انتقال نفت خام از گوره به جاسک با اتکا به توان داخلی

به گزارش ایسنا، سابقه ساخت نخستین تلمبه‌خانه انتقال نفت به حدود 109 سال پیش برمی گردد؛ زمانی که شرکت نفت ایران - انگلیس تصمیم گرفت که نفت خام حاصل از چاههای مسجد سلیمان را با خط لوله هدایت و به مقصدی معلوم (ناوگان نیروی دریایی انگلیس) راهی دریا کند.

برای این کار کشیدن خط لوله‌ای به طول 209 کیلومتر از مسجد سلیمان به آبادان طرح ریزی شد و نخستین تلمبه خانه به منظور جبران افت فشار جریانی نفت در خطوط لوله در منطقه ای موسوم به "تمبی" در جنوب مسجدسلیمان احداث شد و پمپهای پیستونی رفت و برگشتی که با نیروی بخار به حرکت درمی آمدند، پمپاژ نفت را عهده دار شدند.

افزایش روند تولید و صادرات نفت در سالهای بعد نشان داد که وجود یک تلمبه خانه کفایت نمی کند، زیرا نفت خام تلمبه شده درون لوله، پس از عبور از بلندیهای مسجد سلیمان و سرازیر شدن به دشتها از نفس افتاده و به فشار افزایی مجدد نیاز داشت؛ به این ترتیب بود که خطوط لوله بیشتری احداث شد و ظرفیت و تعداد تلمبه خانه ها، متناسب با این خط لوله ها افزایش یافت.

از زمان فعالیت تلمبه خانه گوره بیش از 50 سال می گذرد؛ نیم قرن است که نفت جنوب کشور به خارگ می رود اما حالا قرار است یک میلیون بشکه نفت ورودی به این تلمبه خانه برای صادرات به مقصد جدیدی برود. جاسک یکی از شهرهای بندری با قدمت و استراتژیک ایران در استان هرمزگان و در جنوب ایران، مقصدی است که نفت گوره برای صادرات از طریق آب های آزاد و اقیانوس هند با 1000 کیلومتر خط لوله 42 اینچ به آنجا منتقل می شود. از طریق بندر جاسک می توان با مسقط، صحار، سلاله، دبی، ابوظبی، کویت، قطر، چابهار و... ارتباط داشت.

از سوی دیگر به منظور رونق بخشی و توسعه جاسک و سواحل مکران، طرحها و پروژه های مختلفی تعریف شده که از میان آن‌ها می توان از برنامه ریزی برای ایجاد منطقه ویژه اقتصادی انرژی جاسک و تبدیل آن به قطب جدید انرژی در منطقه غرب آسیا (خاورمیانه)، اجرای پروژه انتقال گاز طبیعی از طریق خط لوله به عمان، ساخت مخازن ذخیره سازی نفت خام و گاز، احداث پالایشگاه، مجتمع پتروشیمی و نیروگاه برق، احداث فرودگاه بین‌المللی جاسک، توسعه حمل و نقل جاده ای و ریلی در امتداد ساحل بندرعباس، جاسک و چابهار، ایجاد شهرک صنعتی ایران و چین در جاسک و ایجاد منطقه آزاد جاسک یاد کرد.

جاسک در آینده ای نزدیک به هاب نفتی ایران بدل می شود

اما با توجه به طرحها و پروژه های تعریف شده، جاسک در آیندهای نزدیک به هاب نفتی ایران بدل می شود؛ بندری که با اجرای پروژه های نفتی، امکان انتقال روزانه یک میلیون بشکه نفت خام سنگین از منطقه گوره به جاسک در استان هرمزگان، امکان پهلوگیری کشتیهای بسیار بزرگ با ظرفیت 2 میلیون تن و ذخیره سازی 10 میلیون بشکه نفت خام را پیدا خواهد کرد.

انتقال نفت خام از گوره به جاسک با بیش از 1.8 میلیارد دلار سرمایه گذاری، به نوعی تمرکززادیی از پایانه های صادراتی و متنوع سازی این روند و کاهش ریسک صادرات از تنگه هرمز را در پی دارد؛ ضمن اینکه سبب ایجاد اشتغال در منطقه مکران و توسعه پایدار می شود.

