افشای اسناد از رد پای انگلیس در چهل کودتای خارجی

به گزارش مشرق، اسناد خارج شده از وضعیت طبقه بندی شده حاکی است انگلیس در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم تا کنون بیش از چهل مورد طرح (کودتا) یا اقدام برای براندازی دولت‌های خارجی را برنامه‌ریزی یا اجرا کرده است.

به نوشته پایگاه اینترنتی "دیکلسیفاید یوکِی" اسناد خارج شده از وضعیت طبقه‌بندی شده نشان می‌دهند انگلیس از زمان جنگ جهانی دوم تا کنون بیش از چهل مورد طرح (کودتا) را برای سرنگون کردن دولت های خارجی در 27 کشور برنامه ریزی کرده یا به اجرا گذاشته است. برنامه ریزی و اجرای این طرح ها شامل (اقدام های) نهادهای اطلاعاتی, مداخله‌های آشکار و پنهان و ترور بوده است.

«دیکلسیفاید یوکِی» نشریه تحقیقاتی نگلیسی، سازمان رسانه‌ای است که به گفته خود نقش بریتانیا را در جهان آشکار می‌کند. این نشریه می‌گوید سازمان‌های نظامی و اطلاعاتی بریتانیا، قدرتمندترین شرکت‌ها و تأثیر آن بر دنیا را بررسی و رد پای بریتانیا را دنبال می‌کند.

برابر گزارش این پایگاه‌، شاید یکی از مشهورترین کودتاهایی که دستگاه‌های اطلاعاتی انگلیس از سال 1945 به اجرا درآورده‌اند، سرنگونی دولت منتخب و مردمی ایران در سال 1953 بود که در عملیاتی که با همکاری سی آی ای طرح‌ریزی شده بود، صورت گرفت. با این حال، انگلیس در دست کم چهل و یک اقدام دیگر برای ساقط کردن دولت‌ها از زمان پایان جنگ جهانی دوم دست داشته است.

این اقدام ها از عملیات اطلاعاتی گرفته تا عملیات نظامی، هم به صورت آشکار و پنهان، اجرایی شده است و برخی از آنها از دیدگاه دولتمردان انگلیسی موفق بوده، در حالی که بسیاری از آنها در دستیابی به هدف های تعیین شده ناکام ماندند.

بسیاری از این طرح ها و اقدام های اطلاعاتی انگلیس کمتر شهرت یافته اند و تنها جزئیات کمی از آنها منتشر شده است، در حالی که باقی آنها به صورت محرمانه باقی مانده اند.

سال 1953 یکی از پرازدحام ترین این سال ها برای طراحان دولت انگلیس از آن زمان به شمار می رفت. افزون بر براندازی (دولت) محمد مصدق در ایران، آنان یک قایق تفنگدار را برای سرنگون کردن دولت منتخب و مردمی در گویان انگلیس که - "چدی ژاگان" سیاستمدار حزب ملی گرا آن را رهبری می کرد، گسیل داشتند.

در همان زمان، آنان در حال اجرای عملیات تبلیغاتی ضد دولت در گوآتمالا، دیگر کشور آمریکای لاتین, بودند. اقدام انگلیس زمینه را برای اجرای طرح سی آی ای جهت سرنگونی یک ملی گرا و یک دولت منتخب دیگر به رهبری "ژاکوبو آربنز" فراهم کرد.

انگار که این اقدام ها کافی نبودند‌، از این رو، نیروهای عملیات پنهانی انگلیس در حال برنامه ریزی برای برچیدن و ترور "جمال عبدالناصر" رئیس جمهور مصر، بودند. این طرح و برنامه ها پس از آنکه ناصر در انقلاب ملی گرایانه سال 1952 به قدرت رسیده بود، طراحی و برنامه ریزی می شد.

به قدرت رسیدن ناصر موقعیت انگلیس در خاورمیانه و ثبات نظام های سلطنتی سرکوبگر و محافظه کار (منطقه) را به چالش کشید - بسیاری از آنها ماهیت نزدیک به قرون وسطی داشتند - حال آنکه دولت انگلیس پس از آن و در حال حاضر در حال حمایت از چنین نظام هایی، به ویژه در منطقه خاورمیانه است.

در واقع، چنین نیروهای ملی گرایی بودند که دشمنان اصلی انگلیس در به اصطلاح "جهان سوم" و پس از سال های 1945 بودند. حتی خبرنگاران و دانشگاهیان جریان اصلی به طور بی‌وقفه درباره تهدیدهای اتحاد جماهیر شوروی و جنگ سرد می نوشتند.

