بازگشایی پرونده ادغام آموزش پزشکی / موافق و مخالفان چه می گویند

تعیین متولی برای آموزش پزشکی با طرح مجلس درباره اصلاح نظام آموزش پزشکی در حالی دوباره مطرح شده است که با گذشت 36 سال از زمان جدایی آموزش پزشکی هنوز دعوای میان دو وزارتخانه پابرجاست.

خبرگزاری مهر - گروه حوزه و دانشگاه: بیش از 15 سال است که قصه جدایی آموزش پزشکی از وزارت بهداشت و انتقال آن به وزارت علوم مطرح شده است و هر بار در ابتدای هر دولت، موافقان و مخالفان این موضوع دوباره مسئله را مطرح می کنند. به تازگی و با آغاز دولت سیزدهم، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در مجامع مختلف بر لزوم بازگشت آموزش پزشکی به وزارت علوم تاکید کرده است و این موضوع با حمایت شورای عالی انقلاب فرهنگی به طرح دوباره ادغام دانشگاه های علوم پزشکی دامن زده است.

از سوی دیگر 97 نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در طرحی با عنوان «طرح اصلاح نظام آموزش پزشکی و ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات درمانی» به موضوع این جدایی تاکید کرده اند.

در ماده اول این طرح آمده است: به منظور افزایش کیفیت آموزش و پژوهش پزشکی و افزایش ظرفیت آموزش پزشکی در راستای ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات درمانی در کشور، «آموزش و پژوهش پزشکی» از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، منتزع و به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری منتقل می شود.

این در حالی است که در سال 1364 قانون تشکیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به منظور استفاده مطلوب و هماهنگ از امکانات پزشکی کشور در جهت تأمین و تعمیم بهداشت و درمان و بهزیستی و آموزش و پژوهش پزشکی و تحقق بندهای 4 و 12 و 13 اصل سوم و آن قسمت از اهداف اصل 29 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران که مربوط به خدمات بهداشت و درمان و بهزیستی است، مصوب شد.

در این قانون تاکید شده است که کلیه وظایف، اختیارات، امکانات، کارکنان دارایی ها، اعتبارات و تعهدات وزارت بهداری و بهزیستی و سازمان های وابسته به آن و آن قسمت از وظایف، و اختیارات، امکانات، کارکنان، دارایی ها، اعتبارات و تعهدات وزارت فرهنگ و آموزش عالی در زمینه بهداشت، درمان، آموزش و پژوهش پزشکی به وزارت بهداشت منتقل می‌شود.

تبصره - کلیه وظایف و اختیارات وزیر بهداری و بهزیستی و آن قسمت از وظایف و اختیارات وزیر فرهنگ و آموزش عالی که در ارتباط با امر بهداشت، درمان، آموزش و پژوهش پزشکی است، به وزیر این وزارتخانه محول می شود.

ایجاد دانشگاه های علوم پزشکی با ادغام دانشکده‌های گروه پزشکی وزارت فرهنگ و آموزش عالی و مجتمع‌ها و مؤسسات آموزشی و بیمارستان های وزارت بهداری و بهزیستی

ماده 6 این قانون تاکید می کند وزارت بهداشت موظف است از ادغام دانشکده‌های گروه پزشکی وزارت فرهنگ و آموزش عالی و مجتمع‌ها و مؤسسات آموزشی و آن تعداد از بیمارستان های وزارت بهداری و بهزیستی منتقله به این وزارت که توان آموزشی دارند دانشگاه های علوم پزشکی را تأسیس و نسبت به توسعه آنها و ایجاد مراکز جدید در چهارچوب سیاست‌های آموزش عالی کشور با فراهم آوردن امکانات و وسائل و تجهیزات لازم اقدام کند.

ماده 7 قانون خاطرنشان می کند سیاستگذاری، تعیین خط مشی و برنامه‌ریزی آموزشی پزشکی به عهده این وزارت است که این امور باید به تأیید شورای عالی انقلاب‌فرهنگی برسد.

