ایجاد شرایط لازم برای شنیده شدن موسیقی ملی / نوازندگان خیابانی به رسمیت شناخته شوند

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از ایرنا، نشست تخصصی «بررسی و تحلیل ذائقه موسیقایی شهروندان تهرانی» یکشنبه (دوم آذرماه) با حضور بابک رضایی مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، رضا مهدوی کارشناس و پژوهشگر موسیقی، محسن رفیعی رئیس اندیشکده هنر و رسانه مرکز مطالعات ژرفا، مهدی یسری پژوهشگر و رئیس گروه مطالعات هنری مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران و علی فلاحی مدیر کانون افکارسنجی مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران، بابک ربوخه مدیر موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران و جمعی از مسئولان و پژوهشگران در ساختمان کانون افکارسنجی مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران برگزار شد.

اعلام 78 درصدی آمار مبنی بر تاثیر موسیقی در همبستگی

علی فلاحی مدیر کانون افکارسنجی مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران در این نشست با اشاره به نظرسنجی که اخیرا توسط پژوهشگران این نهاد پیرامون علاقه‌مندی شهروندان تهران به موسیقی انجام شده است، اظهارداشت: یکی از مسایل مهم ما در این پژوهش این بود که مردم چقدر تمایل دارند تا مجموعه‌های دولتی مانند شهرداری، رویدادهای هنری را در سطح شهر برگزار کنند و پرسش دوم این بود که موسیقی خیابانی چقدر کارکرد دارد؟

وی گفت: موضوع مورد توجه در این حوزه، نقش دولت‌ها و نهادهای عمومی در تولید سرمایه فرهنگی است، همه ما سخنان جنجالی که سال‌ها پیش در دانشگاه تهران بیان شد را به خاطر می‌آوریم و آن هم دوری گزیدن از ابتذال در حوزه فرهنگ بود.

 اقبال بیشتری به خوانندگان داخلی وجود دارد تا خوانندگان ایرانی خارج از کشور

فلاحی افزود: نکنه جالبی که در نظرسنجی داشتیم این بود که اقبال بیشتری به خوانندگان داخلی وجود دارد تا خوانندگان ایرانی خارج از کشور، تمایل به موسیقی رپ، آثار محلی، بی‌کلام و سنتی در رده‌های بعد قرار می‌گیرد، در میان خوانندگان، محسن چاوشی پرطرفدار است.

مدیر کانون افکارسنجی مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران بیان کرد: در این نظرسنجی، پاسخ شهروندان به سوال محتوای مورد علاقه موسیقی هم این بود که 73 درصد به محتوای عاشقانه، 14 درصد به محتوای سیاسی و اجتماعی و پنج درصد هم به محتوای اعتراضی علاقه دارند. همچنین حدود 40 درصد شهروندان نیز اعلام کردند که تمایل دارند تا نواختن سازهای موسیقی را فرا بگیرند.

وی اظهارداشت: همچنین 78 درصد از شهروندان اعلام کردند که موسیقی باعث همبستگی و نشاط می‌شود و 46 درصد نیز بیان کردند که در رویدادهای موسیقایی که در سطح شهر برگزار شده، شرکت کردند. در حال دنبال کردن نظرسنجی از «نسل زد» هم هستیم و این کار را در مرحله بعد دنبال خواهیم کرد.

*سالمندان توجه بیشتری به موسیقی ایرانی دارند

بابک رضایی مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در این نشست با اشاره به وضعیت و چالش‌های موسیقی در ایران اظهارداشت: براساس نظرسنجی که انجام شده است، تمایل بیشتر جوانان (18 تا 29 سال) به موسیقی رپ است. اگر ما دو جامعه آماری با تعداد افراد مساوی، یکی با افراد بالای 50 سال و دیگری گروه‌های جوان‌تر را با هم مقایسه می‌کردیم احتمالاً درصدهای آمار متفاوت بود و میزان متفاوت‌تری از ترقیب جوانان به حوزه رپ را شاهد می‌بودیم. تعداد افراد سی تا پنجاه ساله در کشور جمعیت بیشتری هستند و این گروه سنی سلیقه متفاوتی را در حوزه موسیقی دارند.

رضایی افزود: این نگاه متفاوت به دلیل مواجهه مستقیم نسل‌ها با مشکلات است. همان‌طور که اشاره شد، درصد بالایی از جامعه آماری (بیش از 70 درصد) نگاه عاشقانه به موسیقی دارند.

مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اهمیت ادامه‌دار بودن فعالیت‌های موسیقی و تاثیر آن بر هویت ملی بیان کرد: با توجه به نظرسنجی‌ها و آمارهای موجود، بیش از 70 درصد جامعه ایرانی علاقه‌مند به موسیقی هستند و این علاقه‌مندی باید در سیاست‌گذاری‌های فرهنگی مورد توجه قرار گیرد.