طرح‌های بی‌رحمانه

در سال های دهه 50 قرن گذشته (میلادی) طرح های تغییر دولت‌ها توسط رژیم انگلیس بی‌رحمانه (و متهورانه) بود و طرح های عملیاتی مشهورتری را هدف ریزی کردند تا قیام‌هایی را علیه دولت های ملی گرا در سوریه در سال های 1956 و 1957 طرح‌ریزی کنند که (البته) هیچ یک از آنها به صورت کامل به اجرا درنیامد.

با این حال، یک طرح که به اجرا گذاشت و موثر واقع شد، جنگ مخفیانه‌ای بود که به تحریک آمریکا در اندونزی به اجرا درآمد. هدف از آن، زمینه سازی قیام علیه "سوکارنو"، رئیس جمهور اندونزی، بود و در جزیره های فراوان دوردست این کشور آغاز شد. این یکی از کمتر شناخته شده ترین و سری ترین عملیات انگلیس باقی ماند و در واقع شکست خورد.

سوکارنو یک دهه بعد سرنگون شد و البته در یکی از بدترین حمام خون های قرن بیستم و با اقدام ارتش اندونزی به رهبری "ژنرال سوهارتو" از قدرت برکنار شد.

این سندهای خارج شده از وضعیت طبقه بندی شده نشان می دهند که انگلیس از کشتار گسترده کمونیست ها، چپگراها و روستائیان ساده در سال‌های 66/1965 که صدها هزار کشته بر جا گذاشت، پشتیبانی کرد.

انگلیس عملیات رسانه ای را برای مقابله با سوکارنو به اجرا درآورد و پیام های مخفیانه ای را به ژنرال ها برای اطمینان دادن به آنها درباره رضایتمندی انگلیس از اقدام آنها برای تسلط بر قدرت فرستاد. سوهارتو بر اندونزی حکمرانی کرد و در بیشتر دوره حکومتش که سه دهه به درازا انجامید، به وحشیگری و خونخواری روی آورد.

حاکمیت بر جهان؟

در دوره سال های دهه 60 قرن گذشته (میلادی) کمتر تردیدی در ذهن سران وایت هال وجود داشت که آنها می‌توانند هر کسی را که بخواهند، دست کم در کشورهای خاص، به قدرت برسانند.

در سال 1961، اسناد نشان می دهند که آنها در قتل "پاتریس لومومبا"، نخستین رهبر مردمی و منتخب کنگو دست داشتند. لومومبا هدف اقدام شرارت آمیز ام آی 6 و سی آی ای برای سرنگون کردن او از قدرت قرار داشت. انگلیس و آمریکا او را دستگیر و شکنجه کردند.

عملیات رسانه ای که اداره مخوف "تحقیق اطلاعات" دفتر امور خارجه انگلیس - که یک واحد تبلیغاتی است که در سال 1948 شکل گرفت - ترتیب داد همچنین در سرنگونی "ژوآئو گولارت" در برزیل در سال 1964 کمک کرد. برنامه بلندپروازانه او برای اجرای اصلاحات ارضی و زمینه سازی رای دادن جمعیت بی سواد برزیل خشم نخبگان سیاسی، نظامی و تجاری این کشور را برانگیخت و سی آی ای در واقع به برکناری او از قدرت کمک کرد.

سال های میانی دهه 60 قرن گذشته (میلادی) نیز یکی از دوره های کودتا در کاخ های کشورهای سلطنتی وابسته به انگلیس در منطقه خلیج (فارس) به شمار می‌آید.

در سال 1964 افسران نظامی انگلیس مستقر در عربستان سعودی - که نقش مشاور را برای گارد ملی عربستان داشتند - به شاهزاده فیصل کمک کردند تا برادش ملک سعود را از قدرت کنار بزند. سال بعد، انگلیس به سرنگونی سقر بن سلطان القیسانی، حاکم امیرنشین شارجه، به سود امیری دیگر به نام خالد بن محمد الکاظمی (القاسمی) پشتیبانی کرد.

در آن زمان، در سال بعد آنان اقدام مشابهی را در دیگر امیرنشین، یعنی ابوظبی، صورت دادند و بار دیگر حاکم آن را با برادرش، زاید بن سلطان آل نهیان - پدر رئیس کنونی امارات متحده عربی - تعویض کردند.

در سال 1970 کودتای دیگری در "عمان"، دیگر حکومتی که به شدت تحت سلطه انگلیس و عروسک خیمه شب بازی اش بود، با اقدام افسران انگلیسی انجام شد. آن کودتا سلطان قابوس را که با مشت آهنین به مدت بیش از 50 سال تا زمان مرگش در سال 2020 حکمرانی کرد، به قدرت رساند.