ضمن اینکه در سال 1393 در دو سند بالادستی «سیاست های کلی سلامت» و «سیاست های علم و فناوری» که از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شدند، در هر کدام وظایف آموزش عالی و بهداشت و درمان و آموزش پزشکی مشخص شد. در بند 13 سیاست‌های کلی نظام سلامت آمده است: «توسعه کیفی و کمی نظام آموزش علوم پزشکی به صورت هدفمند، سلامت محور، مبتنی بر نیازهای جامعه، پاسخگو و عادلانه و با تربیت نیروی انسانی کارآمد، متعهد به اخلاق اسلامی حرفه‌ای و دارای مهارت و شایستگی‌های متناسب با نیازهای مناطق مختلف کشور.»

بازگشت به موضوع جدایی دانشگاه های علوم پزشکی از وزارت بهداشت 36 سال پس از قانون تشکیل وزارت بهداشت

حال پس از گذشت 36 سال موافقان جدایی آموزش پزشکی عقیده دارند که به دلیل گسترده شدن آموزش، لزوم ایجاد رشته های بین رشته ای، تمرکز آموزش در یک بخش، لزوم ارتقاء دانشگاه ها در رتبه بندی های جهانی نیاز است که همه دانشگاه ها یک متولی واحد با نام وزارت علوم داشته باشند.

محمدعلی زلفی‌گل وزیر علوم تحقیقات و فناوری معتقد است جدایی رشته ها یکی از مسائل و اشتباهات رخ داده در بخش سیاست‌گذاری علمی کشور است و یادآور شد: نباید رشته‌های مختلف علوم بین وزارتخانه‌های مختلف از هم جدا و جزیره‌ای باشند، چرا که نمی‌توان رشته‌های پزشکی را از رشته‌های علوم مهندسی و علوم انسانی و کشاورزی و دامپزشکی جدا کرد و در این صورت تحقیقات بین رشته‌ای معنادار نخواهد بود.

وزیر علوم تحقیقات و فناوری با بیان اینکه بهره‌وری سیستم هنگامی افزایش خواهد یافت که رشته‌های پزشکی در کنار رشته‌های کشاورزی، دامپزشکی، فنی، مهندسی و علوم انسانی باشند، اظهار داشت: در دنیای امروز، تحقیقات بین رشته‌ای و چند رشته‌ای تعیین‌کننده است و ما این سیاست‌ها را در کشور فراموش کرده‌ایم.

وی با اشاره به اینکه، جداسازی بخش‌های مختلف علم از یکدیگر کار صحیحی نیست و حتماً در بخش کلان نیازمند توجه است، افزود: داشتن متولی واحد در امر آموزش کشور، لزوماً به معنای ادغام وزارتخانه‌های مربوطه نیست. خوشبختانه شورای عالی انقلاب فرهنگی تا حدود زیادی این مشکل را مدیریت کرده است، اما در کف جامعه و به صورت عملیاتی به این شکل نیست و به همین دلیل بایستی یک فکر جدیدی در این رابطه داشته باشیم.

وزیر علوم: نظام آموزش عالی، اعم از آموزش علوم انسانی، فنی، مهندسی، کشاورزی، هنر و علوم پزشکی مثل بسیاری از نقاط دیگر دنیا باید دارای یک متولی واحد باشد

زلفی‌گل گفت: آنچه مورد نظر ماست این است که نظام آموزش عالی، اعم از آموزش علوم انسانی، فنی، مهندسی، کشاورزی، هنر و علوم پزشکی مثل بسیاری از نقاط دیگر دنیا دارای یک متولی واحد باشد. این نگاه کلان باعث یکپارچگی، وحدت و انسجام در آموزش عالی کشور و جلوگیری از برخی گسیختگی‌ها و ناهماهنگی‌های خواهد شد.