وی اظهارداشت: این موضوع، بخشی از یک اتفاق تاریخی است که 40، 50 و حتی شاید صد سال دنبال می‌شده این است که موسیقی کجا شکل گرفته، چه کسانی در آن نقش داشتند و چه هنرمندانی بعد از انقلاب حضور داشتند اما سوال این است که در این «جنگ» فرهنگی چه می‌توان کرد؟

رضایی با اشاره به نقش هنرمندان در جنگ تحمیلی 12 روزه گفت: این جنگ، یکی از مدرن‌ترین جنگ‌های تاریخ بشر است. مقابله با آن نیاز به حساب و کتاب، برنامه‌ریزی دقیق و ابعاد آن دارد، همان‌طور که تکنیسین‌ها در میدان جنگ عمل می‌کنند. متأسفانه بخشی از هنرمندان مهاجرت کردند و نتوانستند در داخل کشور بمانند و هماهنگی کنند. با این حال، حرکت‌های بزرگی رخ داد و خوشحالیم که در انقلاب و حتی دوران جنگ، موسیقی توانست تاثیر بگذارد.

مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به نقش موسیقی در دوران جنگ و انقلاب افزود: جریان آثار «چاووش» یکی از مهمترین نمونه‌هاست؛ جریان‌سازی‌ای که بخشی از انقلاب را آگاه کرد. اغلب این آثار دارای ملودی‌های جذاب و اتحادآفرین برای مردم بودند و بعدها حتی در موضوعات مذهبی و آیینی مانند تعزیه و تئاتر نیز اثر گذاشتند.

وی اظهارداشت: رسانه ملی به عنوان فعال اصلی حوزه فرهنگ و موسیقی، گاهی داده‌های اشتباه در نظرسنجی ارائه می‌دهد که باعث برداشت‌های نادرست از علاقه مردم به موسیقی ایرانی شده است. در حقیقت، گروهی که سن بالاتری دارند، توجه جدی‌تری به موسیقی ایرانی نشان می‌دهند. زمان دفاع مقدس در عملیات‌ها، همیشه موسیقی نقش همراهی و روحیه‌بخشی به نیروها را داشته است. این تجربه نشان می‌دهد که موسیقی نه فقط هنر، بلکه ابزار ارتباط، اتحاد و مقاومت بوده است.

رضایی گفت: تجربه نشان می‌دهد که نسل‌های سالمند توجه بیشتری به موسیقی ایرانی دارند. شرایط را باید برای شنیده‌شدن موسیقی ملی آماده کرد و رسانه ملی باید این هویت را پاس بدارد. اگر چنین شود، این موسیقی می‌تواند فصل مشترک ارتباط مردم با رسانه باشد.

وی افزود: موسیقی توانسته است در ایجاد ارتباط فرهنگی موثر باشد و بخشی از هویت ملی و اتحاد جامعه را تقویت کند. رسانه ملی باید نقش فعال‌تری در معرفی و ترویج موسیقی ایرانی ایفا کند.

مدیرکل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان کرد: نقش شهرداری در این حوزه بسیار مهم است. باید خوانندگان مطرح پاپ و موسیقی ایرانی را با توجه به امکانات موجود به شهرها و مناطق کمتر برخوردار آورد. استعدادهای بی‌نظیر زیادی وجود دارد که با آموزش درست می‌توانند شکوفا شوند.

وی افزود: باید روندها اصلاح شود تا هنرمندان در شهرستان‌ها بتوانند در شهر خودشان مطرح شوند، نه اینکه مجبور باشند با مشکلات بسیار به تهران بیایند.

رضایی اظهارداشت: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید با شهرداری‌ها هماهنگ باشد تا جریان موسیقی بر اساس اصول و با هدف تربیت درست مخاطب پیش برود. جامعه باید بتواند در میان انواع موسیقی، خط درست را انتخاب کند. این نشست‌ها و پژوهش‌ها باید ادامه پیدا کند و دفتر موسیقی وزارت ارشاد آماده همکاری در این مسیر است. در نهایت، لازم است حاکمیت و دستگاه‌های فرهنگی بازنگری جدی در اهداف، انگیزه‌ها و نگاه خود به موسیقی هویتی ایران داشته باشند.