برای انتقال یک میلیون بشکه نفت خام سنگین از گوره به جاسک و به منظور جلوگیری از افت فشار، احداث پنج تلمبه خانه بین راهی برنامه ریزی شده که برای ساخت هر تلمبه خانه 18 ماه زمان لازم است.

حضور پررنگ شرکتهای ایرانی

تمام فعالیتها در به ثمر رسیدن طرح ملی و استراتژیک انتقال نفت از گوره به جاسک در همه جبهه های کاری با همکاری شرکتهای توانمند داخلی انجام می شود. به عنوان نمونه، در ایجاد زنجیره تولید لوله NACE، تبدیل تختال به ورق و سپس لوله که برای نخستین بار اتفاق افتاده است، شرکت فولاد مبارکه اصفهان، شرکت فولاد اکسین خوزستان، لوله سازی اهواز و ایران آروین، لوله سازی ماهشهر و لوله سازی صفا فعالیت می کنند.

احداث خطوط 42 اینچ انتقال نفت خام از تلمبه خانه گوره به پایانه جاسک به طول تقریبی 1000 کیلومتر نیز از طرف شش پیمانکار ایرانی بخش خصوصی در حال انجام است که هر گستره به ترتیب شامل 148، 157، 134، 157، 164 و 235 کیلومتر خط لوله است. مبداء این خط لوله منطقه گوره از توابع شهرستان گناوه استان بوشهر است که پس از عبور از استانهای بوشهر، فارس و هرمزگان از 60 کیلومتری غرب شهر جاسک به ترمینال و تأسیسات دریایی صادرات و واردات که احداث آن برنامه ریزی شده است، متصل می شود.

در محل اراضی غرب جاسک نیز احداث دو پالایشگاه و سه مجتمع پتروشیمی در دستور کار است که از سوی سرمایه گذاران بخش خصوصی انجام می شود. احداث مخازن ذخیره سازی نفت خام نیز از سوی یک پیمانکار داخلی در حال انجام است. این پروژه در چارچوب B.O.T انجام می شود؛ این گونه که سرمایه گذار برای طرح انتخاب و پس از احداث آن در طول یک دوره سه ساله، به مدت 15 سال این مخازن به شرکت ملی نفت ایران اجاره داده می شود و مالکیت مخازن پس از 15 سال بدون هزینه به شرکت ملی نفت ایران منتقل می شود.

ساخت و تأمین 50 الکتروموتور غول‌آسا به دست سازندگان ایرانی

با این اوصاف، هشتم مهرماه سال گذشته بود که قرارداد ساخت الکتروپمپ‌های طرح انتقال نفت‌خام گوره - جاسک امضا شد و ساخت و تأمین50 الکتروموتور غول‌آسا و بزرگ به دست سازندگان ایرانی نیز رکورد جدیدی که در اجرای این طرح ملی به ثبت رساند. به گفته وزیر نفت، افزون بر ساخت، کار بهره‌برداری از آن به مدت پنج سال نیز به عهده شرکتهای ایرانی است تا تضمینی برای کیفیت تولید این الکتروموتورها باشد. پیش‌بینی می‌شود با هدف تشویق شرکت‌های سازنده تجهیزات داخلی در حوزه‌های مختلف، این سیاست جدید یعنی مدیریت بهره‌برداری از تجهیزات به مدت محدود به سازندگان تجهیزات تسری پیدا کند.

با فعالیت همزمان پیمانکاران، سازندگان و شرکتهای داخلی در طرح راهبردی انتقال نفت خام از گوره به جاسک می توان امیدوار بود که بخشی از این پروژه بزرگ سال جاری و کل طرح در سال 1400 مطابق برنامه زمانبندی، عملیاتی شود. با عملیاتی شدن این پروژه و انتقال یک میلیون یشکه نفت، امکان ایجاد منطقه آزاد تجاری در این منطقه محروم و در عین حال استراتژیک در جنوب کشور و در کنار آب‌های آزاد و با محوریت صنعت نفت، قوت می‌گیرد. تأسیس این منطقه آزاد تجاری بر بستر صنعت نفت می‌تواند سرآغاز حرکتی بزرگ هم برای توسعه صنعت نفت و هم توسعه منطقه جاسک باشد.

