ایران در صدر جدول جهانی ایجاد دسترسی به آب شرب شهری و روستایی

رشد اقتصادی، امنیت آبی، حفظ اکوسیستم‌ها و... از جمله محورها و مولفه‌های عملکردی دولت سیزدهم برای ایجاد زیرساخت‌های توسعه و تامین منابع آبی کشور به شمار می‌رود.

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از وزارت نیرو، وجود تنش آبی در بسیاری از مناطق و روستاهای کشور موجب شد تا دولت سیزدهم در کنار طرح‌های مؤثر برای رفع این بحران، دست به دامان طرح‌های عظیم آینده‌دار و بلندمدت برای تأمین آب شرب، صنعت و کشاورزی در بسیاری از مناطق کشور شود.

بنا بر جدیدترین گزارش بانک جهانی که بر اساس شاخص‌های توسعه جهانی تعریف شده است، ایران در حوزه دسترسی به آب شرب در بخش شهری و روستایی در جهان و میان کشورهای منطقه در صدر جدول قرار داد؛ به طوری که درصد دسترسی به آب شرب شهری و روستایی در ایران به ترتیب برابر با 99.83 و 82 درصد است این در حالی است که این شاخص‌ها به همین ترتیب در جهان اعداد 85.7 و 59.6 درصد و در میان کشورهای خاورمیانه 83.2 و 69.5 درصد را به خود اختصاص داده است.

آنچه صنعت آب کشور را از سایر کشورها متمایز کرده است، می‌تواند نشأت گرفته از دانش کهن سدسازی و مبدع قنات بودن در دنیا، خودکفایی در صنعت سدسازی، صدور خدمات فنی و مهندسی در زمینه سد، تونل، برق‌آبی به کشورهای منطقه و حتی فراقاره‌ای ازجمله سریلانکا، سوریه، افغانستان، آذربایجان و تاجیکستان و برخی از کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین و دارا بودن رتبه سوم صنعت آب ایران در دنیا طی دو دهه اخیر باشد.

اما در همین راستا بومی‌سازی و تولید 80 درصد تجهیزات مورد نیاز تصفیه‌خانه‌های آب، بومی‌سازی و تولید 65 درصد تجهیزات مورد نیاز تصفیه‌خانه‌های فاضلاب، بومی‌سازی و تولید 90 درصد تجهیزات مورد نیاز شبکه‌های آب و فاضلاب، آبرسانی حدود 100 درصدی جمعیت شهری (بالاتر از میانگین جهانی) از دیگر شاخصه‌های صنعت آب کشور محسوب می‌شوند.

دولت سیزدهم به منظور تحقق اهداف صنعت آب ایران رویکردهای ویژه‌ای را از قبیل تحول در مدیریت منابع آبی، توسعه زیرساخت‌ها و تأسیسات آبی و اصلاح اقتصاد آب در دستور کار قرار داد. ایجاد ساز و کار مناسب و مشارکتی برای مدیریت حوضه‌های آبریز، ارتقا بهره‌وری آب، باز تخصیص آب، تحویل حجمی آب کشاورزی، نصب ابزارهای اندازه‌گیری، جلوگیری از اضافه برداشت و برداشت‌های غیرمجاز آب و توسعه استفاده از منابع نامتعارف از جمله برنامه‌های پیش‌بینی شده برای تحقق رویکرد تحول در مدیریت منابع آبی به شمار می‌روند.

در حوزه توسعه زیرساخت‌ها و تأسیسات آبی در ابتدای دولت سیزدهم، احداث سدها، احداث شبکه‌های آبیاری و زهکشی، آبرسانی شهری، آبرسانی روستایی، ایجاد تأسیسات فاضلاب و مدیریت تنش آبی مورد توجه قرار گرفت.

همچنین به منظور اصلاح اقتصاد آب، بازنگری در تعرفه جهت اصلاح الگوی مصرف، راه‌اندازی بازارهای محلی آب، تنوع بخشی به تأمین منابع مالی و استفاده حداکثری از ظرفیت‌های قانونی پیش‌بینی و اجرایی شد.

بر اساس این گزارش، برای مرور برنامه‌های ویژه بخش آب و فاضلاب در راستای تحقق اهداف دولت سیزدهم می‌توان به آبرسانی به 10 هزار روستا با جمعیتی بالغ بر 4 میلیون و 750 هزار نفر، اجرای 101 طرح فاضلاب در قالب احداث 69 تصفیه‌خانه‌ی فاضلاب شهری با ظرفیت 1.7 میلیون مترمکعب در روز، 88 طرح آبرسانی با ایجاد 32 تصفیه‌خانه‌ی آب با ظرفیت 2.65 میلیون مترمکعب در روز و 376 پروژه مدیریت تنش آبی با اهدافی چون بازسازی و ارتقای تأسیسات آب به طول 14 هزار کیلومتر، کاهش هدر رفت آب شهری به میزان 5 درصد و افزایش توان ذخیره‌سازی آب به ظرفیت 1.5 میلیون مترمکعب اشاره کرد.

