ایران و آژانس چه توافقی کردند؟
رافائل گروسی در سفر چهارم به تهران در زمان دولت سیزدهم، با رئیس جمهور هم دیدار و توافق‌هایی درباره برخی مسائل پادمانی کرد و در مقابل ایران نیز از آمادگی برای ادامه همکاری خبر داد.
به گزارش مشرق، «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای چهارمین بار در دولت سیزدهم و یک سال بعد از آخرین سفرش به تهران، روز جمعه 12 اسفند ماه و در پاسخ به دعوت محمد اسلامی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی و به منظور انجام سفری دو روزه به تهران آمد و در فرودگاه مهرآباد مورد استقبال بهروز کمالوندی معاون و سخنگوی سازمان انرژی اتمی قرار گرفت. وی جمعه شب نیز نخستین دور گفت‌وگوهایش را با محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی برگزار کرد و در نشستی با اساتید دانشگاه‌ها، محققان، پژوهشگران و صاحبنظران فناوری هسته‌ای کشور شرکت و به ایراد سخنرانی پرداخت.
گفتنی است محمد اسلامی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی مهر ماه سال جاری (1401) با شرکت در شصت و ششمین کنفرانس عمومی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین با «رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس دیدار کرده بود.
مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در نشست جمعه شب 12 اسفند ماه عنوان کرد: بنده اطمینان خاطر دارم که شاهد پیشرفت در همه حوزه‌ها خواهیم بود البته در این مسیر با چالش‌هایی نیز روبرو می‌شویم و برخی موارد وجود دارد که باید با هم آنها را انجام داده و حل و فصل کنیم تا ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بتوانند اعتمادسازی و اعتمادافزایی کنند. باید شک‌ها و تردیدها را در خصوص صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران از بین ببریم و این کاری است که من و ایشان (اسلامی) با هم انجام می‌دهیم.
او پیش از ظهر شنبه 13 اسفند ماه برای دومین بار در محل سازمان انرژی اتمی حضور یافت تا دور دوم گفت‌وگوهایش با اسلامی را انجام دهد، البته این بار با حضور جمع زیادی از خبرنگاران، عکاسان و تصویربرداران. گروسی و اسلامی پس از رایزنی‌هایی که صورت دادند به میان خبرنگاران آمدند و در نشست خبری مشترک به سؤالات خبرنگاران پاسخ دادند.
* آماده‌ایم کار را پیش ببریم
مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این نشست خبری، ضمن ابراز خرسندی از حضور در ایران و با بیان اینکه کار و همکاری با ایران ادامه دارد، گفت: آماده هستیم کار را به پیش ببریم.
وی در پاسخ به سؤالی گفت که هرگونه اقدام نظامی علیه نیروگاه‌های اتمی محکوم و غیرقانونی و خارج از نُرم‌های ساختاری است و امیدواریم همگی بتوانیم از نیروگاه‌های اتمی و از جمله اوکراین و تأسیسات هسته‌ای ایران محافظت کنیم.
گروسی در پاسخ به این سؤال که آیا از سفرتان رضایت دارید؟ گفت: همیشه از دیدار با اسلامی استقبال می‌کنم و رضایت بخش است، ولی بحث ما بحث رضایت نیست، بلکه ضرورت است. می‌خواهیم گفت‌وگوی جدی و سیستماتیک با ایران داشته باشیم. البته از سفر قبلی من به ایران مدت زیادی گذشته و وقفه طولانی شده بود و مسائلی بود که باید با یکدیگر صحبت کنیم و خوشحالم این اتفاق رخ داد و به ایران آمدم و این فرصت برای من فراهم شد که در خصوص این مسائل گفت‌وگو کنم. هنوز کار ما تمام نشده است. هم اکنون که اینجا حضور داریم همکاران ما در حال کار هستند که مسائل را حل و فصل کنند. البته قرار است با دیگر مقامات جمهوری اسلامی ایران دیدار داشته باشم و در پایان روز می‌توانم قضاوت بهتری درباره رضایت خود بیان کنم. ولی جو حاکم یک جو کاری و مبتنی بر صداقت و همکاری است و این برای من مهم است و می‌توانم بگویم که کار و همکاری با ایران ادامه دارد.