نوازندگان خیابانی به رسمیت شناخته شوند

رضا مهدوی کارشناس و پژوهشگر موسیقی نیز در این نشست با اشاره به وضعیت فرهنگی و هنری ایران در دوره‌های مختلف گفت: براساس نظرسنجی که صورت گرفته و آمار شرکت‌کنندگان در برنامه‌های فرهنگی، 88 درصد شهروندان اعلام کرده‌اند که در برنامه‌ها شرکت می‌کنند، 46 درصد اعلام کردند احتمالاً و 41.1 درصد نیز اعلام کردند که قطعاً حضور خواهند داشت. در این حوزه باید زاویه ورود و تمرکز بر مسائل تخصصی در حوزه موسیقی و هنر و روانشناسانه و فرهنگی در کنار گزارش‌ها مورد توجه قرار گیرد.

وی با اشاره به جایگاه موسیقی سنتی و خوانندگان مشهور مانند محسن چاوشی اظهارداشت: حمایت از هنرمندان و حمایت فرهنگی در قالب سنتی و مدرن باید مورد توجه قرار گیرد. موسیقی در ایران، در دوره قاجار و در دوره‌های بعد، همواره نقش مهمی در جامعه داشته است.

مهدوی بیان کرد: در شرایط فعلی با مشکلاتی همچون نبود مکان و سالن مناسب برای اجرای موسیقی مواجه هستیم و در این شرایط فضای مجازی جایگزین اجرا و ارایه موسیقی شده است، با این وجود شاهد بودیم که موسیقی خیابانی در دوران جنگ تحمیلی 12 روزه و پس از آن نقش مهمی در ترویج فرهنگ داشته است.

این کارشناس و پژوهشگر موسیقی با اشاره به وضعیت کنونی موسیقی و چالش‌های آن در کشور اشاره کرد و افزود: در دنیا ثابت شده است که موسیقی هنر اول است اما در ایران سینما را هنر اول می‌دانند، این هنر به حاشیه کشیده می‌شود، فشارهای سیاسی و امنیتی بر اجراهای نوازندگان در سطح خیابان صورت می‌گیرد، شهرداری در کنار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار بگیرند و با همکاری همدیگر به اجراهای خیابانی و نوازندگان در سطح شهر وجاهت و رسمیت دهند. این هنرمندان باید شناسایی شوند، آنان شناسنامه و کارت شناسایی و بیمه داشته باشند مالیات هم بدهند.

وی اظهارداشت: مبلمان شهری تهران فقط با گل و گیاه نمی‌توان طراحی کرد. با اصوات خوش هم می‌توان شهر را طراحی کرد. موسیقی به شرط سلامت در این حوزه اهمیت دارد. مترو، بهترین سالن کنسرت است، می‌توان آثار موسیقایی مختلف را نه تنها در مناسبت‌های خاص بلکه به صورت مدام در مترو پخش کرد.

مهدوی با تاکید بر اهمیت نقش رسانه‌هایی همچون رسانه ملی در ترویج موسیقی و هنر گفت: در حال حاضر، موسیقی می‌تواند به انسان آرامش بدهد اما در کشور ما، سینما و هنرهای تصویری بیشتر مورد توجه هستند.

این پژوهشگر موسیقی با اشاره به نقش شهرداری در حمایت از موسیقی افزود: هر شهری می‌تواند خاطره‌آفرینی کند و شهرداری‌ها دارای بیشترین قدرت و امکانات در این حوزه هستند و می‌توانند در برگزاری جشنواره‌ها و آموزش موسیقی نقش‌آفرینی کنند.

وی با تاکید بر ضرورت شفاف‌سازی و نهادینه‌سازی موسیقی در جامعه و نقش آن در بازسازی فرهنگی و اجتماعی اظهارداشت: باید امکانات و فرصت‌های بیشتری برای اجرای موسیقی فراهم شود تا فرهنگ و هنر در کشور توسعه پیدا کند.

نقش موسیقی در ایجاد سرمایه اجتماعی

محسن رفیعی رئیس اندیشکده هنر و رسانه مرکز مطالعات ژرفا در ادامه نشست با تاکید بر اهمیت و تاثیرگذاری موسیقی در جامعه و نقش آن در ایجاد سرمایه اجتماعی، اعتماد و همبستگی گفت: موسیقی می‌تواند دارویی شفابخش باشد و نقش مهمی در تقویت روحیه و امید جامعه ایفا کند. به خصوص در رویدادهای ملی مانند رونمایی از مجسمه در میدان انقلاب، حضور اقشار مختلف مردم و تاثیر رسانه‌های اجتماعی در شکل‌گیری فضای دو قطبی و تلاش‌های هدفمند برای جلوگیری از ایجاد امید و نشاط در جامعه شاهد نقش مهم موسیقی بودیم.

