عامل ایجاد وحدت، انسجام و دوستی میان دو ملت ایران و عراق باشد و به توسعه روابط آبی بسیار خوشبین هستم.
پس از آن رفیق الصالحی، عضو کمیسیون کشاورزی و آب‌ها در پارلمان عراق، خواستار ارائه دادخواست علیه ترکیه به شورای امنیت سازمان ملل به دلیل بستن آب بر روی عراق و بازی با سهم آبی مصوب این کشور طبق قانون بین‌الملل شد.
وی گفت: ترکیه در حال جنگ آبی و نظامی با عراق است. آن‌ها اقدام به قطع آب و تشنه کردن مردم عراق می‌کنند و این به آن معناست که برای عراق فاجعه به وجود می‌آید و در معرض خشکسالی قرار می‌گیرد.
در این اثنا، وزارت منابع آب عراق در بیانیه‌ای اعلام کرد، ترکیه میزان آب ورودی از طریق رودخانه‌های دجله و فرات به عراق را کاهش داده که این امر بر میزان ذخایر آب عراق تأثیر منفی گذاشته است.
در ادامه سلسله اتفاقات پیرامون دیپلماسی آب منطقه، ابراهیم بحرالعلوم، دبیرکل مجمع بحرالعلوم عراق با اشاره به اینکه کنفرانس آب در عراق با حضور نمایندگان عالی‌رتبه ایرانی و عراقی برگزار می‌شود، گفت: این اولین میزگرد برای مسئله آب بود که مقامات دولت فدرال عراق و دولت منطقه کردستان عراق در کنار نمایندگانی از ایران و دانشگاهیان در آن حضور داشتند.
در نهایت نیز، اخیرا سخنگوی وزارت منابع آب عراق خبر داد نخست‌وزیر این کشور به منظور بررسی برخی مسائل بخصوص بحران آب به‌زودی در صدر هیأتی بلندپایه به ترکیه سفر می‌کند.
* به سمت کاهش تنگناهای آبی حرکت کنیم
در راستا تحولات دیپلماسی آب منطقه کنفرانس بین‌المللی آب بغداد در دستور کار قرار گرفت و وزیر نیرو ایران به دعوت رسمی دولت عراق به این کشور سفر کرد.
در این اجلاس، علی‌اکبر محرابیان، وزیر نیروی جمهوری اسلامی ایران و رئیس شورای حکام مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری وابسته به یونسکو، در دیدار با عون ذیاب عبدالله، وزیر منابع آبی کشور عراق گفت: یکی از اولویت‌های دولت سیزدهم و شخص آیت الله رئیسی ارتقای سطح همکاری با کشورهای همسایه به ویژه کشور عراق است.
محرابیان افزود: روابط دوجانبه میان ایران و عراق اکنون در شرایط قابل قبولی قرار دارد، اما باید تلاش کنیم که سطح روابط در آینده از آنچه که اکنون وجود دارد نیز بهتر شود.
وزیر نیروی جمهوری اسلامی ایران در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اجلاس بین المللی آب بغداد ادامه داد: شرایط کم آبی را همه کشورها و مردم منطقه به خوبی درک می‌کنند، اگر شرایط آب امروز را نسبت به گذشته مقایسه کنیم متوجه برخی تنگنا‌ها در حوزه منابع آب می‌شویم که بخشی از آن بابت شرایط اقلیمی و بخشی از آن نیز بخاطر مدیریت نامطلوب منابع آبی رخ داده است.
رئیس شورای حکام مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری یونسکو در ادامه سخنان خود بیان کرد: ما باید در چارچوب حسن همجواری و مدیریت مطلوب منابع آب به سمت کاهش تگنا‌های آبی در هر دو کشور حرکت کنیم.
محرابیان ضمن تأکید بر آمادگی کامل ایران برای استمرار مذاکرات و همکاری‌ها با کشور عراق در حوزه منابع آب اضافه کرد: ما تجربه‌های بسیار خوبی با کشورهای همسایه هم در حوزه مطالعه و هم در حوزه اجرای پروژه‌های آبی داشته‌ایم و این آمادگی را داریم که با کشور عراق نیز در آینده طرح‌های مشترکی را در حوزه مطالعه و اجرا تعریف کنیم و پیش ببریم.
وزیر نیروی جمهوری اسلامی ایران همچنین با تأکید بر اینکه اعتقاد داریم بحث‌های فنی و حقوقی دو جانبه می‌تواند بسیاری از تنگناهای آبی بین دو کشور را برطرف کند، بیان کرد: مذاکرات خوب ایران و عراق در حوزه منابع آبی نویدبخش آینده خوب برای هر دو کشور در این حوزه است.
* علاقه‌مند به پروژه‌های مشترک آبی با ایران هستیم
در بخش دیگری از این دیدار وزیر منابع آب عراق ضمن تأکید بر ضرورت ورود به مرحله اجرا در حوزه همکاری‌های آبی دو کشور گفت: ملاقات‌های سازنده‌ای در گذشته با وزیر نیروی جمهوری اسلامی ایران داشته ام و امیدوارم این گفتگو‌های سازنده که با هدف تأمین مصلحت دو کشور و توسعه روابط فی ما بین برگزار می‌شود، استمرار داشته باشد.
عون ذیاب عبدالله در ادامه بیان کرد: علاقه‌مند هستیم در تعامل با طرف ایرانی نسبت به اجرای پروژه‌های مشترک آبی بر روی رودخانه‌های مرزی که به تأمین منافع دو کشور منجر خواهد شد، ورود داشته باشیم. وزیر منابع آبی عراق با تأکید بر ضرورت انجام مطالعاتی مشترک به منظور اتخاذ ساز و کار‌هایی مشترک برای جلوگیری از پیشروی آب شور در اروندرود ادامه داد: ما باید کمیته‌های مشترکی را تشکیل دهیم تا پیرامون پروژه‌های مشترک قابل اجرا مطالعات و بررسی‌های کافی را انجام دهند تا در جریان تشکیل و پیشبرد این کمیته‌ها به سطحی از تعامل سازنده و مثبت دست پیدا کنیم.
این مقام عراقی گفت: همچنین با اشاره به خسارت‌های سنگین برداشت‌های بی‌رویه از منابع آبی عراق، تاکید کرد: علاقه‌مند هستیم از تجربیات جمهوری اسلامی ایران در حوزه مدیریت مصرف آب در کشور عراق استفاده کنیم.
گفتنی است، تحولات دیپلماسی آب در منطقه بیانگر نقش‌آفرینی مثبت ایران در این حوزه است و باید منتظر ماند و دید، مردم منطقه از این رویکرد حاکم شده بر فضای سیاسی کشورها چه بهره‌ای می‌برند.