* درز اطلاعات عصبانی و ناامیدم می‌کنم
وی همچنین درباره درز اطلاعات محرمانه آژانس به رسانه‌ها نیز اظهار داشت: هر وقت خبری درباره درز گزارشات محرمانه به گوش من می‌رسد، شخصا عصبانی و ناامید می‌شوم، ولی به من حق بدهید به عنوان مدیرکل نمی‌توانم چک کنم. چون این گزارش‌ها دست همه اعضاست و آنها این کار را انجام می‌دهند. با شما موافقم این موضوع خوشایندی نیست که من از آن رضایت داشته باشم. این مسئله نشان می‌دهد که چقدر ضروری است با یکدیگر گفت‌وگو و دیالوگ مستقیم داشته باشیم و اجازه ندهیم به شایعات و گمانه زنی‌ها دامن زده شود و باید در تماس مستقیم با هم باشیم.
مدیرکل آژانس در پاسخ به این سؤال که آیا درباره سه مکان ادعایی قرار است به نتیجه برسیم؟ گفت: ما سخت در حال کار کردن هستیم و همکاران ما سخت در حال کار کردن هستند. الان به خودمان زنگ تفریح دادیم که با شما صحبت کنیم و بعد سراغ کارمان برویم.
گروسی همچنین در پاسخ به پرسش دیگری بیان کرد: من این اطمینان را می‌دهم که هیچ وقت از آژانس به عنوان ابزار سیاسی استفاده نمی‌شود و نخواهد شد و این قول را می‌دهم که تحت دستورالعمل هیچ کشوری کار نمی‌کنیم. ما شورای حکام داریم و عملکرد ما زیر نظر است. ما از کسی دستور نمی‌گیریم.
* اگر قطعنامه‌ای صادر شود؟
محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی نیز در این نشست خبری تأکید کرد که ارتباطات و رفت و آمدها و گزارش‌ها باید اعتمادآفرین باشد و افزود: اگر در نشست آتی شورای حکام قطعنامه‌ای صادر شود، مراجع ذیربط تصمیم گیری می‌کنند.
وی همچنین درباره سه مکان ادعایی بیان کرد: درباره سه مکان ادعایی، الگویی را در سفرم به وین در سال گذشته با گروسی توافق کرده بودیم همان را دنبال می‌کنیم. بخش‌هایی از آن در رفت و آمدهای ماسیمو آپارو و کمالوندی معاونان آژانس و سازمان انرژی اتمی بیان شده و درباره بخشی از ترتیبات امروز گفت‌وگو کردیم. اینها ادامه دارد و در قالب یک الگوی تعاملی آن را به سمت حل و فصل پیش می‌بریم.
اسلامی در پاسخ به این سؤال که آیا برای رسیدن به نتیجه درباره این موضوعات زمانبندی مشخص شده؟ گفت: در حال حاضر همکاران ما در حال گفت‌وگو هستند.
* دیدار با امیرعبداللهیان
گروسی پس از پایان این نشست خبری در محل وزارت امور خارجه حضور یافت و با حسین امیرعبداللهیان دیدار و گفت‌وگو کرد.
وزیر امور خارجه در دیدار گروسی اراده جدی ایران برای حل فنی موضوعات پادمانی در کوتاه‌ترین زمان ممکن را مورد اشاره قرار داد و مدیرکل آژانس هم بر آمادگی این سازمان برای حل مباحث از مسیر فنی تأکید کرد.
رافائل گروسی نیز در این دیدار بر آمادگی آژانس جهت حل مباحث از مسیر فنی تأکید کرد و ضمن تأکید بر اهمیت دیپلماسی و گفت‌وگو جهت حل موضوعات، گفت که برای کمک به پیشرفت و نتیجه‌بخشی جمع بندی مذاکرات وین، از هر ابتکار سازنده‌ای استقبال می‌کند.