وی با اشاره به تنوع زبان‌ها و سبک‌های موسیقی، نقش هنرمندان و مراکز فرهنگی قبل و بعد از انقلاب در ترویج موسیقی ملی و تاثیر آن بر فرهنگ عمومی افزود: رسانه ملی در ترویج موسیقی و تغییر ذائقه مردم، به ویژه در دهه‌های 70 و 80، نقش ویژه‌ای داشت و پس از آن شاهد ترویج موسیقی پاپ و تاثیر آن بر نسل جوان و کاهش توجه به موسیقی ملی و سنتی بودیم.

رفیعی با تاکید بر ضرورت حفظ و ترویج موسیقی ملی و نقش شهرداری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این مسیر بیان کرد: پیشنهاد می‌دهم شهرداری در کنار وزارت ارشاد، برنامه‌های فرهنگی و رویدادهای موسیقیایی منسجم و فراگیر برگزار کند تا ذائقه جامعه تغییر یابد.

رئیس اندیشکده هنر و رسانه مرکز مطالعات ژرفا اظهارداشت: در این حوزه باید آموزش و پرورش، ساختارهای فرهنگی و تربیتی و نقش نهادهای دولتی در تغییر و توسعه ذائقه موسیقایی جامعه مورد توجه قرار گیرد.

وی با اشاره به لزوم هماهنگی و همسویی میان نهادهای مختلف فرهنگی، هنری و آموزشی گفت: باید برنامه‌ریزی بلندمدت و استراتژیک در این حوزه صورت گیرد. با این وجود نیازمند حمایت و نظارت وزارت ارشاد و سایر نهادهای مرتبط برای تولید محتواهای موسیقی فراگیر، برگزاری رویدادهای موسیقایی و حمایت از هنرمندان و نوازندگان و ایجاد ساختارهای منسجم و سازمان‌یافته در حوزه موسیقی ملی و سنتی هستیم.

رفیعی نیز با اشاره به رسمیت شناختن نوازندگان در سطح شهر افزود: این نوازندگان باید شناسنامه‌، مجوز و بیمه داشته باشند، بتوانند در پارک‌های هدفمند بنوازند، بوستان‌های مشخصی برای فعالیت آنان در نظر گرفته شود، نقش تشکل‌های هنری و بیمه هنرمندان و توسعه فعالیت‌های فرهنگی در فضاهای عمومی و بوستان‌ها برای ارتقای فرهنگ موسیقی در جامعه باید مورد توجه قرار گیرد.

 چگونگی شکل‌گیری ذائقه موسیقایی و تغییر آن

مهدی یسری پژوهشگر و رئیس گروه مطالعات هنری مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران در ادامه این نشست با اشاره به تغییر ذائقه موسیقایی شهروندان و نقش نهادهای مختلف در توسعه و ترویج آن گفت: سرمایه اجتماعی و ناخودآگاه اجتماعی در این حوزه مورد توجه است، سلیقه و انتخاب‌های موسیقی افراد بر اساس طبقه اجتماعی و خانواده شکل می‌گیرد و این عادات و تمایلات در طول زمان بازتولید می‌شوند. خانواده و سپس طبقه اجتماعی نقش مهمی در شکل‌گیری ذائقه موسیقی دارند و این فرآیند به وسیله نهادهای فرهنگی مانند وزارت ارشاد، حوزه هنری، شهرداری و نهادهای آموزشی تقویت می‌شود.

وی با اشاره به اهمیت آگاهی‌سازی درباره نوع موسیقی مورد علاقه مردم تهران افزود: ذائقه‌های مختلف مردم در مناطق مختلف شهر باید مورد توجه قرار گیرد. شهرداری با داشتن فضاهای متنوعی مانند میدان‌ها، خیابان‌ها و فضاهای عمومی می‌تواند نقش موثری در توسعه موسیقی خیابانی و فعالیت‌های فرهنگی ایفا کند. این فضاها، علاوه بر آموزش و اجرا، امکان برگزاری کنسرت‌های خیابانی و فعالیت‌های هنری متناسب با ذائقه‌های مختلف را فراهم می‌کنند.

یسری بیان کرد: تفاوت‌های طبقاتی در تمایلات موسیقی مردم بررسی شده است؛ مثلاً موسیقی نخبه‌گرایانه و کلاسیک که محتوا و ساختار مشخصی دارد، بیشتر مورد پسند طبقه محدود و تحصیل‌کرده است، در حالی که طبقات متوسط و پایین‌تر ممکن است به موسیقی‌های خیابانی و عمومی گرایش داشته باشند. تمایز و تفاوت در سلیقه‌ها، به ویژه تمایز از طریق موسیقی، نشان‌دهنده نیاز به آموزش و سواد موسیقی است که بتواند این تمایزها را درک و تفسیر کند.

وضعیت ذائقه موسیقایی شهروندان و ضرورت سیاست‌گذاری فرهنگی در این حوزه برگزار شد.

59243