با ورود به حوزه نفت، گاز و پتروشیمی، توان متخصصان داخلی را به رخ دنیا کشیدیم
«میدان گازی پارس جنوبی» در خط مرز آبی مشترک ایران و قطر در خلیج فارس و در فاصله 100 کیلومتری ساحل جنوبی ایران قرار گرفته است. این میدان گازی بین ایران و قطر مشترک است و در کشور قطر به «گنبد شمالی» معروف است. طبق اعلام آژانس بین‌المللی انرژی، ذخیره درجای این میدان گازی در حدود 14.2 هزار میلیارد مترمکعب تخمین زده شده است.
در بیان عظمت این منبع عظیم انرژی همین بس که گاز این میدان، به تنهایی می‌تواند انرژی ده سال کل ساکنان کره زمین را تأمین کند. سال 1377 دولت ایران به فکر بهره‌برداری از ذخایر خدادادی انرژی در این منطقه افتاد و به همین منظور برای برداشت از منابع نفت و گاز حوزه پارس جنوبی، طراحی برای 24 فاز پیش‌بینی نمود و بنادر عسلویه و تنبک در 270 و 220 کیلومتری جنوب شرقی بوشهر به عنوان منطقه ساحلی برای ایجاد تأسیسات خشکی و توسعه این میدان انتخاب شدند. توسعه میدان گازی پارس جنوبی با هدف تأمین تقاضای رو به رشد گاز طبیعی، تزریق به میادین نفتی، صادرات گاز و میعانات گازی و نیز تأمین خوراک پتروشیمی‌ها بود و اتمام فازهای 24گانه آن و تولید بیش از 800 میلیون مترمکعب گاز در روز می‌توانست سود سرشاری را عاید کشور کند و ایران را در مسیر نیل به چشم‌انداز صنعت نفت و گاز ایران در افق 1404 قرار دهد. این در شرایطی بود که با تنگ شدن حلقه محاصره اقتصادی بر کشور، شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران خارجی به یکباره عرصه ساخت این فازها را خالی کردند و کشورمان را با انبوهی از کارهای برزمین‌مانده و کوهی از پروژه‌های ناتمام ترک نمودند و در چنین شرایطی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص) با یک رویکرد رسالت‌محور و بر اساس سند راهبرد سازندگی، وارد این عرصه شد و اجرای فازهای 15 و 16، و پس از آن فازهای 13 و 22، 23 و 24 را بر عهده گرفت. اجرای پروژه پالایشگاه میعانات ستاره خلیج فارس با هدف خودکفایی کشور در تولید بنزین و پروژه‌های متعدد در حوزه نفت و گاز و پتروشیمی ثمره نگاه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با چنین رویکری به سازندگی و آبادانی کشور است.
در همین زمینه گفت‌وگویی با سردار عبدالرضا عابد مدیرعامل هلدینگ نفت، گاز و پتروشیمی قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص) انجام شد تا از اقدامات و دستاوردهای سپاه در این حوزه بیشتر مطلع شویم.
سردار لطفاً بفرمایید قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص) در کدام یک از گرایش‌های حوزه نفت، گاز و پتروشیمی فعالیت دارد؟
حوزه نفت، گاز و پتروشیمی از رشته‌ها و گرایش‌های مختلفی تشکیل شده است و قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص) با اجرای پروژه‌های متعدد در حوزه نفت و گاز توانسته است جایگاه مناسبی از نظر فنی و اجرایی در این حوزه مهم و راهبردی کشور کسب نماید. این قرارگاه با استفاده از تجهیزات مدرن و قدرتمند و سازمان‌دهی گروه‌های مهندسی با مهارت‌ها و تخصص‌های مورد نیاز در حوزه‌های بالادستی (لرزه‌نگاری و اکتشاف، حفاری خشکی و دریایی)، میان‌دستی (خطوط انتقال دریایی و خشکی) و پایین‌دستی (طراحی و اجرای پالایشگاه‌های نفت و گاز، پتروشیمی و پتروپالایشگاه‌ها) خدمات دریایی (ساخت و به‌کارگیری شناورها) و خدمات هوایی (خدمات پروازی و هلیکوپتری) در حال فعالیت می‌باشد. اجرای پروژه‌های توسعه میادین نفت و گاز، مدیریت عملیات حفاری چاه‌های نفتی و گازی، تهیه طرح توسعه جامع (MDP) به منظور توسعه یک میدان، تعمیر و ساخت سکوهای نفتی، طراحی و اجرای کارخانه‌های گاز و گاز مایع (NGL)، مجتمع‌های پتروشیمی، ایستگاه‌های تقویت فشار، مخازن LNG و LPG، اجرای پروژه‌های مخازن بزرگ نفت و فرآورده‌های نفتی، طراحی و احداث تأسیسات آبگیر و آب‌شیرین‌کن، از مهمترین اقدامات و توانایی‌های قرارگاه در این حوزه می‌باشد.