در همین زمینه، وزارت نیرو از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم موفق به بهره‌برداری از 12 واحد تصفیه‌خانه آب و طرح آبرسانی، بهره‌برداری از 6 سامانه نمک‌زدایی به ظرفیت 54 هزار متر مکعب در روز، بهره‌برداری از 24 واحد تصفیه‌خانه فاضلاب به ظرفیت 663 هزار متر مکعب در روز، تجهیز 21 و847 حلقه چاه کشاورزی به کنتورهای هوشمند، اصلاح و تعدیل پروانه‌های 39 هزار رو 729 حلقه چاه کشاورزی، پیشبرد عملیات اجرایی پروژه جهادی آبرسانی به 10 هزار روستای دارای تنش آبی و آبرسانی به تعداد 3260 روستا تا کنون، بازچرخانی پساب به میزان 324 میلیون مترمکعب در سال برای استفاده در مصارف صنعتی یا سایر متقاضیان، ذخیره‌سازی مناسب آب در مخازن سدهای نیروگاه‌های برق آبی علی‌رغم کاهش ورودی سدها و تدوین نقشه راه پیاده‌سازی مدیریت حوضه‌های آبریز و ساختار عملیاتی کردن آن شده است.

عملیات آبرسانی به شهرکرد و پایدارسازی وضعیت تأمین آب سالم و بهداشتی به میزان 820 لیتر بر ثانیه در کمترین زمان ممکن، انجام طرح‌های اضطراری تأمین آب پایدار، افزایش تاب‌آوری و ارتقای کمی و کیفی آب شامل حفر و تجهیز چاه، احداث ایستگاه پمپاژ و مخازن، احداث تصفیه‌خانه و پروژه‌های ارتقای کیفی و اجرای خطوط انتقال و بهره‌برداری از طرح جامع آبرسانی غدیر با هدف تأمین آب 26 شهر و 1000 روستای استان خوزستان و انتقال 10 هزار لیتر در ثانیه آب شرب با کیفیت و بهره‌برداری از تصفیه‌خانه فاضلاب و بازچرخانی پساب شهر بیرجند با ظرفیت 21 هزار و 500 مترمکعب در شبانه‌روز از دیگر اقداماتی است که در کارنامه عملکردی وزارت نیرو در دولت سیزدهم به ثبت رسیده است.

بهره‌برداری از فاز اول انتقال آب از سد آزاد به سنندج با ظرفیت 1200 لیتر بر ثانیه (پیشرفت 90 درصد پروژه در مدت یک سال در مقایسه با پیشرفت 10 درصدی 10 سال قبل از آن)، بهره‌برداری از سامانه انتقال آب به دریاچه ارومیه شامل 36 کیلومتر تونل و 11 کیلومتر کانال انتقال برای انتقال سالانه 300 میلیون مترمکعب آب مازاد به دریاچه ارومیه به عنوان بزرگترین طرح زیست محیطی غرب آسیا، و شروع فاز عملیاتی زنده‌سازی دریاچه ارومیه به عنوان یکی از مطالبات مردم، بهره برداری از خط پشتیبان آب شرب به مردم یزد از خلیج فارس طی مدت سه ماه در راستای توسعه زیرساخت آبرسانی و به منظور ارتقای تاب آوری، تکمیل و بهره‌برداری از طرح آبرسانی سیراف به جم در استان بوشهر شامل 42 کیلومتر خط انتقال و پنج ایستگاه پمپاژ پس از 14 سال انتظار، بهره‌برداری از سه پروژه آب‌شیرین‌کن در بوشهر با ظرفیت مجموعاً 41 هزار و 500 مترمکعب برای تأمین آب 250 هزار نفر، آبگیری سدهای عمارت، چمشیر، باغان با حجم مخزن مجموعاً 2.515 میلیارد مترمکعب و آبگیری سد کهیر با حجم مخزن 343 میلیون مترمکعب به‌عنوان بزرگترین سد مخزنی استان سیستان و بلوچستان پس از 6 سال وقفه را می‌توان از دیگر اقدامات وزارت نیرو طی دو سال فعالیت دولت سیزدهم برشمرد.

اما آغاز عملیات اجرایی طرح انتقال آب دریای عمان به استان‌های شرق کشور و تشکیل شورای جهاد آبرسانی و مرکز جهاد آبرسانی با هدف رفع نیازهای ضروری و ارتقای شاخص‌های بهره‌مندی از خدمات آب شرب و بهداشتی، تقویت روحیه جهادی و مشارکت مردمی در امر آبرسانی، متنوع‌سازی منابع مالی، کاهش بهای تمام شده طرح‌های آبرسانی، تشکیل مجمع خیران آب رسان کشور و حمایت‌های حقوقی و قانونی و اقدامات تشویقی از خیران در ادامه فعالیت‌های انجام شده برای رفع تنش آبی در مناطق مختلف کشور از ابتدای فعالیت دولت سیزدهم صورت گرفته است.