بازدید از آمریکا با جیب خالی
دنیای اقتصاد: رئیس جمهور ترامپ مرتباً عربستان سعودی را به خاطر ثروت خارق العاده اش ستایش می‌کند. اما در حالی که محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، روز سه‌شنبه برای دیدار با کاخ سفید وارد این کشور شد، جیب‌هایش به اندازه گذشته پرپول نبود.
به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ به نوشته روزنامه وال‌استریت ژورنال، بازار انرژی راکد و مجموعه وسیعی از تعهدات به پروژه‌های محلی، بزرگترین صادرکننده نفت جهان را با مشکلات مالی بیشتری نسبت به سال‌های گذشته مواجه کرده است - و توانایی کمتری برای سرمایه‌گذاری در خارج از کشور دارد.
این پادشاهی برای پر کردن این شکاف، استقراض را افزایش داده است. از ماه مه، زمانی که ترامپ از عربستان بازدید کرد و با وعده‌های سرمایه‌گذاری عظیم از این کشور خارج شد، کسری بودجه پیش‌بینی‌شده عربستان سعودی برای امسال بیش از دو برابر شده و به 5.3 درصد از تولید ناخالص داخلی رسیده است که بالاترین سطح از سال 2020 است، زمانی که کسری بودجه در طول همه‌گیری افزایش یافته بود.
صندوق ثروت صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی که منبع اصلی سرمایه‌گذاری‌های خارجی این کشور است، غرق در هزینه‌های کلان‌پروژه‌های آینده‌نگرانه‌ای مانند آسمان کویری برنامه‌ریزی‌شده به طول 106 مایل شده است.
روز جمعه، صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان (PIF) گزارش داد که دارایی‌های خود را در بیش از چهل و شش شرکت سهامی عام ثبت شده در بورس آمریکا از دست داده و شش سرمایه‌گذاری به ارزش 19.4 میلیارد دلار برای آن باقی مانده است که از سال 2021، زمانی که سهام و اختیار معامله‌های آن تا 55.9 میلیارد دلار ارزش داشت، بی‌سابقه بوده و به روند نزولی خود ادامه داده است. دارایی‌های این صندوق شامل سهام در اوبر، شرکت سازنده خودروهای برقی لوسید و شرکت سازنده «Grand Theft Auto» یعنی تیک - تو اینتراکتیو می‌شود.
این ضعف مالی، عربستان سعودی را در دیپلماسی «دسته چک» که ابزار مورد علاقه ترامپ است، با دست ضعیفی مواجه می‌کند. در حالی که انتظار می‌رود بخش عمده‌ای از سفر این هفته به سیاست خارجی مانند غزه و سایر مسائل امنیتی منطقه‌ای اختصاص یابد، احتمالاً پول نقد عربستان سعودی در بحث‌های مربوط به خرید تراشه‌های هوش مصنوعی و فروش تسلیحات، از جمله جنگنده‌های جت F-35، نقش خواهد داشت.
الن والد، عضو ارشد مرکز انرژی جهانی شورای آتلانتیک، گفت: «آنها در موقعیتی نیستند که بتوانند بی‌جهت برای هر چیزی پول خرج کنند.» او گفت که اگر عربستان سعودی «تعهد به سرمایه‌گذاری در چیزی در ایالات متحده بدهد، مگر اینکه برای خرید سلاح باشد، هیچ تضمینی وجود ندارد که پولی به دست آید.»
روزنامه وال‌استریت ژونال در ادامه گزارش خود نوشت که سخنگوی دولت عربستان سعودی به درخواست‌ها برای اظهار نظر پاسخی نداد.