* دیدار با رئیسی؛ انتظارات ایران از آژانس
وی بعد از آن به دیدار آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی رفت و رئیس جمهور در این دیدار با اشاره سوابق همکاری گسترده ایران با آژانس، رفت و آمد مقامات این سازمان به کشورمان را حکایت از اراده قوی جمهوری اسلامی ایران برای همکاری سازنده با آژانس خواند و با بیان اینکه ایران بر اساس حسن نیت و وفای به عهد بالاترین سطح همکاری را با آژانس داشته، تأکید کرد: انتظار داریم نگاه آژانس انرژی اتمی هم کاملاً حرفه‌ای بوده و قدرت‌های سیاسی که به دنبال اهداف خاص خودشان هستند، فعالیت‌های آژانس را تحت‌الشعاع قرار ندهند.
رئیس جمهور همچنین ابراز امیدواری کرد که آژانس براساس رفتار حرفه‌ای و منصفانه و رعایت اصل بی طرفی نسبت به بیان واقعیت فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران و شفاف‌سازی پایبندی کشورمان به قوانین آژانس انرژی اتمی اقدام کند.
رافائل گروسی هم در این دیدار با ابراز خرسندی از سفر به ایران و به ویژه دیدار با رئیس جمهوری اسلامی ایران، همکاری ایران و آژانس را دیرینه و مثبت خواند و گفت: تداوم این روند نیازمند یک همکاری مستمر و سطح بالا به منظور تقویت روابط دوجانبه است.
گروسی افزود: بنده و همکاران ملاقات‌های بسیار سازنده و مثبتی با مقامات ایرانی داشتیم و مطمئن هستم که زمینه‌ساز خوبی برای تعاملات آینده بوده و در نتیجه این سفر همکاری‌ها تقویت خواهد شد.
مدیرکل آژانس با بیان اینکه به خوبی مشخص است که چه کسی در وضعیت کنونی برجام مقصر بوده است، اظهار داشت: بدخواهان نمی‌خواهند همکاری‌های دوجانبه ایران و آژانس موفقیت آمیز باشد و بهترین پاسخ به آنها توسعه همکاری‌های دوجانبه است. در گفت‌وگو با مقامات ایرانی اراده آنها برای مذاکرات هسته‌ای و احیای برجام در جهت تامین منافع مردم ایران را جدی یافتم و مطمئنم اگر اراده سیاسی وجود داشته باشد، بازگشت به برجام امکان‌پذیر است.
محمد جمشیدی معاون سیاسی دفتر رئیس جمهور در توئیتر در این باره نوشت: «رافائل گروسی» در دیدار با آیت‌الله «سید ابراهیم رئیسی» از حصول دستور کاری مشترک با سازمان انرژی اتمی بر سر اقداماتی برای هموارتر کردن مسیر همکاری‌ها ابراز خرسندی کرد. سیدابراهیم رئیسی نیز همکاری‌ها را امری دو طرفه معرفی کرد که بر اساس حفظ استقلال آژانس و احقاق حقوق ملت ایران می‌تواند ادامه یابد.
* بیانیه مشترک ایران و آژانس
پس از آنکه گروسی به وین رسید نیز بیانیه مشترک ایران و آژانس منتشر شد. در این بیانیه سازمان انرژی اتمی و آژانس در خصوص موارد زیر توافق کردند:
تعاملات بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران با روحیه همکاری و با رعایت کامل صلاحیت‌های آژانس و حقوق و تعهدات جمهوری اسلامی ایران بر اساس موافقتنامه‌های جامع پادمانی صورت خواهد پذیرفت.
در خصوص مسائل پادمانی باقیمانده مربوط به سه مکان، ایران آمادگی خود را برای ادامه همکاری و ارائه اطلاعات و دسترسی بیشتر به منظور رسیدگی به مسائل پادمانی باقیمانده اعلام کرد.