لطفاً برای آشنایی مخاطبان ما، به دستاوردهای کلی قرارگاه در این حوزه هم اشاره‌ای بفرمایید؟
اقدامات و دستاوردهای قرارگاه در این حوزه بسیار گسترده و وسیع است اما به طور کلی می‌توان به این موارد اشاره کرد:
اجرای پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس به عنوان بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی جهان
اجرای فاز 13 رجب، فازهای 15 و 16 و فازهای 22، 23 و 24 پارس جنوبی
اجرای بیش از 6700 کیلومتر خطوط انتقال نفت و گاز در نقاط مختلف کشور
ایجاد 6 میلیارد لیتر مخزن بتنی و فلزی نفت و فرآورده‌های نفتی و افزایش ظرفیت مخازن ذخیره‌ساز استراتژیک کشور تا دو برابر
توسعه و نگهداشت میادین نفتی لالی، مارون 2-5، مارون 6 اهواز 2-3-5 در قالب احدات تاسیسات سطح الارض و حفاری 74 حلقه چاه خشکی
توسعه میدان نفتی رشادت با حفاری 20حلقه چاه دریایی
توسعه میدان گازی پارس جنوبی با حفاری 78 حلقه چاه دریایی
تولید بیش از 8250 تن اتان در روز در کشور
تولید بیش از 13 میلیون لیتر گاز مایع LPG در کشور
تولید روزانه 230 هزار بشکه میعانات گازی
تولید بیش از 1371 تن گوگرد در روز در کشور
احداث کارخانه‌های NGL خارگ و NGL3200 اهواز
بومی نمودن دانش فنی و مهندسی و فنی ساخت، راه‌اندازی و بهره‌برداری از پالایشگاه‌ها
ایجاد توانمندی به منظور تکمیل زنجیره ارزش صنایع نفت و گاز
تأسیس و حضور در عرصه پروژه‌های لرزه‌نگاری و اکتشاف
ارائه خدمات پروازی به طور میانگین 2 هزار ساعت پرواز در سال
ارائه خدمات شناوری به طور میانگین 5 هزار روز در سال
ساخت 2 فروند کشتی نفتکش 113 هزار تنی افراماکس
قرارگاه از چه زمانی وارد حوزه اجرای پروژه‌های پالایشگاهی پارس جنوبی شد و چه فازهایی را اجرا کرد؟
قرارداد اجرای فازهای 15 و 16 پارس جنوبی، تیرماه 1385 میان شرکت ملی نفت ایران و مشارکت قرارگاه خاتم‌الانبیاء (ص) (به عنوان مجری بخش خشکی) و شرکت مهندسی و ساخت تأسیسات دریایی ایران (به عنوان مجری بخش دریایی) امضا شد. بر اساس این قرارداد اجرای تمام بخش‌های بالادستی و ساخت پالایشگاه فازهای 15 و 16 پارس جنوبی به صورت EPC به قرارگاه واگذار شد و قرارگاه متعهد گردید تمام مراحل مهندسی، خرید، تأمین، اجرا، نصب، پیش‌راه‌اندازی، راه‌اندازی و تست عملکردی را اجرا نماید. پس از اجرای موفق این فازها توسط قرارگاه، فازهای 13 رجب و فازهای 22، 23 و 24 پارس جنوبی هم به این مجموعه واگذار شد و قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص) توانست با توان داخلی، مهندسی «تمام‌ایرانی» را در این پروژه‌ها به منصه ظهور برساند.
در این فازها به جز گاز شیرین که در مصارف خانگی و صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد چه محصولات دیگری تولید می‌شود؟
در این فازهای 6گانه جمعاً 150 میلیون مترمکعب گاز شیرین در روز تولید می‌شود و در کنار آن محصولات دیگری شامل میعانات گازی، گازهای پروپان و بوتان و نیز اتان به منظور تأمین خوراک واحدهای پتروشیمی و همچنین گوگرد تولید می‌شود.