از سوی دیگر سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی موضوع ادغام دانشگاه‌های علوم پزشکی با سایر دانشگاهها را مستلزم پیگیری دانسته و تاکید کرد: ستاد نقشه جامع علمی کشور باید به صورت جدی موضوع ادغام دانشگاه‌های علوم پزشکی و دانشگاه‌های سایر علوم را پیگیری کند چرا که جداسازی این دانشگاه‌ها از یکدیگر موجب عدم استفاده بهینه از ظرفیت‌های رشته‌ای و عدم برخوردار از حوزه‌های بین رشته‌ای و ضعیف شدن توان دانشگاهی در سطح جهانی می‌شود.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی: ستاد نقشه جامع علمی کشور باید به صورت جدی موضوع ادغام دانشگاه‌های علوم پزشکی و دانشگاه‌های سایر علوم را پیگیری کند

وی خاطرنشان کرد: جدا کردن علوم پزشکی از سایر رشته‌ها، در چند کشور بیشتر وجود ندارد که کشورهای قوی به لحاظ علمی نیستند. جداسازی دانشگاه‌های علوم پزشکی و سایر علوم منجر به کم‌رنگ شدن ارتباط و گره خوردن رشته‌ها با یکدیگر شده است. همچنین جداسازی دانشگاه‌های علوم پزشکی و سایر علوم بر افت رتبه‌بندی جهانی دانشگاه‌های کشور تأثیرگذار بوده است.

احمد نادری نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس و نایب رئیس کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی در شبکه های اجتماعی این موضوع را مطرح کرد و از تصویب طرح اصلاح نظام آموزش پزشکی و ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات درمانی در کمیسیون آموزش مجلس خبر داد.

نماینده مردم تهران در مجلس: تصویب طرح اصلاح نظام آموزش پزشکی در راستای مبارزه با تعارض منافع وزارت بهداشت است

دلیل نایب رئیس کمیسیون آموزش مجلس درباره این طرح این بود که مجلس یازدهم در مبارزه با تعارض منافع با هیچ صنف و طبقه ای تعارف ندارد.

این موضوع با واکنش مدیران وزارت بهداشت مواجه شده است. دکتر غلامرضا حسن زاده دبیر شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی در این باره به خبرنگار مهر گفت: ابتدا باید بدانیم که تفاوت رشته های غیر علوم پزشکی با رشته علوم پزشکی در چیست. وقتی فردی در رشته خاصی تحصیل می کند باید از دانش و مهارت خودش برای حل مشکلات کشور استفاده کند. اگر دکتری بگیریم و دانش و مهارت کافی در حل مسائل کشور پیدا نکنیم و نتوانیم مشکلات کشور را حل کنیم باید به مدرک خودمان شک کنیم و در آن تجدیدنظر کنیم.

وی افزود: تحصیلات مرتبط با جامعه شناسی اگر نتواند جامعه خود را بشناسد و نیازهای آن را بداند و بر اساس حدس و گمان بخواهد مشکلات جامعه را حل کند، قطعا آسیب های جدی به جامعه وارد می شود.

حسن زاده یادآور شد: انتظار داریم که افراد حوزه تصمیم گیری که از تحصیلات دانشگاهی هم برخوردار هستند و یا با سخنان خود تاثیری بر جامعه هدف خود می گذارند، به عواقب تصمیم و سخن خود آگاه باشند. در عین فواید و مضرات آن تصمیم و سخن را بسنجد. اینکه صرفا افراد فکر می کنند یک کار خوب است یا تصورشان این است که به نفع کشور است و یا اینکه در کشورهای به گونه دیگری عمل می شود نمی تواند ملاک مناسبی برای یک تصمیم کشوری شود.

وی گفت: تاکید بر تعارض منافع در قشر پزشکی نمی تواند ملاک یک تصمیمی باشد که می تواند تمام نظام سلامت را متاثر کند. آیا تصمیم گیرانی که بر کلید واژه تعارض منافع و تغییر در نظام آموزش پزشکی تاکید می کنند به عواقب تصمیم و سخن شان بر زحمت کشان نظام سلامت آگاه هستند.

دبیر شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی: آیا موافقان این طرح می دانند هزینه تغییرات ساختاری دو وزارتخانه بزرگ در کشور از جیب چه کسانی قرار است پرداخت شود

دبیر شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی اظهار داشت: آیا موافقان جدایی آموزش پزشکی از وزارت بهداشت تصویر دقیقی از تعارض منافع در پزشکی دارند. آیا موافقان این طرح می دانند که چه کسی قرار است هزینه این تصمیمات را پرداخت کند. هزینه تغییرات ساختاری دو وزارتخانه بزرگ در کشور از جیب چه کسانی قرار است پرداخت شود.

