بازار سیاه پروازهای کربلا داغ شد / فرصت طلبی ایرلاین ها از همزمانی نوروز و رمضان
با توجه به ممنوعیت فروش بلیت‌های چارتری در نوروز، شرکت‌های هواپیمایی در حال حاضر در حال فروش بلیت‌های چارتری برای سفر به عتبات عالیات (نجف و کربلا) هستند. این اقدام در زمانی انجام می‌شود که در آستانه شب‌های قدر و ماه مبارک رمضان، تعداد زیادی از افراد علاقه‌مند به سفر به این مقصد خواهند بود.
قیمت بلیت‌های سفر نوروزی با یک افزایش 100 درصدی مواجه شده است. همچنین، با توجه به نزدیکی «شب قدر»، تعداد زیادی از افراد علاقه‌مند به سفر به عتبات عالیات خواهند بود.
البته وزارت راه به سازمان هواپیمایی کشوری طی روزهای اخیر از ممنوعیت فروش بلیت چارتری در بازه زمانی نوروزی (1403) خبر داد و اعلام کرد «فروش بلیت چارتری هواپیما از 24 اسفند تا 17 فروردین برای پروازهای داخلی و پروازهای بین المللی به خصوص نجف ممنوع است.» در ماه های گذشته قیمت بلیت پروازها بدون مجوز گران شد که البته مسؤولان چندین بار برخی از خطوط پروازی و دفاتر را جریمه کرده اند اما آن ها بی توجه به هشدار سازمان هواپیمایی همچنان اقدام به گران فروشی می کنند.
افراد با یک رصد ساده در سایت های مجاز به عرضه بلیت هواپیما به راحتی متوجه افزایش قیمت خواهند شد؛ قیمت بلیت یک طرفه به نجف به یک باره از 4 میلیون به 8 میلیون افزایش یافت که چنین روندی نیازمند مداخلت جدی از سوی سازمان هواپیمایی کشور و وزارت راه و شهرسازی است. با توجه به سودجویی و یکه تازی ایرلاین ها در عرضه بلیت به نظر می رسد که سازمان و ارگان های مربوطه به یک تماشاچی تبدیل شدند و در راستای عید نوروز راهکارهای جدی در دستور کار نخواهند داشت.
البته ناگفته نماند اقدامات این سازمان در خصوص انسداد سایت های متخلف گران فروش حائز اهمیت خواهد بود اما این بازار به قدری نابسامان است که علاوه بر شکایت مسافرین، شرکت های هوایی نیز از این موقعیت در حال سو استفاده هستند و بر اساس دلخواه بلیت ها را قیمت گذاری و در بازار عرضه می کنند.
ممنوعیت فروش بلیت‌های چارتری در نوروز / پرواز سیستمی چیست؟
معاون حمل و نقل وزارت راه و شهرسازی این ممنوعیت را به سازمان هواپیمایی کشوری ابلاغ کرد.
فروش بلیت چارتری هواپیما در ایام طرح نوروزی حد فاصل 24 اسفند 1402 تا 17 فروردین 1403 شامل همه پروازهای داخلی در مبادی و مقاصد و پروازهای بین المللی به خصوص نجف ممنوع است و فروش بلیت باید بر اساس قیمت‌های مصوب ابلاغ شده در اردیبهشت ماه سال جاری صورت پذیرد.
در این ابلاغ خواسته شده است سازمان هواپیمایی این مصوبه را به تمام شرکت‌های هواپیمایی ابلاغ کند و نظارت لازم از سوی این سازمان برای اجرای آن به عمل آید.
بلیت چارتری چیست؟
بلیت چارتری به بلیتی گفته می‌شود که توسط یک شرکت یا سازمان در اختیار گرفته می‌شود و برای پروازهای خاص و زمان مشخصی صادر می‌شود. در این نوع بلیت، هواپیما به طور معمول به صورت کامل یا بخشی توسط یک شرکت یا گروه خاص اجاره می‌شود و بلیت‌ها نیز به صورت گروهی به مسافران عرضه می‌شود. بلیت‌های چارتری معمولاً برای سفرهای گروهی، تورها، و مسافرت‌های تفریحی و تعطیلاتی استفاده می‌شود. مزیت این نوع بلیت این است که قیمت آن معمولاً مناسب‌تر از بلیت‌های روزمره است و مسافران معمولاً برای سفرهای گروهی و تورها از آن استفاده می‌کنند.