ایران به صورت داوطلبانه به آژانس اجازه می‌دهد تا چنانچه مقتضی باشد فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بیشتر را اجرا کند. روش اجرای آن طی یک نشست فنی که بزودی در تهران برگزار می‌شود، بین دو طرف مورد توافق قرار خواهد گرفت.
گروسی پس از آن هم در جمع خبرنگاران در وین عنوان کرد: با ایران توافق کردیم که اجازه دسترسی به اطلاعات و مکان‌ها به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داده شود. نشست‌های فنی با طرف ایرانی به زودی برگزار خواهد شد و برخی از تجهیزات نظارتی در ایران به زودی راه اندازی می‌شوند.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اضافه کرد: سایت فردو به بازرسی بیشتر نیاز دارد و ما شدت بازرسی در آنجا را افزایش خواهیم داد. بازرسی‌ها از سایت فردو 50 درصد افزایش خواهد داشت که پیشرفت بسیار مهمی از نظر شفافیت به شمار می‌آید و تجهیزات نظارتی فعالیت‌های هسته‌ای در تعدادی از اماکن دوباره نصب می‌شود. تلاش خواهیم کرد که در سریع ترین زمان ممکن تحقیقات درباره ذرات هسته‌ای پیدا شده در سایت‌های اعلام نشده انجام شود.
مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اضافه کرد: «چیزی که مهم بوده این است که ما بر روی بازرسی‌ها، دسترسی به افراد و دسترسی به مواد بخصوص توافق کردیم که این یک تغییر است».
گروسی درباره پیدا شدن ذرات اورانیوم 84 درصد غنی شده گفت: «توجه به این نکته مهم است که هیچ تولید یا انباشتن اورانیوم غنی شده در این سطح وجود نداشته است. این بسیار مهم است و مردم نباید گمراه شوند».
وی گفت که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یک روندی با ایران خواهد داشت و این زمانبر خواهد بود و اضافه کرد: من معتقدم که یک پیشرفت قابل توجه، حداقل از نظر گفت‌وگوی من با دولت ایران ثبت شده است. فکر می‌کنم که شنیده شدم و امیدوارم که به زودی نتایج را ببینیم. خواهیم دید.
* هیچگاه بحث دسترسی به افراد مطرح نشد
در همین زمینه نیز بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی در گفت‌وگو با ایرنا در مورد برخی ادعاها مبنی بر اعطای دسترسی به افراد در گفت‌وگوهای ایران و آژانس گفت: در طول دو روزی که آقای گروسی و هیأت همراه در ایران بودند، هیچگاه بحث دسترسی به افراد مطرح نشد و هیچ متنی هم حاکی از این موضوع نوشته نشده است. البته حتی اگر چنین درخواستی مطرح می‌شد به طور قطع ما با آن مخالفت می‌کردیم.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی همچنین گفت که در مورد نصب دوربین‌ها صحبت یا توافقی صورت نگرفته و درباره ادعای افزایش 50 درصدی بازرسی‌های آژانس از مکان‌های هسته‌ای ایران هم بیان کرد: از آنجایی که برای اولین بار در مجتمع فردو غنی سازی 60 درصد آغاز شده بود و بر اساس رویکرد پادمانی بازرسی‌ها باید افزایش پیدا می‌کرد. چرا که اصولا با افزایش سطح غنی سازی و یا ورود مواد حساس تر به موسسه میزان بازرسی‌ها با توافق طرفین افزایش پیدا می‌کند. بر همین مبنا تعداد بازرسی‌های فردو پیشتر 8 مورر بوده است که با توجه به سطح غنی سازی بالاتر به 11 مورد افزایش پیدا کرده است.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در واکنش به خبر توافق با آژانس برای دسترسی به سه مکان ادعایی بر اساس میزان درخواست آژانس، گفت: هیچ بحثی در مورد میزان دسترسی بدون محدودیت به سه مکان ادعایی مطرح نشده و با توجه به دسترسی قبلی به این مکان‌ها اصولا لزومی به دسترسی بیشتر دیده نمی‌شود و آژانس نیز تاکنون چنین درخواستی نداشته است. کمالوندی درباره اینکه آیا این تفاهمات مغایر قانون راهبردی مجلس شورای اسلامی است، گفت: تفاهمات صورت گرفته هیچگونه مغایرتی با قانون راهبردی مجلس نداشته و کاملا در راستای این قانون دنبال خواهد شد.