وی گفت: تغییر یک سیستم ممکن است امکان پذیر باشد اما هزینه این تغییر باید جایی دیده شود. تخریب یک سیستم خیلی راحت است اما ساختن سیستم ها هزینه زیادی برای مردم داشته و خواهد داشت. باید مشخص شود که هزینه این تغییرات قرار است از کجا تامین شود.

حسن زاده افزود: از نمایندگان مجلس شورای اسلامی انتظار داریم با استدلال علمی و نگاه علاج جویانه به مشکلات کشور ورود کنند. آیا واقعا امروز مشکل کشور این است که آموزش علوم پزشکی در وزارت بهداشت است یا در وزارت علوم؟ دغدغه اصلی یک نماینده مجلس واقعا امروز این است؟ آیا نمایندگان به عنوان کسانی که باید مشکلات را حل کنند و راهکارهای علمی و بهینه ارائه کنند این مشکل را معضل اساسی کشور می دانند؟

وی گفت: این تصور ناشی از برداشت ناآگاهانه از مشکلات جامعه است. درد مردم اصلا متولی اصلی آموزش پزشکی نیست بلکه برای مردم مهم این است که نظام سلامت درست عمل کند.

دبیر شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی با اشاره به نظر یکی از نمایندگان مجلس درباره تصویب طرح اصلاح نظام آموزش پزشکی و ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات درمانی (جداسازی آموزش پزشکی از وزارت بهداشت و الحاق مجدد آن به وزارت علوم) گفت: این نظرات باعث می شود جایگاه افراد در نظر مردم تغییر کند.

وی افزود: افراد زیادی در دانشگاه ها و تریبون های مختلف علیه آموزش پزشکی سخنرانی می کنند و با وجود اینکه خارج از گروه پزشکی هستند اما بارها ادعا کرده اند که اگر ما متولی آموزش پزشکی بودیم، نظام سلامت این گونه نبود و به بهترین شکل اداره می شد.

پیشنهاد برگزاری یک تور علمی و گذراندن یک روز در بیمارستان آموزشی برای موافقان طرح جدایی آموزش پزشکی

حسن زاده گفت: به موافقان طرح جدایی آموزش پزشکی از وزارت بهداشت توصیه می کنم تا مدل آموزش پزشکی کشور را از نزدیک مشاهده کنند و ببینند عرصه های آموزش پزشکی در کجا قرار دارد و بعد از آن نظرات خود را بیان کنند. وقتی افراد ساختار آموزش پزشکی را نمی شناسند و تاکنون از نزدیک با آن آشنا نشده اند در تصمیمات خود هم درباره این ساختار دچار اشتباه می شوند و هزینه های کشور را دوچندان می کنند.

وی اضافه کرد: عرصه های آموزش پزشکی در ایران هم جامعه است، هم بیمارستان و هم درمانگاه و هم شبکه بهداشت و درمان. چگونه می توان یک شبکه بهداشتی و یک بیمارستان را از عرصه آموزش جدا کرد. برای تصمیم درست ابتدا باید ساختار را شناخت.

دبیر شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی گفت: از سوی وزارت بهداشت پیشنهاد می کنیم که یک تور علمی برای موافقان طرح جدایی آموزش پزشکی از دانشکده های مختلف برگزار می کنیم تا یک روز در کنار دستیاران، دانشجویان و گروه پزشکی باشند. این موافقان می توانند 24 ساعت در یکی از بیمارستان های کشور آموزش پزشکی را از نزدیک مشاهده کنند و بعد از آن تصمیم بگیرند.

روسای دانشگاه های علوم پزشکی: زیرساخت های عمده آموزش دانشجویان گروه پزشکی مراکز و بسترهای درمانی که در وزارت علوم وجود ندارد

همچنین روسای دانشگاه های علوم پزشکی نیز در این زمینه در نامه ای تند و سرگشاده به ابراهیم رئیسی رئیس جمهور و رئیس شورای عالی انقلاب فرهنگی خواستار توجه به این موضوع شدند.