ترور قذافی و شماری دیگر

معمر قذافی تقریبا به محض به قدرت رسیدن که با کودتایی نظامی در لیبی در سال 1969 صورت گرفت، عملیات ملی سازی نفت انگلیس را به اجرا گذاشت و انگلیس درصدد سرنگونی او از قدرت برآمد. ابتدا در سال های 71/1970 یک کودتا و قیام برنامه‌ریزی شده مطرح شد که البته به اجرا گذاشته نشد.

با گذشت بیش از یک دهه دیگر، انگلیس پایگاه های هوایی اش را در اختیار هواپیماهای جنگی آمریکایی که به طرابلس، پایتخت لیبی، حمله می کردند قرار داد. آنها مجتمع (کاخ های محل سکونت) قذافی را هدف قرار دادند و در جریان آن، ده ها نفر کشته شدند اما او زنده ماند.

انگلیس 10 سال بعد از آن، یعنی در سال 1996 دست به کار شد و آن وقتی بود که ام آی 6 به صورت محرمانه از گروه های تکفیری برای ترور قذافی در شهر "سرت" پشتیبانی مالی کرد. عملیات آنها به جان باختن شماری از حاضران انجامید اما رهبر لیبی سالم ماند.

در سال 2011 انگلیس برای سرنگونی او یک عملیات گسترده هوایی را به اجرا گذاشت و به صورت پنهانی از گروه های تکفیری بر روی زمین حمایت کرد تا بتواند او را بالاخره از قدرت به زیر بکشد. قذافی در ماه اکتبر آن سال کشته شد.

بر پایه اسناد تازه منتشر شده، با این حال، تنها لومومبا، ناصر و قذافی نبودند که گمان می رود ترور شده باشند. "ریچارد تاملینسون"، افسر سابق ام آی 6، مدعی است که ام آی 6 طرح هایی را برای کشتن اسلوبودان میلوشویچ، رهبر صربستان، در سال 1992 داشت.

پس از آن نوبت به اوگاندا می رسد. در سال 1969 انگلیس طرح ترور "میلتون اوبوته"، رئیس جمهور این کشور، را به اجرا گذاشت. انگلیس به علت سیاست های اقتصادی ملی گرایانه اوبوته و مخالفت او با آفریقای جنوبی گرفتار آپارتاید به مقابله با او پرداخت.

در میانه دهه 70 قرن گذشته (میلادی) بود که "هرولد ویلسون"، نخست وزیر (انگلیس) ترور "ایدی امین"، جانشین اوبوته، را پیشنهاد کرد. در پایان دهه 70 قرن گذشته بود که دیوید اوون، وزیر امور خارجه انگلیس، گفت که او نیز پیشنهاد ترور امین را مطرح کرده بود. امین تا پایان عمر در عربستان سعودی در تبعید به سر برد.

کودتاهای بیشتر

در طول این دهه ها که انگلیس درصدد سر به نیست کردن قذافی و دیگران بود، سلسله عملیات دیگری را نیز برای براندازی دولت ها، که از بیشترشان اطلاعات اندکی درز کرده است و همچنان سربه مهر مانده اند، ترتیب داد.

در حالی که آفریقا، آسیا و آمریکای لاتین صحنه اصلی شطرنج برای طراحان انگلیسی بود، اروپا از دستور کار (انگلیسی ها) خارج نبود. در سال 1976 سندهای منتشر شده از مداخله انگلیس در یک طرح کودتا برای براندازی دولت ایتالیا حکایت دارد؛ آن هم در زمانی که حزب کمونیست ایتالیا به گونه ای به نظر می رسید که ممکن است پیروز انتخابات شود یا اینکه بر دولت آینده نفوذ داشته باشد.

گزارش ها همچنین حاکی است که ام آی 6 در دو کودتا در (جمهوری) آذربایجان در سال های 1992 و 1993 برای تامین منافع نفتی انگلستان - به ویژه شرکت بی پی - در این کشور دست داشت. جزئیات اندکی درباره این ماجراها منتشر شده است.

در دهه گذشته، ماموران مخفی انگلیس همچنان در زمینه تلاش برای براندازی دولت ها فعال ماندند. بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، هدف عملیات چندین ساله انگلیس برای آموزش و پشتیبانی مالی از مخالفان مسلح، گسترش جریان های رسانه ای و عملیات امدادرسانی در جهت پشتیبانی از تغییر نظام در این کشور قرار گرفت.