چارتر از کلمات بسیار پرکاربرد بازار گردشگری است. چارتر به معنی دربست کردن است یا بهتر بگوییم: دربست کرایه کردن. در حقیقت وقتی یک آژانس یا یک شخص حقیقی تعدادی از صندلی‌های هواپیما یا تمام صندلی‌های یک هواپیما را برای مدت مشخصی اجاره کند، یعنی آن تعداد صندلی را چارتر کرده است.
البته چارتر کردن تنها به هواپیما و دیگر وسایل نقلیه محدود نمی‌شود، در هتل هم وقتی یک آژانس یا شخص حقیقی تعدادی از تخت‌های یک هتل را برای مدت مشخصی کرایه کند، یعنی آن تعداد تخت را چارتر کرده است.
به غیر از آژانس‌های هواپیمایی، بعضی شرکت‌ها و ادارات دولتی و خصوصی هم هواپیما یا هتل را برای کارکنان خود چارتر می‌کنند. مثلا اگر تعدادی از کارکنان یک شرکت برای مدتی در سال دائم در سفر هوایی باشند، به نفع آن موسسه یا اداره است که هواپیما یا هتل را برای کارکنان خود چارتر کند. چون چارترکردن مانند خرید عمده است و بالطبع صرفه‌جویی هزینه را در پی دارد. در ادامه به انواع چارتر بر اساس ظرفیت می‌پردازیم:
انواع چارتر بر اساس ظرفیت صندلی
فول چارتر (Full Charter): به حالتی می‌گویند که تمام صندلی‌های یک پرواز چارتر می‌شوند.
سیت چارتر (Seat Charetr): وقتی است که بخشی از صندلی‌های یک پرواز چارتر می‌شوند.
به طور کل به آژانس یا شخصی که تمام یا بخشی از صندلی‌های یک پرواز را چارتر می‌کند، چارترکننده می‌گویند و چارتردهنده نیز ایرلاینی است که صندلی‌هایش را در پرواز اجاره می‌دهد.
انواع چارتر بر اساس زمان
بر اساس زمان ما سه نوع چارتر داریم که به طور کامل بررسی خواهیم کرد:
1- پرواز چارتر شناور
در این حالت چارترکننده مثلا برای سه ماه تابستان تمام یا بخشی از صندلی‌های یک پرواز را چارتر می‌کند و بلیط رفت و برگشتِ آن را در همین سه ماه می‌فروشد. بلیط برگشت در این حالت محدودیت زمانی ندارد. مثلا بعضی از ایرلاین‌های ایرانی صندلی‌ها یا تمام هواپیمای خود را در مسیر فرودگاه ازمیر و فرودگاه اسپارتا در ترکیه چارتر می‌دهند. در نتیجه تمام تورهای این مسیر روی پروازهای چارتر برقرار می‌شوند.
2- پرواز چارتر بک تو بک (Back To Back)
پرواز چارتر بک تو بک، مربوط به زمانی است که چارترکننده موظف می‌شود بلیط‌های چارترش را یا یک فاصله‌ی زمانی مشخص بین زمان رفت و برگشت بفروشد. مثلا شما یک بلیط چارتر به مقصد استانبول می‌خواهید و اپراتور به شما می‌گوید تاریخ بلیط برگشتتان باید حداکثر تا دوهفته بعد از پرواز رفت باشد.
