اگر بخواهی خودت را در تهران جا کنی، له خواهی شد

نرگس کیانی: نیمه دی‌ماه بود که خبر آمد هیئت‌انتخاب برگزیدگان جشنواره‌های تئاتر استان‌ها متشکل از سعید اسدی، مهرداد کوروش‌نیا و رفیق نصرتی، 12 اثر را از میان برگزیدگان جشنواره‌های تئاتر استان‌ها برای حضور در بخش رقابتی آثار صحنه‌ای سی و هشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر معرفی کرده‌اند.

این انتخاب از میان برگزیدگان جشنواره‌هایی صورت گرفت که در نشست خبری سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از زبان شهرام کرمی، مدیرکل هنرهای نمایشی در موردشان چنین شنیدیم «برگزاری 34 جشنواره تئاتر استانی و منطقه‌ای یکی از بخش‌های زیرمجموعه جشنواره تئاتر فجر است که با مشارکت هنرمندان در شهرها و استان‌های به خوبی برگزار شد.»

از میان این 12 اثر به سراغ کارگردانان سه نمایش «غم‌نومه وطن‌وتن» از شهرکرد، «ننه مده‌آ» از فسا و «صدمین سالگرد فتح گریه» از گچساران رفته‌ایم تا از وضعیت جشنواره‌های استانی که از طریق آن به جشنواره تئاتر فجر آمدند، وضعیت تئاتر در شهر و استان‌شان و میزانی که مشکلات، ناچارشان می‌کند برای تئاتر کار کردن به مهاجرت به شهری دیگر بیندیشند بدانیم.

جواد خاکسارحقانی با «غم‌نومه وطن‌وتن» از مسیر برگزیده شدن در سی‌ویکمین جشنواره تئاتر استانی چهارمحال‌وبختیاری به سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر راه یافت.

او در مورد وضعیت این دوره از جشنواره تئاتر استانی‌ای که از آن به جشنواره تئاتر فجر آمد گفت: «امسال برای اولین بار بود که در جشنواره استانی شهری که در آن زندگی می‌کنم حضور داشتم و می‌توانم بگویم در استان و شهر من، دل‌ودماغی برای کسی نمانده است و کسی کاری نمی‌کند. ما جزو معدود گروه‌هایی بودیم که کار کردیم و با توجه به کم بودن تعداد متقاضیان، شانس برگزیده شدن‌مان نیز زیاد بود. گمان می‌کنم جشنواره تئاتر استانی با روند فعلی نهایتا یک یا دو سال دیگر توان ادامه دادن داشته باشد و نیازمند جانی تازه است. جانی که با تغییر سیاست‌گذاری‌ها، فکر و ایده‌ای که پشت آن است و اهمیت به تزریق مالی می‌تواند شکل بگیرد. متاسفانه یا خوشبختانه ما خوش‌شانس بودیم و سایر کارها یا آن قدر ضعیف بودند یا به قصد خالی نبودن عریضه تولید شده بودند که شانس ما برای بالا آمدن بیشتر شد.»

نمایش «ننه مده‌آ» به نویسندگی یوسف شکوهی و کارگردانی آژمان بیژنی‌نسب از طرف داوران سی‌امین جشنواره تئاتر استان فارس به برگزارکنندگان سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر معرفی شد.

بیژنی‌نسب که خود ساکن شهر فساست در مورد این دوره از جشنواره تئاتر استانی فارس گفت: «همه بچه‌های استان فارس، از هر شهری تلاش‌شان بر این بود که نهایت آن‌چه را می‌توانستند، در هر بخشی ارائه دهند و کیفیت برخی آثار از این لحاظ مورد قبول نبود که ارتباط بچه‌ها با مرکز و تئاتری که در پایتخت وجود دارد کم بود. هر چند گمان می‌کنم تئاتر استان‌مان دست‌کم دو سالی هست که به نسبت گذشته پویاتر شده است. من به شخصه میان فسا، شیراز و تهران در رفت‌وآمدم و کارهایم را با کمک اعضای گروهم در شهر خودمان جمع می‌کنم.»

مهرداد علی‌پور کارگردان نمایش «صدمین سالگرد فتح گریه» از گچساران برگزیده سی‌ویکمین جشنواره تئاتر استانی کهگیلویه‌وبویراحمد است و از این مسیر در سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر حضور دارد.