در بخشی از این نامه سرگشاده آمده است: یکی از اقدامات وزارت بهداشت در سالهای اخیر، همگرایی علوم و فناوری است اما آیا وزارت علوم توانسته بین رشته های مختلف خودش، همگرایی را ایجاد کند؟ اگر عنوان می کنند که باید داروسازی را در کنار شیمی قرار دهیم، آیا توانسته اند بین زیست شناسی، شیمی و فیزیک که در یک دانشکده بوده و قبلا تحت عنوان دانشکده علوم فعالیت می کردند، تلفیق و ارتباط برقرار کنند؟ آیا دانشکده دامپزشکی با شیمی، فیزیک و زیست شناسی ارتباط نزدیکی پیدا کرده است؟

یکی دیگر از استدلال های طراحان ادغام، دغدغه تامین بهتر نیروی انسانی متخصص و فوق تخصص گروه پزشکی به ویژه در مناطق محروم است. این در حالی است که اصالتا ادغام آموزش پزشکی در نظام سلامت در دهه 60 برای افزایش ظرفیت های موجود جهت تربیت دانشجویان گروه پزشکی بوده است، یعنی عملا وزارت بهداشت با این ادغام تمام ظرفیت هایی که برای ساختار نظام درمانی و بهداشت خود داشته در بستر آموزش قرار داده و عملا آموزش قوت گرفته است؛ به این شکل که ما امروز حجم قابل توجهی از دانش آموختگان گروه پزشکی را در کشور داریم.

خاطر نشان می سازد زیرساخت های عمده آموزش دانشجویان گروه پزشکی که عمدتا به بسترهای درمانی نیازمند هستند در وزارت عتف وجود ندارد و این از علل اصلی جدایی این دانشگاهها در سه دهه پیش بوده که هنوز هم این دلایل به قوت خود باقی است. به جای برگشت به گذشته باید به سمت اجرای طرحی برای ایجاد انگیزه بیشتر جهت ماندگاری کادر پزشکی در مناطق محروم کشور گام برداشت.

نماینده مجلس: طرح اصلاح نظام آموزش پزشکی و جداسازی از وزارت بهداشت و الحاق مجدد آن به وزارت علوم مسیر طولانی را در پیش دارد که به قانون بدل شود

به گزارش مهر، در همین زمینه در حالی که برخی نمایندگان کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی از تصویب این طرح خبر داده بودند، مهدی اسماعیلی نماینده مردم میانه و رئیس کمیته آموزش و تحقیقات کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی در گفتگو با مهر درباره طرح اصلاح نظام آموزش پزشکی و ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات درمانی (جداسازی آموزش پزشکی از وزارت بهداشت و الحاق مجدد آن به وزارت علوم) گفت: این طرح هنوز به تصویب نهایی نرسیده است و هنوز زود است درباره سرنوشت این طرح صحبت کرد.

رئیس کمیته آموزش و تحقیقات کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: طرح به کمیته آموزش عالی کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ارجاع شده است تا آنجا رسیدگی به جزئیات هم صورت بگیرد. کلیات طرح اصلاح نظام آموزش پزشکی و ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات درمانی به تصویب رسیده اما این طرح مسیر طولانی را در پیش دارد که به قانون بدل شود.

به گزارش مهر، به نظر می رسد هنوز مسئله اصلی برای طراحان، موافقان و مخالفان موضوع مشخص نیست. اینکه آیا مسئله امروز دانشگاه های کشور در بحبوحه کمبود بودجه، وضعیت خوابگاه ها و وضعیت کرونا و بلاتکلیفی آموزش حضوری و مجازی، تفکیک از جایی و یا ادغام با ساختاری جدید است یا خیر جای سئوال است.

نگاهی به انبوه مشکلات دانشگاه های علوم پزشکی و دانشگاه های وابسته به وزارت علوم نشان می دهد متولیان امر باید نسبت به «مسئله اصلی» تجدیدنظر کنند. در حالی که علم پیش می رود متولیان امور علمی کشور خواهان بازگشت به فرآیندهای 30 سال پیش هستند. با وجود تمام نقدها به سیستم آموزش پزشکی به نظر می رسد راه حل جای دیگری است.