قرارداد که سال گذشته همسو با احداث خط لوله انتقال نفت گوره - جاسک و ساخت پایانه صادراتی نفت خام در بندر جاسک امضا شد. در حقیقت یک مرحله مقدماتی از قرارداد اصلی این پروژه است که بیش از یک میلیارد و 700 میلیون دلار ارزش دارد. وقتی خط لوله 1000 کیلومتری تکمیل شود، حداقل روزانه یک میلیون بشکه نفت خام ایران برای صادرات دیگر نیازی به عبور از تنگه هرمز ندارد، زیرا پایانه صادراتی نفت خام بندر جاسک در دریای عمان قرار دارد.

هم‌اکنون عمده نفت ایران از خارگ صادر می‌شود. در آینده نزدیک هر چقدر همسایگان نفتی ایران برای صادرات نفتشان محتاج عبور از تنگه هرمز باشند، ایران برای صادرات بخش بزرگی از نفتش بی‌نیاز از تنگه هرمز خواهد بود و این موضوع در معادلات استراتژیک قدرت در منطقه خلیج‌فارس بسیار مهم است.

آخرین وضعیت پروژه انتقال نفت از گوره به جاسک

تورج دهقانی - مدیرعامل شرکت مهندسی و توسعه نفت - با بیان اینکه روند اجرای طرح انتقال نفت از گوره به جاسک مطلوب است اما باید بهتر شود، به ایسنا گفت: کل طرح 25 درصد پیشرفت فیزیکی دارد و پیشرفت فیزیکی در بخش زودهنگام طرح حدود 50 درصد است.

وی با بیان اینکه توانایی در شرکت فولاد اکسین خوزستان برای تولید ورق سرویس ترش ایجاد شده است تا برای طرح گوره به جاسک مورد استفاده قرار گیرد، اظهار کرد: این طرح قرار است با اجرای 1000 کیلومتر خط لوله 42 اینچ فعال شود.

مدیرعامل شرکت متن تصریح کرد: شرکت فولاد اکسین خوزستان در این طرح حلقه میانی تولید لوله است. در این طرح حلقه اول توسط شرکت فولاد مبارکه تولید می شود و در حلقه دوم ورق مورد نیاز توسط شرکت فولاد اکسین تولید خواهد شد و سپس لوله سازان داخلی این ورق ها را تبدیل به لوله می کنند.

دهقانی عنوان کرد: موفقیت این طرح بر اساس زمان بندی به راندمان و کارکرد شرکت فولاد اکسین بستگی دارد. این شرکت تاکنون نهایت تلاش خود را برای پیشبرد اهداف طرح انجام داده و توانسته است تعهد تولید 25 هزار تن ورق عریض در ماه را عملی کند.

وی با بیان این‌که برای این طرح همچنین ساخت 50 عدد پمپ را در اختیار سه سازنده برتر داخلی قرار دادهایم که هم اکنون این پمپها در حال ساخت هستند، گفت: 15 پیمانکار اجرایی در بخشهای مختلف در پهنه 1000 کیلومتری اجرای این طرح مشغول به کار هستند.

مدیرعامل شرکت متن اظهار کرد: تا کنون حدود 200 کیلومتر لوله تولید شده است. همچنین جوشکاری این لوله ها نیز از حدود یک ماه گذشته آغاز شده است و روند آن نیز ادامه دارد. این شتاب باید حفظ شود تا بتوانیم به برنامه زمان بندی مورد نظر برسیم. این نوید را خواهیم داد که بخش زودهنگام طرح گوره به جاسک در سال 1399 به بهره برداری برسد تا نفت و میعانات گازی را در سواحل مکران داشته باشیم.

انتهای پیام