گروسی در سومین سفرش به ایران در دولت سیزدهم به همراه هیأتی در ساعات پایانی جمعه 13 اسفند ماه 1400 گروسی با استقبال بهروز کمالوندی معاون سازمان انرژی اتمی وارد تهران شد و پیش از ظهر شنبه 14 اسفند ماه در محل سازمان انرژی اتمی حضور یافت و با محمد اسلامی معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی دیدار و در حدود 2 ساعت به گفت‌وگو پرداخت. وی پس از آن به همراه اسلامی در جمع خبرنگاران حضور یافت و ضمن تشریح گفت‌وگوها به سؤالات خبرنگاران پاسخ داد. اسلامی در این کنفرانس خبری با تأکید بر اینکه موارد ادعایی باید برای همیشه بسته شود، اعلام کرد: توافق کردیم مدارکی که باید بین ایران و آژانس مبادله شود، حداکثر تا خرداد انجام شود. مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم در این نشست گفت که گفت‌وگوهای مثمرثمری را با محمد اسلامی داشته و تصریح کرد: دستورکار آژانس تحت تاثیر هیچ طرف ثالثی قرار نمی‌گیرد. وی همچنین بیان کرد: چند موضوع خاص مانده که باید در مقابل شورای حکام شفاف سازی می‌کردیم و مدت‌ها این مسائل حل نشده بود و دو طرف تلاش کردند در رابطه با این مسائل شفاف سازی کنند که تا پیش از این در این خصوص موفقیتی نداشتیم. به همین خاطر تلاش کردیم رویکرد عملگرایانه‌ای را داشته باشیم.
مدیرکل آژانس پس از آن هم به وزارت امور خارجه رفت و برای دومین بار با حسین امیرعبداللهیان دیدار و گفت‌وگو کرد. مدیرکل آژانس در سفر آذر ماه به تهران برای نخستین بار با امیرعبداللهیان دیدار کرده بود. آخرین ملاقات گروسی در تهران با محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور انجام شد. در ساعات پایانی شنبه شب هم بیانیه مشترک ایران و آژانس منتشر شد. براساس توافق ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، سازمان انرژی اتمی حداکثر تا 29 اسفند 1400 توضیحات کتبی مرتبط با سؤالات مطرح شده توسط آژانس درباره موضوعات مربوط به سه مکان که ایران به آنها نپرداخته را به همراه اسناد پشتیبان مربوط، به این نهاد ارائه خواهد کرد.
21 شهریور ماه 1400 «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در اولین سفرش در دولت سیزدهم با محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی در محل این سازمان در تهران ملاقات کرد. گروسی در اوایل آذر ماه سال گذشته نیز در سفر به تهران ضمن دیدار با محمد اسلامی برای نخستین بار با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه دولت سیزدهم دیدار و به رایزنی پرداخت.
گروسی پس از تصدی این سمت و در دولت دوازدهم هم دو بار به تهران سفر کرده بود. در دولت دوازدهم در اولین سفرش در شهریور 1399 با علی‌اکبر صالحی رئیس سابق سازمان انرژی اتمی و محمدجواد ظریف وزیر سابق امور خارجه و حسن روحانی دیدار کرد و در سفر دومش که اسفند ماه 1399 انجام شد فقط با صالحی و ظریف ملاقات کرد.
منبع: فارس
