اهمیت راه‌آهن شلمچه بصره چیست؟
وزیر خارجه عراق اواخر هفته گذشته مهمان ایران بود که طی آن مقرر شد وزیر راه کشورمان برای عملیاتی کردن راه آهن شلمچه به بصره به بغداد برود.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، فواد حسین وزیر امور خارجه عراق، برای انجام سفری دو روزه پنج شنبه دوم دی ماه به ایران سفر و با تعدادی از مقامات عالی رتبه کشورمان از جمله حسین امیرعبداللهیان همتای ایرانی خود و سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور دیدار و رایزنی کرد.
رئیس جمهور کشورمان ظهر پنجشنبه در دیدار با وزیر امور خارجه عراق با ابراز خرسندی از برگزاری آرام و امن انتخابات پارلمانی در عراق، گفت: جمهوری اسلامی ایران همواره حامی تشکیل مجلس و دولت قوی و مقتدر در عراق بوده و هست. اعتراض به انتخابات در هر نظام دموکراتیک و مردم‌سالارانه ممکن است پیش بیاید و مهم این است که هم اعتراضات و هم رسیدگی به آن‌ها در فرآیند‌های قانونی انجام شود. با هر گونه ناامنی در عراق برای ما به مثابه ناامنی در کشور خود می‌دانیم و سیاست اصولی جمهوری اسلامی ایران حمایت از ثبات در عراق و اقتدار دولت این کشور است.
در ادامه وزیر امور خارجه کشورمان هم در دیدار با همتای عراقی خود، اعلام کرد که مصمم هستیم راه آهن شلمچه به بصره در اسرع وقت عملیاتی شود و هفته آینده وزیر راه به عراق می‌رود. همچنین همکاری کمیته قضائی ایران و عراق در پیگیری پرونده شهید سلیمانی کار را با سرعت بیشتری دنبال کنند. در ایران آمادگی داریم در تکمیل بحث لغو روادید هوایی بین دو کشور لغو روادید عام بین دو کشور اجرایی شود. از سوی ایران همه مقدمات برای لغو روادید عام با اتباع عراق وجود دارد.
اتصال ریلی ایران و عراق یک اتفاق راهبردی در خاورمیانه است. این اتصال در صورت امتداد تا سوریه، لبنان و مدیترانه توانایی انهدام تحریم‌های آمریکا ضد جبهه مقاومت را دارد و به همین جهت این اتصال از خطوط قرمز آمریکا در غرب آسیا است و به همین دلیل بارها سر راه آن سنگ اندازی کرده است.
آمریکا گذرگاه مرزی التنف واقع در مرز عراق و سوریه را با احداث پایگاه غیرقانونی مسدود کرده و گذرگاه الربیعه نیز توسط گروهک‌های متحد آن مسدود و غیرقابل عبور است. تنها گذرگاه در اختیار جبهه مقاومت مرز القائم بوکمال است که در سال 2017 آزاد شد، از آن زمان جنگنده‌های آمریکایی این مرز را بمباران کرده و جلوی هرگونه تکمیل پروژه را می گیرند.
نخستین بار در سال 90 ایران و عراق برای احداث راه آهن شلمچه به بصره، تفاهم نامه‌ای امضا کردند که اجرایی نشد؛ در سال 93 بار دیگر تفاهم نامه احداث راه آهن شلمچه بصره میان تهران و بغداد به امضا رسید. طبق این تفاهم‌نامه‌ها ایران متعهد به طراحی و ساخت یک پل بر روی اروند و طرف عراقی موظف به احداث 32 کیلومتر خط آهن از مرز شلمچه تا ایستگاه راه‌آهن بصره در خاک عراق شد.
همه 32 کیلومتر مذکور در خاک عراق قرار دارد؛ 900 متر نیز عرض رودخانه شط العرب (بهمنشیر) است که ایران قول ساخت پل بر روی آن را داده است. با این حالاتصال راه آهن 32 کیلومتری شلمچه - بصره که به عنوان یکی از تکمیل کننده‌های کریدور شرق به غرب عنوان می‌شود، پس از گذشت بیش از 10 سال، روی زمین مانده است.
رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی نیز که ابتدای ورودش به وزارت راه و شهرسازی با سفر مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق و هیئت همراهش همزمان شده بود دیداری با وزیر حمل ونقل این کشور برای پیگیری خط آهن شلمچه بصره برگزار کرد. سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور نیز در دیدار با الکاظمی نخست وزیر عراق، موضوع این ریل 32 کیلومتری و استراتژیک را مطرح کرده بود.
در دولت‌های دهم، یازدهم و دوازدهم هم اتصال این خط آهن پیگیری شده بود حتی در دوره وزارت عباس آخوندی، وی سفری در فروردین 1394 به بصره داشت و همراه با استاندار بصره، کلنگ اتصال دو سوی اروند به خط آهن بر زمین زده شد. وزیر اسبق راه و شهرسازی قول داده بود تا اربعین 1395، این خط آهن تکمیل شده و زائران با قطار به زیارت عتبات عالیات مشرف شوند. اما به دلایلی که اصلی‌ترین آن، مشکلات حقوقی و قانونی در عراق برای اعطای زمین به ایران برای ساخت این پروژه بود، اتصال ریلی دو کشور متوقف ماند.
آرمان سلیمی کارشناس مسائل عراق می‌گوید از زمانی که فواد حسین به عنوان وزیر امور خارجه در کابینه دولت آقای مصطفی الکاظمی برگزیده شد، بیشترین تعداد سفر را به ایران داشته است. این مسئله نشان می‌دهد که عراق بیشترین تمایل و رغبت را برای تعمیق همکاری‌ها و افزایش همکاری‌های استراتژیک با ایران دارد. ایران و عراق بیش از 1250 کیلومتر مرز سرزمینی دارند که این موضوع موجب شده که در بعد همکاری‌های انسانی و فرهنگی مناسبات دو کشور از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار باشد.
به گفته این کارشناس مسائل عراق، ایجاد راه آهن شلمچه به بصره بحث مناسبات میان ایران و عراق فقط مختص به مناسبات سیاسی و حکومتی نیست و با توجه به نزدیکی فرهنگی که دو کشور دارند، عراق را نباید تنها در بعد اقتصادی، بازرگانی و تجاری در نظر بگیریم. یکی از مسائل مهم نزدیکی فرهنگی بین دو کشور است در مناطق شیعه نشین شاهد هستیم که مسئله تشیع یا شیعه بودن دو کشور منجر شده که دو کشور خیلی به هم نزدیک شوند. بحث زیارت عتبات و برگزاری مراسم اربعین بین دو کشور ایران و عراق شاهد بودیم که از مرز زمینی مشکلات عدیده‌ای وجود داشته و مسئله انتقال مردم از مرز زمینی همواره با مشکل همراه بوده است، از طریق هوایی با توجه به مسائل مالی و ترافیک هوایی تا حدودی به صرفه نبوده و یکی از مواردی که می‌تواند زیارت عتبات را تسهیل کند، می‌تواند همین مسئله خط آهن شلمچه به بصره باشد.
سلیمی معتقد است این خط ریلی می‌تواند در تسریع تجارت یا صادرات ایران به عراق خیلی تاثیر گذار باشد و در بحث حمل و نقل عمومی بین شهروندان ایران به عراق هم بسیار موثر باشد و اجرایی شدن این اقدام هم بعد از چند سال می‌تواند مثبت باشد.
در صورت ایجاد یک کریدور اقتصادی میان ایران، عراق، سوریه و لبنان قطعا آمریکا در غرب آسیا حداقل از لحاظ اقتصادی به حاشیه می رود و تا حد زیادی به درهای خروج از منطقه نزدیک خواهد شد.