آیا قرارگاه در اجرای این پروژه‌ها به توان‌درون‌زای کشور و صنایع داخلی هم توجهی دارد؟
بله. این پروژه‌ها در دل سخت‌ترین تحریم‌های استکبار جهانی اجرا شده و بدون توجه به توان داخلی و همکاری شرکت‌های ایرانی این کار عملی نبود. با اجرای این فازها امروز بسیاری از قطعات، تجهیزات و لوازم مورد نیاز پالایشگاه‌های کشور در داخل تأمین می‌شود و بدین صورت علاوه بر رونق تولید در کشور، باعث ایجاد بارقه امید در دل صنعتگران، مبتکران و مخترعان این حوزه شده است. برای مثال نگاه قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص) به توان درون‌زای کشور و بومی‌سازی دانش فنی در پروژه پالایشگاه ستاره خلیج فارس باعث شد تا 67 درصد این ابرپروژه توسط مهندسی ایرانی به انجام برسد. در بخش تأمین کالا نیز بیش از 70 درصد کالاهای مورد نیاز پروژه در داخل کشور تولید شد و این امر گام مهمی در جهت خوداتکایی و ایجاد بارقه امید در بین تولیدکنندگان داخلی بود. همچنین 100 درصد این پروژه در حوزه اجرا توسط نیروهای داخلی انجام شده که در مجموع می‌توان گفت میانگین سهم نیروهای داخلی در سه حوزه مهندسی، تأمین کالا و اجرا در پروژه میعانات گازی ستاره خلیج فارس 80 درصد می‌باشد.
لطفاً در خصوص مشخصات پالایشگاه ستاره خلیج فارس توضیحاتی بفرمایید؟
پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس به عنوان بزرگترین پالایشگاه میعانات گازی جهان و نخستین پالایشگاه طراحی‌شده بر اساس خوراک میعانات گازی کشور با ظرفیت پالایش 360 هزار بشکه در روز در قالب سه فاز 120 هزار بشکه‌ای با هدف تولید بنزین، گازوییل، گاز مایع و سوخت جت در 25 کیلومتری غرب بندرعباس در زمینی به مساحت 700 هکتار احداث شده است. احداث این پالایشگاه گرچه از سال 1385 و با مشارکت دو شرکت خارجی کلید خورد اما با تنگ شدن حلقه محاصره اقتصادی بر کشور، شرکت‌های خارجی به یکباره عرصه ساخت این پالایشگاه را خالی کردند؛ از این رو در اواخر سال 89 اجرای آن به قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص) واگذار گردید و فاز نخست آن را در اردیبهشت سال 96 افتتاح نمود. تولید روزانه 45 میلیون لیتر بنزین (معادل 32 درصد تولید کشور)، 14 میلیون لیتر گازوییل (معادل 12 درصد تولید کشور)، بیش از 3 میلیون لیتر سوخت جت (معادل 43 درصد تولید کشور) و محصولات دیگری شامل گاز مایع و گوگرد و هیدروژن نشان از عظمت این پالایشگاه است.
این پالایشگاه چه دستاوردهای برای کشور داشته که اینقدر آن را برجسته و مطرح کرده است؟
مهمترین دستاورد پالایشگاه ستاره خلیج فارس، خودکفاکردن کشور در تولید بنزین در شرایط تحریم بود؛ هنگامی که این کالای راهبردی به حربه‌ای برای کشورهای غربی برای اعمال فشار بر کشور تبدیل شده بود. همچنین احداث این پالایشگاه حرکت در مسیر اقتصاد مقاومتی و ایجاد ارزش افزوده میعانات گازی به شمار می‌رود. جلوگیری از صادرات مواد خام و تبدیل آن به فرآورده‌های باارزش‌تر، ایجاد اشتغال پایدار در کشور، تولید بنزین با کیفیت یورو4 و کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی، بومی‌سازی دانش فنی ساخت پالایشگاه میعانات گازی و استفاده از صنایع داخلی در تأمین کالا از مهمترین دستاوردهای این پالایشگاه و دلیل بر اهمیت آن است.