او در مورد وضعیت این دوره از جشنواره استانی گفت: «سیاست‌گذاری برگزارکنندگان سی‌ویکمین دوره از جشنواره تئاتر استانی کهگیلویه‌وبویراحمد بر این بود که کمیت را کاهش و کیفیت را افزایش دهند و این شد که از مابین بیش از 40 متقاضی، تنها شش اثر به این جشنواره راه یافت و نمایش ما یکی از آثاری بود که موفق شد از این ماراتن به مرحله بعد راه پیدا کند. گمان می‌کنم حال که ما مانند خیلی‌ها میدان را خالی نکرده‌ایم، تیشه به ریشه خود نزده‌ایم و پشت مسئولین تئاتری بوده‌ایم، مسئولین تئاتری هم باید پشت ما باشند. وگرنه اتفاقی که ممکن است سال آینده برای من نوعی بیفتد، اتفاقی است که برای دوستانی که کنار کشیده‌اند افتاده است.»

خاکسارحقانی در مورد وضعیت تئاتر در شهرکرد توضیح داد: «می‌توان گفت تئاتر در شهرکرد تعطیل است مگر به بهانه جشنواره و اجراهای جشنواره‌ای که باعث جمع شدن دو، سه هفته‌ای بچه دور هم می‌شود و چیزی تولید می‌کنند که نامش را تئاتر می‌گذارند. در حقیقت فعلی انجام نمی‌شود و همه نشسته‌اند و آن‌چه هم انجام می‌شود بسیار کوچک است. به گمان من این وضعیت حاصل سیاست‌گذاری‌های غلطی است که منجر به عدم وجود تقاضا برای تئاتر شده و نبود تقاضا بر بازار عرضه اثر گذاشته است. این تقاضا هم باید از سوی نهادهای دولتی وجود داشته باشد و هم از سوی مردم که هیچ کدامش اتفاق نمی‌افتد و همه چیز در حالت «حالا ببینیم چه می‌شود» قرار دارد.»

نویسنده و کارگردان نمایش «غم‌نومه وطن‌وتن» در مورد تعداد سالن‌هایی که در شهرکرد برای اجرای عمومی در دسترس است هم گفت: «تا دلتان بخواهد سالن خوب و زمان مناسب برای کار کردن در اختیارتان هست اما به قصد تجربه کردن و کار کارگاهی کردن، چون نه مخاطبی خواهید داشت و نه درآمدی و در واقع خودتان برای خودتان و به قصد تجربه کردن است که کار می‌کنید. من سن‌وسالی ندارم اما روزهایی را به یاد می‌آورم که در شهرکرد برف یک متری می‌آمد و با این وجود سالن‌های 400، 500 نفری به مدت 10 شب پر از تماشاگر می‌شد و نمی‌دانم چه تفاوتی ایجاد شده که اکنون این گونه نیست.»

بیژنی‌نسب در مورد وضعیت تئاتر در شهر محل سکونتش، فسا توضیح داد: «در فسا اجراهای عمومی وجود دارد که به میزبانی از 20 هزار مخاطب معروف است. ما 20 هزار مخاطب داریم و فسا شهری است که تئاتر در آن زنده است. ما خانه تئاتری داریم که متعلق به خودمان است و هر زمان بخواهیم در آن جا تمرین می‌کنیم. مسئله‌ای که می‌ماند حمایت مالی‌ای است که وجود ندارد و خودمان یعنی پنج نفر، شش نفری که گروه اجرایی یک نمایش را تشکیل می‌دهند پول‌هایشان را روی هم می‌گذارند که کاری را به سرانجام برسانند.»

کارگردان نمایش «ننه مده‌آ» در مورد تعداد سالن‌های موجود در شهر فسا نیز توضیح داد: ما یک پلاتو در خانه تئاتر داریم که در آن جا تمرین می‌کنیم و یک سالن که متعلق به اداره ارشاد شهرمان است و البته ویژه اجرای تئاتر نیست و شاهد اکران فیلم و برگزاری کنسرت موسیقی نیز در آن هستیم و اگرچه سالنی استاندارد نیست اما همگی تلاش می‌کنیم هر طور شده است در آن جا اجرا برویم.