در ماه مه، این کشور با تعهد به صرف 600 میلیارد دلار طی چهار سال در ایالات متحده و اعلام مجموعه‌ای از قراردادهای سرمایه‌گذاری غیرالزام‌آور، تحسین ترامپ را برانگیخت. این تعهد با توجه به اینکه مبلغ آن بیش از 50 درصد بیشتر از بودجه سالانه عربستان سعودی بود، باعث ایجاد تردید در میان بسیاری از کسانی شده است که امور مالی کشور را دنبال می‌کنند. تاکنون، یک مورد بسیار مهم وجود داشته است: خرید 55 میلیارد دلاری شرکت سازنده بازی‌های ویدیویی الکترونیک آرتس توسط صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان (PIF) و سایر سرمایه‌گذاران. از ماه مه تاکنون، تعداد کمی از سرمایه‌گذاری‌های بزرگ دیگر در ایالات متحده اعلام شده است. پادشاهی به این زودی‌ها با کمبود پول مواجه نخواهد شد.
بانک مرکزی صدها میلیارد دلار ذخایر خارجی دارد، در حالی که طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول، انتظار می‌رود اقتصاد آن با سرعت نسبتاً سریع 4 درصد رشد کند که این رشد به لطف صنایع رو به رشد خارج از حوزه انرژی محقق خواهد شد. اما منبع اصلی درآمد آن آسیب دیده است. نفت خام برنت، معیار بین‌المللی برای نفت، حدود 64 دلار در هر بشکه در نوسان است، در حالی که سال گذشته نزدیک به 80 دلار بود. طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول، این پادشاهی برای متعادل کردن بودجه خود به نفت 92 دلاری در هر بشکه نیاز دارد. نفت بیش از نیمی از درآمدهای بودجه این کشور را تشکیل می‌دهد.
تلاش ولیعهد برای اصلاح اقتصاد عربستان و کاهش وابستگی به نفت، پرهزینه بوده است. این طرح - که با نام چشم‌انداز 2030 شناخته می‌شود - قرار است باعث رشد در بخش‌هایی مانند گردشگری، سرگرمی و ورزش شود. اما بخش‌های بزرگی از بودجه آن صرف پروژه‌های عظیم املاک و مستغلات شده است. تا به امروز، بزرگترین آنها، نئوم، یک پروژه به طول 106 مایل را در نظر گرفته است که میزبان 9 میلیون نفر خواهد بود، توسعه‌ای که هزینه‌های پیش‌بینی‌شده برای آن بسیار بیشتر از بودجه تأمین‌شده بوده است.
مقامات دولتی اخیراً اعلام کرده‌اند که قصد دارند اولویت‌های خود را از پروژه‌های عظیم به حوزه‌هایی از جمله هوش مصنوعی تغییر دهند. جاه‌طلبی‌ها شامل ساخت مراکز داده با ظرفیت 6 گیگاوات است که بر اساس پروژه‌های مشابه در ایالات متحده، بیش از 200 میلیارد دلار هزینه خواهد داشت.
سرمایه‌گذاری‌های بین‌المللی صندوق عمومی عربستان سعودی در سال گذشته به 17.3 درصد از کل دارایی‌های آن کاهش یافت که نسبت به 29 درصد در سال 2021 کاهش اساسی داشته است. بقیه این صندوق عمدتاً در شرکت‌های بزرگی مانند شرکت نفت عربستان سعودی، شرکت‌های محلی عربستان سعودی و پروژه‌های املاک و مستغلات متمرکز است. صندوق سرمایه‌گذاری عمومی گزارش داده است که تا ماه ژوئن 39.7 میلیارد دلار پول نقد در اختیار داشته است.
برای دولت، یکی از منابع بالقوه تأمین مالی، استقراض است، اما سال‌ها کسری بودجه باعث شده است که بدهی عمومی به 32 درصد تولید ناخالص داخلی افزایش یابد، که طبق اعلام مرکز مدیریت بدهی ملی عربستان، از 5 درصد یک دهه پیش بیشتر است.
تیم کالن، پژوهشگر مهمان در موسسه کشورهای عربی خلیج فارس، یک اندیشکده در واشنگتن، گفت: «هنوز تقاضای زیادی برای حجم پول در حال کاهش، وجود دارد. باید تصمیمات سختی گرفته شود.»