سندهای خارج شده از وضعیت طبقه بندی شده نشان می دهند که در آمریکای لاتین، سفیر انگلیس از کودتای راستگرایان علیه "اوو مورالس" رئیس جمهور بولیوی، در سال 2019 حمایت کرد؛ ضمن اینکه سفیر انگلیس در تامین منافع کشورش در تضمین دسترسی به (منابع) لیتیوم نقشی محوری داشت.

در ونزوئلا انگلیس به همراه شمار دیگری از کشورهای غربی دولت جایگزینی را به جای دولت "نیکلاس مادورو" در سال 2019 به رسمیت شناختند و از "خوآن گوآیدو" به عنوان "رئیس جمهور موقت" پشتیبانی کردند. انگلیس همچنین به تازگی طرح های رسانه های و سازمان های مردم نهادی را برای پشتیبانی از مخالفان ونزوئلا به اجرا درآورده است.

با اقدام کنگره ونزوئلا به منحل کردن دولت گوآیدو، این اقدام دولت انگلیس در ونزوئلا به فهرست دیگر اقدام های شکست خورده انگلیس در زمینه تغییر رژیم افزوده شد.

استقبال از سرنگونی‌ها

این فهرست کودتاها و سرنگونی ها در حال شکوفایی و نو شدن است (چرا که) بی تردید در آینده نمونه ها و جزئیات تازه ای در این باره افشا خواهد شد. آنچه در این فهرست نیامده، آن دسته از کودتاهایی است که انگلیس از آنها استقبال کرده اما تا آنجا که روشن شده، در آنها نقش مستقیم نداشته است.

برای نمونه، این سندهای خارج شده از وضعیت طبقه بندی نشان می دهند که دولت انگلیس قویا از کودتای خونین که "ژنرال آگوستو پینوشه" صورت داد و به برکناری "سالوادور آلنده"، رئیس جمهور منتخب و مردمی شیلی، در سال 1973 انجامید، استقبال کرد.

مقامات انگلیسی از "ایدی امین" زمانی که در سال 1971 در اوگاندا به قدرت رسید، پشتیبانی کردند و شاید هم در به قدرت رسیدن او و نشاندن او به جای اوبوته دستی داشته اند.

در دهه بعد از آن بود که دولت "مارگارت تاچر"، نخست وزیر وقت انگلیس، از تهاجم آمریکا به پاناما در سال 1989 که با هدف سرنگون کردن "دانیل نوریه گا" بود، با قدرت پشتیبانی کرد. تاچر همچنین به طور علنی از مداخله واشنگتن در گرانادا در سال 1983 که به سرنگونی دولت "مائوریس بیشاپ" ختم شد، حمایت کرد. بیشاپ در پی آن اعدام شد.

خبیث خوش طینت

برخی از مداخله‌های انگلیس علیه نیروهای سرکوبگر و خبیث صورت گرفته است. در طول سال های ابتدایی پس از جنگ (جهانی دوم) سلسله عملیات پنهانی در اوکراین و کشورهای منطقه بالتیک برای زمینه سازی قیام علیه حکومت بی رحم استالین صورت گرفت.

صدام حسین در عراق، دیگر هدف پیوسته انگلیس در سال های دهه 90 قرن گذشته (میلادی)‌، یک هیولا بود. او از سال های دهه 80 آن سده تبدیل شدن به یک هیولا را آغاز کرد و آن هم زمانی بود که انگلیس او را مسلح کرد و از او برای جنگ با ایران (تحت رهبری) آیت‌الله خمینی در جنگ ایران و عراق به داد و ستد پرداخت.

با این حال، بسیاری از کودتاهای انگلیسی، نیروهای مردمی و ترقیخواه را هدف قرار داده‌اند - این کودتاها به طور عمدی برای برچیدن آنان به سود دولت هایی که منافع اقتصادی انگلیس و غرب را به پیش می بردند، صورت می گرفت.

دموکراسی در حال شکوفایی مصدق با هدف تامین منافع شرکت نفت انگلیس - ایران (بی پی) سرنگون شد. دولت چدی ژاگان نیز برای سیاست های اقتصادی او که به سود مردم فقیر گویان و تهدیدکننده منافع انگلیس در زمینه شکر و بوکسیت بود، هدف (اقدام براندازنده انگلیس) قرار گرفت.

لومومبا، آربنز، گولارت نیز دیگر کسانی بودند که الگوی پیشرفت چپگرایانه ای را به عنوان جایگزینی برای سیاست های تامین منافع شرکت ها در لندن و واشینگتن به پیش می بردند و با سیاست هایشان دورنمای مثبتی را برای میلیون ها تن از مردم فقیر در کشورهای در حال توسعه ترسیم می کردند.

به همین علت اصلی بود که آنها قربانیان قدرت انگلیس و آمریکا شدند.