3- پرواز چارتر بلاک (Block)
در این حالت چارترکننده باید بلیط‌های پروازش را در یک تاریخ مشخص رفت و یک تاریخ مشخص برگشت بفروشد. یعنی وقتی برای خرید این بلیط مراجعه می‌کنید، اپراتور به شما می‌گوید مثلا فقط در تاریخ 22 مرداد بلیط رفت و 27 مرداد بلیط برگشت پرواز چارتر مسیر مورد نظرتان را دارد و در تاریخ‌های دیگر موجود نیست.
تفاوت بلیط چارتر و سیستمی در چیست؟
در ادامه به چهار تفاوت مهم بلیط چارتر و سیستمی اشاره خواهیم کرد:
1- فروشنده بلیط
مهم‌ترین تفاوت این دو بلیط هواپیما در این است که بلیط سیستمی کاملا برخلاف چارتر، فقط توسط خود شرکت‌های هواپیمایی یا نمایندگی‌های معتبرشان فروخته می‌شود.
2- زمان بلیط
دومین تفاوت بلیط چارتر و سیستمی در این است که برنامه پروازهای سیستمی از سوی ایرلاین در طول سال مشخص است و شما از مدت خیلی قبل تا درست پای پرواز می‌دانید که هواپیما در چه روزهایی از هفته به کدام مقصد پرواز دارد و قیمت آن پرواز نیز در تمام طول سال مشخص است.
3- بازگشت هزینه و ساعت پرواز
در پرواز چارتر این امکان را ندارید که تاریخ یا ساعت پروازتان را تغییر بدهید، هزینه پرداختی هم تقریبا بدون بازگشت است، اما پرواز سیستمی این‌طور نیست. در پرواز سیستمی اگر برنامه سفرتان تغییر کرد می‌توانید تاریخ یا ساعت پروازتان را تغییر بدهید، یا حتی بلیط را پس بدهید و با کسر جریمه‌ی کنسلی، مبلغ بلیط را دریافت کنید.
4- قیمت بلیط برای گروه‌های سنی مختلف
در پرواز سیستمی قیمت بلیط هواپیما بر اساس گروه سنی تعریف می‌شود. بهای بلیط کودکان در ایرلاین‌های مختلف بین 50 تا 75 درصد بلیط بزرگسالان است و برای بلیط نوزادان در پروازهای داخلی و خارجی باید بین 10 تا 30درصد قیمت بلیط بزرگسالان را بپردازید. اما در پرواز چارتر بهای بلیط تمام افراد بالای 2سال اعم از کودک و بزرگسال یکسان است. بنابراین اگر خانوادگی سفر می‌کنید یا در گروه همسفرانتان کودکان در سنین متفاوت هستند شاید بهتر باشد که بلیط سیستمی تهیه کنید.
علت تخفیف‌های عجیب و غریب بلیط چارتر چیست؟
گاهی در وب‌سایت‌های مخصوص فروش بلیط چارتر یا در پیامک‌های تبلیغاتی قیمت‌های عجیب و وسوسه‌کننده‌ای به چشممان می‌خورد. مثلا بلیط تهران مشهد فقط 80هزار تومان. برای بسیاری از مسافران سوال پیش می‌آید که چرا بهای این بلیط‌ها این‌قدر ارزان است؟
چارترکننده بهای بلیط‌های پرواز را پیشاپیش پرداخته است و اگر بلیط‌هایش در تاریخ مد نظرش به فروش نرسد، دچار خسارت مالی می‌شود. بنابراین گاهی اوقات (البته در موارد معدودی) به خصوص نزدیک زمان پرواز، حاضر است بلیطش را به هر قیمتی بفروشد تا خسارت کمتری متحمل شود.
قیمت بلیط چارتر به دو عامل زمان و تقاضا بستگی دارد. در زمان‌هایی که تقاضا برای سفر زیاد است، مثل تعطیلات تابستانی یا عید نوروز، بلیط چارتر فرقی با بلیط سیستمی ندارد و حتی ممکن از بلیط سیستمی گران‌تر نیز فروخته شود. اما به طور کلی در پروازهای چارتر هرچه به زمان پرواز نزدیک‌تر باشید، ممکن است بلیط ارزان‌تری پیدا کنید.