علی‌پور در مورد وضعیت مخاطبان تئاتر در شهر گچساران گفت: «ما در شهر گچساران، خصوصا در پنج، شش سال اخیر هزینه بسیاری برای جذب تماشاگر کرده‌ایم و این هزینه فقط مالی نبوده است. امیرحسین نوروزی، رئیس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی گچساران، خود کارگردان و نویسنده هستند و سکان هدایت اداره را به دست گرفته‌اند و در کنار محمدعلی پیرسبزی، مدیرکل اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کاری کرده‌اند که ما با دست خالی صاحب دو پلاتو شویم و پردیسی در جنوب کشور در حال ساخت‌وساز باشد که پنج، شش سالن دارد و به زودی از آن بهره‌برداری می‌شود. ما تا شش، هفت سال پیش با تعداد انگشت‌شماری تماشاگر تئاتر در گچساران روبه‌رو بودیم اما اکنون برای یک نمایشنامه‌خوانی سالن 110 نفره‌مان از طریق فروش بلیت پر می‌شود.»

کارگردان نمایش «صدمین سال فتح گریه» در مورد تعداد سالن‌های فعلی شهر گچساران برای اجرای تئاتر نیز افزود: «ما در گچساران خانه تئاتر نداریم، انجمن هنرهای نمایشی داریم که در همه جای کشور هست و امکاناتی سخت‌افزاری در اختیار ندارد و امکانات سخت‌افزاری و سالن‌ها در اختیار اداره ارشاد است.»

خاکسارحقانی در مورد این که مصائب تئاتر کار کردن در شهرکرد احتمال مهاجرت هنرمندان به پایتخت یا شهرهای دیگر را بیشتر از قبل کرده است یا خیر هم گفت: «در مورد شخص من، تمایلم به ماندن است اما گمان می‌کنم همه این گونه نیستند. اگر بخواهید به ارتزاق از طریق تئاتر یا اجرای عمومی در شهر خودتان بیندیشید در حال اندیشیدن به امری دشوار هستید و ظاهرا به مسئله‌ای از مدافتاده فکر می‌کنید! هر کس که در شهر ما تئاتر کار می‌کند یا برای حضور در جشنواره است یا برای ارگانی دولتی کار می‌کند و کسی این کار را برای دلش انجام نمی‌دهد.»

بیژنی‌نسب در مورد احتمال مهاجرت دائم هنرمندان شهر فسا به پایتخت گفت: «من به شخصه چنین قصدی ندارم و تلاش اکثریت‌مان این است که اگر هم در تهران دانشگاه می‌رویم یا آموزش می‌بینیم در نهایت به شهر خود برگردیم و در آن جا کار کنیم.»

علی‌پور در مورد احتمال مهاجرت هنرمندان گچسارانی به تهران گفت: «من گمان می‌کنم مهاجرت کردن اداست و ادا درآوردن. این که تو به خاطر تئاتر از شهری به شهر دیگر مهاجرت می‌کنی اداست. این مهاجرت ممکن است به این خاطر باشد که فرضا من نوعی کارمند اداره‌ای هستم و انتقالی می‌گیرم و برای پیشرفت در زندگی‌ام به تهران می‌آیم و تئاتری را هم که در کنار کار اصلی‌ام روی صحنه می‌برده‌ام در پایتخت ادامه دهم اما کسی که به خاطر تئاتر زندگی‌اش را می‌فروشد و به تهران می‌آید باید بداند که هیچ چیزی در انتظارش نیست. اگر قرار باشد اتفاقی برای شما رخ دهد نخست در شهر خودتان رخ می‌دهد. مگر کارگردانان به‌نامی که اکنون در تهران مشغول کارند، کسانی مانند آقای نریمانی، پشت‌کوهی و دیگران در تهران به دنیا آمدند و در این شهر بزرگ شدند؟! این‌ها در شهر خودشان بزرگ شدند و تهران بزرگی‌شان را خواست. من احساس می‌کنم باید تو را بخواهند و به جای بزرگ‌تر بیاورندت، نه این که خودت بخواهی به زور جایی برای خودت باز کنی چون در این صورت قطعا له خواهی شد.»

5757