در زمینه خطوط انتقال نفت و گاز و احداث تلمبه‌خانه، قرارگاه چه پروژه‌هایی داشته است؟
قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص) با نزدیک به سی سال فعالیت در عرصه سازندگی کشور، طراحی و اجرای بیش از 6700 کیلومتر خط انتقال نفت و گاز را در خشکی، دریا و مناطق صعب‌العبور، طبق استانداردهای فنی به اتمام رسانده است. طراحی و اجرای ایستگاه‌های تقویت فشار گاز و تلمبه‌خانه‌های نفتی از توانمندی‌های دیگر قرارگاه در این عرصه است.
برخی از پروژه‌های مهم انجام‌شده و در دست‌اجرای قرارگاه در این حوزه عبارتند از:
خط لوله 56 اینچی انتقال گاز ششم سراسری به طول تقریبی 1148 کیلومتر
خط انتقال 56 اینچ گاز هفتم سراسری از عسلویه تا ایرانشهر به طول 980 کیلومتر
خط انتقال 56 اینچ گاز دهم سراسری پاتاوه - پل‌کله به طول 175 کیلومتر به همراه یک انشعاب 40 اینچی به طول 32 کیلومتر
خط انتقال 43 اینچ نفت گوره - جاسک به طول 235 کیلومتر
خط لوله انتقال گاز 36 اینچ زاهدان - ایرانشهر به طول 108 کیلومتر
خط انتقال گاز لافت / گورزین / بندر عباس به طول 80 کیلومتر
اجرای عملیات حفاری جهت دار افقی (HDD) محدوده کوهستانی حد فاصل شهرستان مهر عسلویه
اهمیت مخازن ذخیره‌سازی نفت و گاز برای کشور چیست و قرارگاه در این زمینه چه اقداماتی انجام داده است؟
امروزه به مخازن نفتی به عنوان پروژه‌هایی راهبردی نگریسته می‌شود که در تعیین سیاست‌های نفتی نقش مهمی ایفا می‌نمایند. از این رو کشورهای پیشرفته توان قابل توجهی بر روی ساخت این مخازن معطوف نموده‌اند. در اختیار داشتن تجهیزات و نیروی انسانی متخصص در امر طراحی، ساخت و نصب مخازن فلزی و بتنی، این امکان را به وجود آورده تا قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص)، تا به امروز، 6 میلیارد لیتر مخزن بتنی و فلزی نفت و فرآورده‌های نفتی احداث نماید و در امر طراحی و ساخت مخازن LNG و LPG و مخازن سقف ثابت و شناور کارنامه زرینی از خود باقی گذارد و ظرفیت مخازن ذخیره‌ساز استراتژیک کشور را تا دو برابر افزایش دهد.
آیا در زمینه اجرای پتروشیمی و پتروپالایشگاه‌ها نیز قرارگاه حضور داشته است؟
در دنیای امروز فرآورده‌های نفتی نقش ارزنده‌ای را در فعالیت‌های اقتصادی کشور ایفا می‌کنند که بخش مهمی از این فرآورده‌ها مرتبط با صنایع پتروشیمی و پتروپالایشگاه‌هاست. قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص) در این حوزه، طراحی، تأمین کالا، ساخت، نصب، پیش راه‌اندازی و راه‌اندازی پتروشیمی دماوند و آفسایت فاز 2 در عسلویه را بر عهده دارد و همچنین پتروپالایشگاه مهر خلیج فارس از جمله پروژه‌های قرارگاه است که در حال اجرا می‌باشد.
نقش کارخانه‌های NGL چیست و قرارگاه چه پروژه‌هایی را در این حوزه اجرا کرده است؟
کارخانه‌های NGL با جمع‌آوری و فرآورش گازهای ترش میادین نفتی، علاوه بر جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه این میادین و تأمین منافع ملی در حفظ و صیانت از محیط زیست هم نقش بسزایی دارند. کارخانه NGL خارگ با فرآورش روزانه 600 میلیون فوت مکعب گازهای ترش جمع‌آوری شده خشکی و دریایی در منطقه خارگ و کارخانه گاز و گاز مایع NGL 3200 اهواز با هدف فرآورش روزانه 500 میلیون فوت مکعب گازهای ترش جمع‌آوری شده از میادین، قادر به تولید محصولات مختلف از جمله، متان، اتان، پروپان، بوتان، میعانات گازی و خوراک واحدهای پتروشیمی می‌باشند که این کارخانه به همت تلاشگران قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء (ص) احداث و امید است فاز اول این مجموعه در بهمن ماه جاری به راه اندازی برسد.
--> اخبار مرتبط